Η ανάμειξη πολιτικής και τεχνολογίας στις δηλώσεις του Χακάν Φιντάν δεν ήταν τυχαία. Με τη δημόσια παραδοχή ότι οι κυρώσεις CAATSA μπλοκάρουν τις άδειες για τους κινητήρες των KAAN και F‑35, η Άγκυρα αναγκάζεται όχι μόνο να απομυθοποιήσει το αφήγημα της «αυτοδύναμης» στρατιωτικής ισχύος, αλλά και να αντιμετωπίσει ανοιχτά τις εσωτερικές τριβές που καμουφλάρονται πίσω από τα στρατιωτικά έργα. Οι αντιδράσεις, οι αντιρρήσεις εντός του κυβερνώντος κύκλου και οι συμφωνίες με τρίτους συμμάχους δείχνουν πως το KAAN έχει εξελιχθεί σε «θερμή ζώνη» εξουσίας, όπου ανάβουν μάχες πολιτικές, τεχνολογικές και διπλωματικές.
1. Η ισχύς που «κολλάει» στο Κογκρέσο: Όταν οι άδειες γίνονται όπλο
Το βασικό μήνυμα που έστειλε ο Φιντάν είναι απλό αλλά καίριο: οι κυρώσεις που επιβλήθηκαν στην Τουρκία λόγω της απόκτησης S‑400 και οι νόμοι CAATSA δεν είναι συμβολικού χαρακτήρα — είναι ενεργά εμπόδια. Ειδικά, οι άδειες για τους κινητήρες F‑35 και KAAN «κολλάνε» σε κοινοβουλευτικά γραφεία στις ΗΠΑ. Η Τουρκία, παρόλο που διεκδικεί στρατηγική αυτονομία, έχει στην πραγματικότητα εμπλακεί σε μια παγίδα τεχνολογικής εξάρτησης, όπου η δυνατότητα παραγωγής — ή μη — εξαρτάται από τις ισορροπίες του πολιτικού συστήματος στην Ουάσινγκτον.
Αυτό εκθέτει την αντίφαση: η τουρκική ηγεσία διακηρύσσει ανεξάρτητη αμυντική ικανότητα, ενώ στην πράξη ένα κρίσιμο εξάρτημα (ο κινητήρας) ελέγχεται από άλλους.
2. Το πρόγραμμα KAAN: φιλόδοξο, αλλά με ρωγμές
Το KAAN, που πραγματοποίησε την πρώτη του πτήση το 2024, θεωρείται το στοίχημα της τουρκικής αεροδιαστημικής βιομηχανίας για την επόμενη γενιά μαχητικών.
- Σύμφωνα με τουρκικές ανακοινώσεις, η σειριακή παραγωγή είναι προγραμματισμένη να ξεκινήσει το 2028, με σταδιακή αντικατάσταση των εισαγόμενων κινητήρων από εγχώριους. Ωστόσο, το εγχείρημα δεν είναι εύκολο: οι δοκιμές πρωτοτύπων, η σταθερότητα στην αεροδυναμική και οι αλλαγές στη σχεδίαση είναι συνεχείς.
- Επιπλέον, παρά τις υψηλές διακηρύξεις, η τουρκική βιομηχανία ομολογεί ότι θα χρησιμοποιεί εισαγόμενους κινητήρες μέχρι τον πλήρη κύκλο ζωής του προγράμματος.
Το αποτέλεσμα; Το μαχητικό — παρά την πρόοδο — παραμένει εκτεθειμένο σε εξωτερικούς περιορισμούς και πολιτικές διακυμάνσεις.
3. Η πολιτική διάσταση: Πίσω από τις λέξεις του Φιντάν
Οι δηλώσεις Φιντάν δεν ήταν απλώς τεχνικές αποκαλύψεις. Πιθανόν στέλνουν και ένα πολιτικό μύνημα:
- Ο Φιντάν μπορεί να επιχειρεί να εκθέσει τμήματα της διοίκησης που υπερβαίνουν τα όριά του ή να προκαλέσει αναδιάταξη της επιρροής εντός του κόμματος.
- Οι σχέσεις του με άλλες ισχυρές ομάδες (π.χ. ο Μπιλάλ Ερντογάν, ο γαμπρός Μπαϊρακτάρ) γίνονται αναπόφευκτα μέρος του παιχνιδιού εξουσίας.
- Η «καθαρή» τεχνοκρατική προσέγγιση προσφέρει κάλυψη: αν κάτι πάει στραβά στην παραγωγή KAAN, η ευθύνη βαραίνει τις ΗΠΑ και το σύστημα αδειοδοτήσεων.
Με άλλα λόγια, ο Φιντάν μπορεί να παίζει δύο ταμπλό — μία τεχνοκρατική αποκάλυψη και μία πολιτική πίεση μαζί.
4. Το διεθνές πλαίσιο: Συμφωνίες με τρίτους και περιορισμοί
Η Τουρκία ήδη προχωρά σε συμφωνίες εξαγωγών KAAN — όπως στην Ινδονησία — για να δείξει ότι το πρόγραμμα έχει διεθνές ενδιαφέρον.
Όμως, οι αναλυτές σημειώνουν τον βασικό κίνδυνο: όσο το πρόγραμμα εξαρτάται από εξαρτήματα δυτικών προμηθευτών, οι επιπτώσεις των κυρώσεων παραμένουν στρατηγικές. Η «διπλή στρατηγική» της Άγκυρας — ανάπτυξη εγχώριας τεχνογνωσίας και διαπραγματεύσεις με ΗΠΑ — προσκρούει στην πρακτική εξάρτηση.
Παράλληλα, η Τουρκία επιχειρεί να υποβαθμίσει το θέμα με επίσημες διαψεύσεις ή «διευκρινίσεις» ότι όλα προχωρούν κανονικά — αλλά οι δηλώσεις του ΥΠΕΞ ρίχνουν σκιά στην αξιοπιστία των ανακοινώσεων.
5. Τι δείχνει το KAAN για την Τουρκία: Περιορισμοί, φιλοδοξίες και όρια
Το KAAN δεν είναι μόνο τεχνολογικό πρότζεκτ — είναι το καθρέφτισμα των ορίων και των φιλοδοξιών της τουρκικής ηγεσίας:
- Η προσπάθεια εξάρτησης από τις εθνικές δυνατότητες συναντά το όριο των διεθνών κυρώσεων.
- Το αφήγημα της ανεξαρτησίας αποκαλύπτεται ως σταδιακά κατασκευασμένο πάνω σε πατέντες, εισαγωγές και εξωτερικές νομοθετικές αποφάσεις.
- Το πρόγραμμα έχει γίνει «εργαλείο ισχύος» και ενίοτε «πολιτικό όπλο»: όποιος ελέγχει το όραμα, κερδίζει εικόνα και κύρος.
Σε έναν κόσμο όπου η τεχνολογία, τα οπλικά συστήματα και η διπλωματία αλληλοσυνδέονται, το KAAN μοιάζει σήμερα πιο ευάλωτο από ποτέ — όχι λόγω έλλειψης σχεδίου, αλλά λόγω της εξωτερικής εξάρτησης που δεν μπορεί να κρυφτεί με διακηρύξεις.
Πηγή: pagenews.gr