Ένα έργο στρατηγικής σημασίας υπό σκιές και αμφισβητήσεις
Το φιλόδοξο έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου, γνωστό ως Great Sea Interconnector (GSI), εξελίσσεται σε σημείο τριβής ανάμεσα στις δύο κυβερνήσεις, απειλώντας να δυναμιτίσει τις ελληνοκυπριακές σχέσεις. Η αντιπαράθεση μεταξύ του ΑΔΜΗΕ και της ΡΑΕΚ με φόντο τη χρηματοδότηση και τις επενδυτικές δαπάνες του έργου κλιμακώνεται επικίνδυνα, φέρνοντας στο προσκήνιο ζητήματα θεσμικής εμπιστοσύνης, οικονομικής βιωσιμότητας και γεωπολιτικής στρατηγικής.
Η έκτακτη σύσκεψη στο Μαξίμου και οι αιχμές της Λευκωσίας
Η σοβαρότητα της κατάστασης οδήγησε τον Έλληνα Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη να συγκαλέσει έκτακτη σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου, το απόγευμα της Κυριακής. Στη σύσκεψη συμμετέχουν η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, καθώς και η διοίκηση του ΑΔΜΗΕ.
Αιτία της κλιμάκωσης αποτέλεσε δημοσίευμα της κυπριακής ιστοσελίδας philenews.com, το οποίο μιλούσε για «επιστολή-βόμβα» του ΑΔΜΗΕ προς τη ΡΑΕΚ και προειδοποιούσε για ενδεχόμενη προσφυγή στη Δικαιοσύνη. Ο ΑΔΜΗΕ διέψευσε κατηγορηματικά το περιεχόμενο του δημοσιεύματος, κάνοντας λόγο για «αυθαίρετες και αδιασταύρωτες πληροφορίες», υπογραμμίζοντας ότι διεκδικεί μόνο την ήδη συμφωνημένη δόση των 25 εκατ. ευρώ για το 2025.
Ωστόσο, οι πληροφορίες από τη Λευκωσία κάνουν λόγο για ένσταση του ελληνικού Διαχειριστή κατά της απόφασης της ΡΑΕΚ του Ιουλίου 2024, με στόχο την αναγνώριση πολλαπλάσιων δαπανών ύψους 251 εκατ. ευρώ, εγείροντας ερωτήματα για πιθανή ανατροπή του υπάρχοντος ρυθμιστικού πλαισίου.
Η Κυπριακή Κυβέρνηση περνά στην αντεπίθεση
Ιδιαίτερα αιχμηρός εμφανίστηκε ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης, δηλώνοντας πως «η Κυπριακή Κυβέρνηση δεν εκβιάζεται από κανέναν επικεφαλής του ΑΔΜΗΕ» και διαβεβαίωσε ότι η συμφωνία πλαισίου με την Ελληνική Κυβέρνηση παραμένει σε ισχύ. Υπενθύμισε μάλιστα την κοινή ανακοίνωση μετά τη συνάντηση του με τον Κυριάκο Μητσοτάκη στη Νέα Υόρκη, η οποία επιβεβαίωνε τη δέσμευση των δύο κρατών στην υλοποίηση του έργου.
Η στάση αυτή υποδηλώνει τη διάθεση της Λευκωσίας να διαχωρίσει τη θέση της κυβέρνησης από τις ενέργειες του ΑΔΜΗΕ, παρά το γεγονός ότι το πλειοψηφικό πακέτο του Διαχειριστή ανήκει στην Ελληνική Δημοκρατία.
Το σημείο τριβής: Οι χρηματοδοτήσεις και οι «παρεκκλίσεις»
Το επίκεντρο της διαμάχης αφορά τη μέθοδο και τον χρόνο αποπληρωμής των δαπανών. Σύμφωνα με το Πλαίσιο Συμφωνίας που εγκρίθηκε τον Ιούλιο 2024, η Κύπρος δεσμεύτηκε να καταβάλει 25 εκατ. ευρώ ετησίως έως το 2029, με τις υπόλοιπες δαπάνες να αποσβεστούν μετά τη λειτουργία του έργου μέσω των λογαριασμών ρεύματος.
Ο ΑΔΜΗΕ φέρεται να ζητά την τροποποίηση της απόφασης της ΡΑΕΚ, επιδιώκοντας να αναγνωριστούν όλες οι επενδυτικές δαπάνες από τώρα. Η ΡΑΕΚ, όμως, ακολουθεί πρακτικές σύμφωνες με τις ευρωπαϊκές ρυθμιστικές αρχές, προβλέποντας αποπληρωμή μετά την ενεργοποίηση του έργου, όπως γίνεται και με τα έργα της ΑΗΚ στην Κύπρο.
Οι γεωπολιτικές παράμετροι και το «αγκάθι» της Τουρκίας
Η διασύνδεση δεν είναι μόνο ενεργειακό έργο – είναι και γεωπολιτικό εργαλείο. Κυπριακές διπλωματικές πηγές επισημαίνουν ότι πρέπει να ληφθεί υπόψη και η στάση της Τουρκίας, καθώς το έργο διέρχεται από θαλάσσιες περιοχές όπου η Άγκυρα εγείρει παράνομες διεκδικήσεις.
Παράλληλα, η καθυστέρηση της ελληνικής κυβέρνησης στην έκδοση NAVTEX για τις αναγκαίες βυθομετρήσεις έχει δημιουργήσει προβλήματα στην πρόοδο του έργου. Η εταιρεία Nexans στη Νορβηγία έχει ήδη ξεκινήσει την κατασκευή του καλωδίου, και κάθε καθυστέρηση συνεπάγεται και αυξημένο οικονομικό ρίσκο.
Ο κίνδυνος νομικής αντιπαράθεσης και τα επόμενα βήματα
Αν η ένσταση του ΑΔΜΗΕ απορριφθεί από τη ΡΑΕΚ, ο Διαχειριστής αποκτά το δικαίωμα να προσφύγει στο Διοικητικό Δικαστήριο της Κύπρου, ανοίγοντας τον δρόμο για μια πρωτοφανή νομική σύγκρουση μεταξύ δύο κρατών-μελών της ΕΕ, με αβέβαιες συνέπειες για την υλοποίηση του έργου.
Από την πλευρά του, ο ΑΔΜΗΕ επιμένει πως η διεκδίκηση δεν υπερβαίνει τα συμφωνημένα όρια και αφορά μόνο τη δικαιότερη αναγνώριση των ήδη πραγματοποιημένων δαπανών, οι οποίες έχουν εγκριθεί από τη ΡΑΑΕΥ στην Ελλάδα.
Έργο ευρωπαϊκής σημασίας σε κίνδυνο
Το GSI αποτελεί ένα έργο ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, με την ΕΕ να έχει ήδη χρηματοδοτήσει 657 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, η παρούσα σύγκρουση απειλεί να εκτροχιάσει το έργο, ενισχύοντας τη ρητορική περί κακής διαχείρισης, ελλείψεων συντονισμού και αλληλοκατηγοριών μεταξύ εθνικών φορέων και κυβερνήσεων.
Η επόμενη μέρα θα κριθεί από την πολιτική βούληση, την ευελιξία των ρυθμιστικών αρχών, και κυρίως από την ικανότητα Ελλάδας και Κύπρου να συνδιαχειριστούν ένα κοινό ευρωπαϊκό όραμα, χωρίς να θυσιαστεί στον βωμό των θεσμικών παρερμηνειών και της γραφειοκρατικής δυσπιστίας.
Πηγή: pagenews.gr