Ευρωπαϊκή Ημέρα για την Κατάθλιψη μας αφορά όλους

Η Ευρωπαϊκή Ημέρα για την Κατάθλιψη θεσπίστηκε με σκοπό να αναδείξει τη σημασία της έγκαιρης αναγνώρισης και αντιμετώπισης μιας από τις συχνότερες ψυχικές διαταραχές παγκοσμίως. Η κατάθλιψη δεν αποτελεί μια απλή συναισθηματική δυσφορία, αλλά μια κλινική οντότητα με σημαντικές συνέπειες στη δημόσια υγεία.

Επιδημιολογία και κοινωνικό βάρος

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO, 2023), περισσότεροι από 280 εκατομμύρια άνθρωποιπαγκοσμίως πάσχουν από κατάθλιψη. Στην Ευρώπη, εκτιμάται ότι το 6–7% του πληθυσμού εμφανίζει ετησίως συμπτωματολογία που πληροί τα διαγνωστικά κριτήρια. Η κατάθλιψη αποτελεί μία από τις κυριότερες αιτίες απουσίας από την εργασία και μείωσης της παραγωγικότητας, ενώ συνδέεται στενά με αυξημένο κίνδυνο αυτοκτονίας, η οποία παραμένει μια από τις κύριες αιτίες θανάτου στις νεότερες ηλικιακές ομάδες.

Το κοινωνικοοικονομικό βάρος είναι τεράστιο. Έρευνες δείχνουν ότι το άμεσο και έμμεσο κόστος της κατάθλιψης ξεπερνά σε πολλές χώρες ακόμη και τις δαπάνες για χρόνιες σωματικές ασθένειες, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για συστηματικές πολιτικές ψυχικής υγείας.

Κλινική εικόνα και διαγνωστικά κριτήρια

Η κατάθλιψη χαρακτηρίζεται από επίμονο καταθλιπτικό συναίσθημα, απώλεια ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης, μείωση ενέργειας, δυσκολία συγκέντρωσης, καθώς και διαταραχές ύπνου και όρεξης. Συχνά συνυπάρχουν αισθήματα ενοχής, αναξιότητας ή απελπισίας, ενώ σε σοβαρές μορφές μπορεί να παρουσιαστούν αυτοκτονικές σκέψεις.

Η ετερογένεια της κλινικής εικόνας είναι σημαντική: σε αρκετούς ασθενείς κυριαρχούν σωματικά συμπτώματα (π.χ. χρόνιος πόνος, κόπωση), γεγονός που συχνά καθυστερεί τη διάγνωση. Αυτό καθιστά την εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας κρίσιμη, ώστε να εντοπίζουν έγκαιρα την υποκείμενη ψυχική διαταραχή.

Θεραπευτικές προσεγγίσεις

Η κατάθλιψη αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά μέσα από πολυεπίπεδες παρεμβάσεις.

• Ψυχοθεραπεία: Οι γνωσιακές-συμπεριφορικές θεραπείες (CBT) και οι θεραπείες διαπροσωπικής εστίασης (IPT) έχουν ισχυρή ερευνητική τεκμηρίωση για την αποτελεσματικότητά τους.
• Φαρμακοθεραπεία: Τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα, υπό ιατρική παρακολούθηση, αποτελούν βασικό εργαλείο ιδίως σε μέτριες και σοβαρές μορφές.
• Συνδυαστικές προσεγγίσεις: Η συνδυαστική χρήση ψυχοθεραπείας και φαρμακευτικής αγωγής έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει σημαντικά τα ποσοστά ανταπόκρισης και ύφεσης.
• Συμπληρωματικοί παράγοντες: Η σωματική άσκηση, η διατροφή και η σταθερή ρουτίνα ύπνου έχουν επιστημονικά αποδειχθεί ότι ενισχύουν τη θεραπευτική πορεία.

Το ζήτημα του στίγματος

Παρά την πρόοδο της επιστήμης, το στίγμα γύρω από την ψυχική υγεία παραμένει ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια. Μεγάλο ποσοστό ανθρώπων καθυστερεί να αναζητήσει βοήθεια, είτε λόγω φόβου κοινωνικής απόρριψης είτε λόγω ελλιπούς ενημέρωσης. Αυτό οδηγεί σε χρόνιες μορφές κατάθλιψης και αυξάνει τον κίνδυνο σοβαρών επιπλοκών.

Η Ευρωπαϊκή Ημέρα για την Κατάθλιψη λειτουργεί ως υπενθύμιση ότι η ψυχική υγεία είναι εξίσου σημαντική με τη σωματική και απαιτεί αντίστοιχη μέριμνα σε επίπεδο πρόληψης, διάγνωσης και θεραπείας.

Η κατάθλιψη μας αφορά όλους

Η κατάθλιψη αποτελεί μείζον πρόβλημα δημόσιας υγείας με πολύπλοκες επιπτώσεις. Η έγκαιρη αναγνώριση, η πρόσβαση σε επιστημονικά τεκμηριωμένες θεραπείες και η κοινωνική αποδοχή είναι καθοριστικοί παράγοντες για τη μείωση του φορτίου της νόσου.

Η επένδυση στην ψυχική υγεία δεν είναι μόνο ζήτημα ανθρωπιστικής αξίας, αλλά και κοινωνικοοικονομικής αναγκαιότητας. Η κατάθλιψη δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ατομικό πρόβλημα, αλλά ως συλλογική πρόκληση που απαιτεί συντονισμένη δράση σε επίπεδο πολιτείας, επιστημονικής κοινότητας και κοινωνίας. Γι αυτό μιλάμε και δεν ντρεπόμαστε για αυτό που βιώνουμε.

Άρθρο του Dr Βασίλη Φρανκ Γκουτμαχερ – κλινικός ψυχολόγος