Γιατί η Χαμάς λέει τώρα «ναι» στο σχέδιο Τραμπ για ειρήνη στη Γάζα – Τα αδιέξοδα του Νετανιάχου

Γεωπολιτική Ανάλυση – Η αλλαγή στάσης της Χαμάς και το «νέο πεδίο μάχης» για το Ισραήλ

Μια σπάνια και δυσερμήνευτη στροφή σημειώθηκε τις τελευταίες ημέρες στο μέτωπο της Γάζας. Η Χαμάς, για πρώτη φορά μετά από μήνες σκληρών μαχών, καταστροφής και πολιτικής απομόνωσης, εμφανίζεται πρόθυμη να συμμετάσχει σε έναν πολιτικό διάλογο για κατάπαυση του πυρός – και μάλιστα στη βάση ενός αμερικανικού σχεδίου που φέρει τη σφραγίδα του πρώην προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ.

Είναι μια κίνηση που πολλοί αναλυτές χαρακτηρίζουν ως “προσεκτικά ελεγχόμενο άνοιγμα”, ενώ άλλοι βλέπουν πίσω της βαθιά τακτική αναγκαιότητα. Το ίδιο το περιεχόμενο της αποδοχής, με τη Χαμάς να δηλώνει πρόθυμη να παραδώσει όλους τους ομήρους (νεκρούς και ζωντανούς) με αντάλλαγμα την άμεση κατάπαυση του πυρός, σηματοδοτεί τη μεγαλύτερη τακτική υποχώρηση από την έναρξη των εχθροπραξιών τον Οκτώβριο του 2023.

Απόλυτη πίεση, στρατηγική αναδίπλωση

Η πραγματικότητα στο έδαφος εξηγεί πολλά. Η Γάζα βρίσκεται υπό πολιορκία επί σχεδόν ένα χρόνο, με τον άμαχο πληθυσμό να βιώνει συνθήκες που οι διεθνείς ανθρωπιστικές οργανώσεις παρομοιάζουν με εκείνες μεταπολεμικής ερήμωσης. Δεκάδες χιλιάδες νεκροί, μαζική εσωτερική μετακίνηση, υγειονομική κατάρρευση και λιμός έχουν δημιουργήσει ένα σκηνικό απόλυτης εξάντλησης, όχι μόνο για τους αμάχους, αλλά και για τις ίδιες τις δομές της Χαμάς.

Πέρα από την ανθρωπιστική διάσταση, η στροφή της οργάνωσης έχει και γεωπολιτικά αίτια. Η πίεση από βασικούς περιφερειακούς συμμάχους – Κατάρ, Τουρκία και Αίγυπτο – είναι πλέον έντονη και δημόσια. Οι ίδιες χώρες βλέπουν με ανησυχία την αποσάθρωση της Γάζας, όχι μόνο για λόγους ανθρωπιστικούς, αλλά και λόγω του κινδύνου εξάπλωσης της αστάθειας στην ευρύτερη περιοχή.

Η πρόταση Τραμπ ως εργαλείο ρευστοποίησης του σκηνικού

Το σχέδιο που παρουσιάστηκε από την Ουάσιγκτον – και φέρει χαρακτηριστικά παλαιότερων αμερικανικών προσπαθειών αλλά σε νέα συσκευασία – δεν απέχει πολύ από προηγούμενες πρωτοβουλίες. Περιλαμβάνει:

• Σταδιακή κατάπαυση του πυρός
• Απελευθέρωση ομήρων
• Δημιουργία μεταβατικής διοίκησης στη Γάζα με διεθνή εποπτεία
• Διαπραγμάτευση για μακροπρόθεσμη ειρηνευτική συμφωνία

Η Χαμάς, στο παρελθόν, θα είχε απορρίψει κατηγορηματικά ένα τέτοιο σχήμα. Όμως τώρα, εμφανίζεται έτοιμη να «συζητήσει σημαντικά στοιχεία» του σχεδίου, δίνοντας σήμα αλλαγής κατεύθυνσης. Ακόμη και η αποδοχή της ιδέας διεθνούς διοίκησης ή τεχνοκρατικής διαχείρισης της Γάζας συνιστά ρητορική παραχώρηση πρωτοφανούς βαρύτητας.

Η νέα θέση της οργάνωσης δημιουργεί ένα θεμελιώδες πρόβλημα για το Ισραήλ.

Ο Νετανιάχου στη μέγγενη της αβεβαιότητας

Ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου βρίσκεται ίσως στην πιο δύσκολη πολιτική του θέση εδώ και χρόνια. Από τη μία πλευρά, αντιμετωπίζει τη διεθνή πίεση – κυρίως από την Ουάσιγκτον – να απαντήσει θετικά στο άνοιγμα της Χαμάς. Από την άλλη, βρίσκεται αντιμέτωπος με τον υπερσυντηρητικό κυβερνητικό συνασπισμό του, ο οποίος βλέπει την παραμικρή υποχώρηση ως πολιτική «προδοσία».

Η αποδοχή του σχεδίου θα μπορούσε να οδηγήσει σε κατάρρευση της κυβέρνησής του, ενώ η απόρριψή του τον φέρνει σε ρήξη με τον βασικό του διεθνή εταίρο: τις ΗΠΑ.

Και σαν να μην έφτανε αυτό, η Χαμάς με την “τακτική συμφιλίωσης” τοποθετεί το βάρος της άρνησης πλέον στην ισραηλινή πλευρά. Επικοινωνιακά, ο Νετανιάχου κινδυνεύει να εμφανιστεί ως ο ηγέτης που χάνει μια ιστορική ευκαιρία ειρήνευσης, μόνο και μόνο για να διασώσει την πολιτική του επιβίωση.

Η επόμενη μέρα στη Γάζα – Το μεταπολεμικό κενό εξουσίας

Το σχέδιο Τραμπ, όσο γενικό και αν παρουσιάζεται, θίγει ένα βασικό ζήτημα: Ποιος θα διοικήσει τη Γάζα μετά τον πόλεμο;

Η αποδοχή της ιδέας τεχνοκρατικής ή διεθνούς μεταβατικής διαχείρισης είναι ίσως η πιο επαναστατική πρόταση στο σημερινό σκηνικό. Όμως, η υλοποίησή της προϋποθέτει όχι μόνο τη συναίνεση της Χαμάς αλλά και του Ισραήλ, καθώς και τη συμμετοχή – πολιτικά και στρατιωτικά – διεθνών παρατηρητών ή δυνάμεων.

Το μοντέλο που μοιάζει να προωθείται θυμίζει σε κάποιο βαθμό την εμπειρία του Κοσόβου ή της Βοσνίας: μεταβατικές δομές, διεθνής εποπτεία και βήμα-βήμα επιστροφή στην τοπική διακυβέρνηση. Αν και φιλόδοξο, απαιτεί τεράστιες διπλωματικές ισορροπίες και πολιτική βούληση που σήμερα δεν είναι δεδομένη.

Το πολιτικό παίγνιο αλλάζει χέρια

Η Χαμάς, υπό το βάρος στρατιωτικών και πολιτικών πιέσεων, επιχειρεί μια κίνηση αναστροφής: από απομονωμένος θύτης σε συνομιλητής. Το Ισραήλ, που μέχρι χθες εμφανιζόταν ως η δύναμη που «διεκδικεί την ασφάλειά του», τώρα καλείται να αποδείξει ότι θέλει πραγματικά ειρήνη. Ο Νετανιάχου βρίσκεται μπροστά σε ένα υπαρξιακό πολιτικό δίλημμα: ειρήνη ή πολιτική επιβίωση.

Η Ουάσιγκτον, υπό τον Τραμπ – ο οποίος προσεγγίζει την υπόθεση με το γνωστό του πραγματιστικό ύφος – θέτει τις βάσεις για μια ειρηνευτική διαδικασία που αν και αβέβαιη, φέρει ήδη τα πρώτα σημάδια αλλαγής ισορροπιών.

Το μέτωπο της Γάζας ίσως μετατρέπεται από πεδίο μάχης σε πεδίο σκληρής διπλωματίας. Αλλά όπως πάντα στη Μέση Ανατολή, οι πιο επικίνδυνες συγκρούσεις είναι αυτές που δεν φαίνονται – και δίνουν τον τόνο για τις επόμενες δεκαετίες.

Πηγή: pagenews.gr