«Stop της Ελλάδας στην τουρκική συμμετοχή στο SAFE»

Η θέση της Ελλάδας απέναντι στην πιθανή συμμετοχή της Τουρκίας στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα SAFE (Security Action for Europe), το οποίο αποσκοπεί στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας, φέρνει νέους τριγμούς στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει ήδη καταστήσει σαφές ότι όσο παραμένει σε ισχύ το «casus belli» που διατηρεί η Άγκυρα για το Αιγαίο, η Ελλάδα θα εμποδίζει κάθε προσπάθεια της Τουρκίας να ενταχθεί στο πρόγραμμα.

Το πρόγραμμα SAFE

Το SAFE αποτελεί κεντρικό εργαλείο της ΕΕ για την ενδυνάμωση της κοινής αμυντικής βιομηχανίας έως το 2030, με χρηματοδότηση εκατοντάδων δισεκατομμυρίων ευρώ. Στόχος είναι η ενίσχυση της ευρωπαϊκής παραγωγής όπλων και τεχνολογιών, ώστε η Ένωση να καταστεί πιο αυτάρκης στρατηγικά.

Η πιθανή συμμετοχή τρίτων χωρών, όπως η Τουρκία, δημιουργεί αντιδράσεις, καθώς εγείρει το ερώτημα κατά πόσο χώρες με ανοιχτές διαφορές με κράτη-μέλη μπορούν να αποτελέσουν αξιόπιστους εταίρους.

Η ελληνική θέση

Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχει δηλώσει ότι η Αθήνα θα ασκεί βέτο σε οποιαδήποτε συμφωνία που θα επιτρέπει την είσοδο της Τουρκίας στο πρόγραμμα, εφόσον δεν αρθεί το casus belli. Το ζήτημα αυτό δεν είναι τυπικό αλλά βαθιά ουσιαστικό: η Τουρκία διατηρεί κοινοβουλευτική απόφαση που απειλεί με πόλεμο την Ελλάδα σε περίπτωση επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων στο Αιγαίο πέραν των έξι ναυτικών μιλίων.

«Κράτη που απειλούν με πόλεμο μέλη της ΕΕ δεν έχουν θέση σε τέτοια προγράμματα», τόνισε χαρακτηριστικά ο πρωθυπουργός, επισημαίνοντας ότι όσο η Άγκυρα δεν αναθεωρεί τη στάση της, η Ελλάδα θα μπλοκάρει κάθε προσπάθεια ένταξης.

Η τουρκική οπτική

Η Άγκυρα βλέπει στο SAFE μια ιστορική ευκαιρία: να αναδείξει την εγχώρια αμυντική βιομηχανία της σε ισότιμο προμηθευτή της ΕΕ και να διευρύνει την πρόσβαση σε ευρωπαϊκές αγορές. Τα τελευταία χρόνια, η τουρκική αμυντική βιομηχανία έχει ενισχυθεί θεαματικά με κρατικές επιδοτήσεις και εξαγωγές υψηλής τεχνολογίας.

Ο υπουργός Άμυνας Γιασάρ Γκιουλέρ κατηγόρησε την Ελλάδα ότι «μεταφέρει διμερείς διαφορές στη διεθνή σκηνή», ενώ ο υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν υποστήριξε ότι «μια ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφάλειας χωρίς την Τουρκία δεν είναι ρεαλιστική».

Η στάση της Ευρώπης

Η Κύπρος στηρίζει σταθερά τη θέση της Ελλάδας, ζητώντας να ληφθούν υπόψη τα συμφέροντα και οι ανησυχίες των κρατών-μελών που απειλούνται άμεσα από τουρκικές διεκδικήσεις. Άλλες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δείχνουν κατανόηση για τις ελληνικές ενστάσεις, χωρίς όμως να κλείνουν την πόρτα στην Άγκυρα.

Την ίδια στιγμή, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, έχει ταχθεί υπέρ της συμμετοχής της Τουρκίας στο SAFE, θεωρώντας ότι η χώρα αποτελεί κρίσιμο εταίρο για τη συνολική ασφάλεια της Συμμαχίας.

Επιχειρήματα υπέρ και κατά

Υπέρ της ελληνικής στάσης

• Η απειλή πολέμου είναι ασύμβατη με το ευρωπαϊκό κεκτημένο και τα θεμελιώδη κριτήρια ασφάλειας.
• Η προστασία κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας και της Κύπρου δεν μπορεί να μπει σε δεύτερη μοίρα.
• Το SAFE, ως εργαλείο ευρωπαϊκής αμυντικής ολοκλήρωσης, προϋποθέτει εταίρους που να σέβονται τη σταθερότητα και το διεθνές δίκαιο.

Κατά της ελληνικής στάσης

• Ο αποκλεισμός της Τουρκίας ενδέχεται να στερήσει από την ΕΕ πρόσβαση σε σημαντικές αμυντικές τεχνολογίες και βιομηχανικές δυνατότητες.
• Η απόλυτη στάση μπορεί να παγιώσει διπλωματικά αδιέξοδα και να οξύνει τις σχέσεις Αθήνας-Άγκυρας.
• Η ευρωπαϊκή άμυνα χρειάζεται γεωπολιτική ευελιξία· η Τουρκία, ως περιφερειακή δύναμη, μπορεί να παίξει κρίσιμο ρόλο.

Η ελληνική κυβέρνηση έχει μετατρέψει το ζήτημα της συμμετοχής της Τουρκίας στο SAFE σε κρίσιμο τεστ αξιοπιστίας για την ίδια την ΕΕ: μπορεί μια χώρα που απειλεί ευθέως μέλος της να αποτελέσει εταίρο σε κοινή αμυντική πολιτική;

Το casus belli λειτουργεί ως κόκκινη γραμμή, που δυσκολεύει κάθε προοπτική συμβιβασμού. Το πώς θα ισορροπήσει η Ευρώπη ανάμεσα στην ανάγκη ενίσχυσης της αμυντικής της βάσης και στις ελληνοτουρκικές εντάσεις θα κρίνει αν το SAFE θα εξελιχθεί σε καταλύτη ενότητας ή σε νέα εστία διχασμού.

Πηγή: pagenews.gr