Η νέα παρέμβαση Ερντογάν στο κοινοβούλιο
Σε πρόσφατη ομιλία του στο τουρκικό κοινοβούλιο, ο Ερντογάν επανέλαβε δημόσια τη δυσαρέσκεια της Άγκυρας:
«Είπαμε στις Ηνωμένες Πολιτείες πως πληρώσαμε, αλλά ακόμη δεν μας τα παραδώσατε. Τώρα παρακολουθούμε στενά το ζήτημα», τόνισε χαρακτηριστικά, αφήνοντας να εννοηθεί ότι η πίεση θα συνεχιστεί.
Η δήλωση αυτή έρχεται σε μια κρίσιμη συγκυρία, καθώς η Άγκυρα επιχειρεί να αποκαταστήσει σταδιακά τις σχέσεις της με την Ουάσινγκτον, ενώ ταυτόχρονα επιδιώκει να ενισχύσει τη θέση της ως περιφερειακή δύναμη με σύγχρονα μέσα αεροπορικής ισχύος.
Συνάντηση Ερντογάν – Τραμπ στον Λευκό Οίκο
Η τοποθέτηση του Τούρκου προέδρου ακολούθησε λίγες ημέρες μετά τη συνάντησή του με τον Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο. Στη διάρκεια των συνομιλιών, το θέμα της στρατιωτικής συνεργασίας βρέθηκε ψηλά στην ατζέντα, με τον Αμερικανό πρόεδρο να δηλώνει πως «είχαμε μια πολύ καλή συνομιλία για την αγορά».
Ωστόσο, πίσω από τις διπλωματικές διατυπώσεις, παραμένει το αδιέξοδο: οι ΗΠΑ δεν δείχνουν διάθεση να παραδώσουν τα F-35 στην Τουρκία, εξαιτίας της κρίσης που προκάλεσε η αγορά του ρωσικού συστήματος αντιαεροπορικής άμυνας S-400.
Η επιμονή της Άγκυρας
Η Άγκυρα, μέσω δηλώσεων κυβερνητικών αξιωματούχων και δημοσιευμάτων του Anadolu Ajansi, υπενθυμίζει ότι έχει καταβάλει το αντίτιμο και ότι δεν πρόκειται να εγκαταλείψει τη διεκδίκηση. Το επιχείρημα είναι σαφές: η Τουρκία δεν μπορεί να μείνει χωρίς αποζημίωση ή χωρίς τα αεροσκάφη που ήδη έχει πληρώσει.
Στην ουσία, η τουρκική πλευρά θέτει θέμα αξιοπιστίας όχι μόνο στις διμερείς σχέσεις με τις ΗΠΑ, αλλά και σε επίπεδο ΝΑΤΟ. Η θέση της Τουρκίας είναι ότι ένας σύμμαχος δεν μπορεί να «τιμωρεί» έναν άλλο με τρόπο που αφήνει ανεκπλήρωτες οικονομικές δεσμεύσεις.
Το ιστορικό της διαμάχης
Η Τουρκία συμμετείχε εξαρχής στο πρόγραμμα JSF (F-35 Joint Strike Fighter) ως εταίρος 2ου επιπέδου. Αυτό σήμαινε όχι μόνο ότι θα αποκτούσε τα αεροσκάφη, αλλά και ότι η τουρκική αμυντική βιομηχανία θα είχε σημαντικό ρόλο στην παραγωγική αλυσίδα.
Βασικά στοιχεία του ιστορικού:
-
Η Άγκυρα επένδυσε περίπου 1,4 δισ. δολάρια στο πρόγραμμα μέχρι το 2019.
-
Η δέσμευση αφορούσε την αγορά 100 μαχητικών αεροσκαφών, καθώς και συμμετοχή σε υποκατασκευαστικά έργα (μέρη της ατράκτου, καλωδιώσεις, τμήματα πιλοτηρίου).
-
Μετά την αγορά των ρωσικών S-400, οι ΗΠΑ ενεργοποίησαν τις κυρώσεις CAATSA και τον Ιούλιο του 2019 απέκλεισαν την Τουρκία από το πρόγραμμα.
-
Η Ουάσινγκτον υποστήριξε ότι μεγάλο μέρος των χρημάτων είχε ήδη χρησιμοποιηθεί για την ανάπτυξη του προγράμματος και ως εκ τούτου δεν επέστρεψε ποτέ τα ποσά.
Γεωπολιτική διάσταση
Η υπόθεση των F-35 ξεπερνά την οικονομική διαφορά. Η Τουρκία θεωρεί το πρόγραμμα ζωτικής σημασίας για την αεροπορική της υπεροχή και για την ενίσχυση της θέσης της απέναντι σε αντιπάλους και συμμάχους. Από την πλευρά τους, οι ΗΠΑ φοβούνται ότι η συνύπαρξη των S-400 με τα F-35 θα μπορούσε να αποκαλύψει κρίσιμα τεχνικά δεδομένα στη Ρωσία.
Η διαμάχη αυτή αντανακλά και τη βαθύτερη δυσπιστία που χαρακτηρίζει τις σχέσεις Άγκυρας – Ουάσινγκτον. Παρά την αναγνώριση της Τουρκίας ως κρίσιμου εταίρου στη Μέση Ανατολή και τη Μαύρη Θάλασσα, οι δύο πλευρές συχνά βρίσκονται σε τροχιά σύγκρουσης σε ζητήματα στρατηγικής ασφάλειας.
Τι μέλλει γενέσθαι;
Η Τουρκία συνεχίζει να πιέζει για επιστροφή των χρημάτων ή για παράδοση των αεροσκαφών. Η Ουάσινγκτον, από την άλλη, δεν δείχνει πρόθεση να υποχωρήσει όσο η Άγκυρα διατηρεί το ρωσικό σύστημα S-400.
Το πιθανότερο σενάριο είναι μια παρατεταμένη αντιπαράθεση, όπου οι ΗΠΑ θα προσπαθούν να δελεάσουν την Τουρκία με εναλλακτικές προμήθειες – όπως αναβαθμισμένα F-16 – χωρίς να ανοίξουν εκ νέου το πρόγραμμα των F-35.
Σε κάθε περίπτωση, η διεκδίκηση των αεροσκαφών παραμένει για την Άγκυρα σημείο τιμής και η ρητορική του Ερντογάν δείχνει πως δεν σκοπεύει να αφήσει το ζήτημα να ξεχαστεί.
Πηγή: Pagenews.gr