Ισραήλ-Χαμάς: Ανθρωπιστική πίεση και πολιτικά αδιέξοδα σε κρίσιμες συνομιλίες

Οι αντιπροσωπείες του Ισραήλ και της Χαμάς βρίσκονται στο αιγυπτιακό θέρετρο Σαρμ ελ Σέιχ, εγκαινιάζοντας έναν νέο γύρο συνομιλιών με στόχο τον τερματισμό της σύγκρουσης στη Γάζα και την απελευθέρωση των εναπομεινάντων ομήρων. Οι συνομιλίες εντάσσονται στο σχέδιο του Ντόναλντ Τραμπ, το οποίο προβλέπει τη σταδιακή αποστράτευση της Χαμάς – ζήτημα ιδιαίτερα αμφιλεγόμενο.

Η έναρξη των διαπραγματεύσεων συμπίπτει με τη δεύτερη επέτειο της αιματηρής επίθεσης της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023, που στοίχισε τη ζωή σε 1.200 ανθρώπους και οδήγησε σε 251 ομήρους. Η ισραηλινή αντιπροσωπεία περιλαμβάνει στελέχη των υπηρεσιών Μοσάντ και Σιν Μπετ, τον σύμβουλο εξωτερικής πολιτικής του πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιάχου, Οφίρ Φαλκ, και τον συντονιστή για τους ομήρους Γκαλ Χιρς.

Η αντιπροσωπεία της Χαμάς ηγείται από τον εξόριστο ηγέτη Χαλίλ αλ Χάγια, που ταξίδεψε στην Αίγυπτο για πρώτη φορά μετά την ισραηλινή αεροπορική επίθεση στην Ντόχα, η οποία στοίχισε τη ζωή στον γιο του. Οι διαπραγματευτές επιδιώκουν να καθορίσουν τον μηχανισμό ανταλλαγής των ομήρων – ζωντανών και νεκρών – με Παλαιστίνιους κρατουμένους, καθώς και τους όρους για κατάπαυση πυρός και αποχώρηση των ισραηλινών στρατευμάτων από τη Γάζα.

Παρά τις βαθιές διαφορές, οι δύο πλευρές έχουν συμφωνήσει στα βασικά σημεία του σχεδίου Τραμπ, αν και όχι στις λεπτομέρειες. Ο πρώην Αμερικανός πρόεδρος δήλωσε αισιόδοξος, γράφοντας: «Μου είπαν ότι η πρώτη φάση πρέπει να ολοκληρωθεί μέσα στην εβδομάδα και ζητώ από όλους να ΚΙΝΗΘΟΥΝ ΓΡΗΓΟΡΑ». Η πρώτη φάση αφορά την απελευθέρωση των ομήρων έναντι Παλαιστίνιων κρατουμένων. Από τους 48 ομήρους που παραμένουν στη Γάζα, περίπου 20 θεωρούνται εν ζωή.

Η ένταση στο Ισραήλ παραμένει υψηλή, με τον Νετανιάχου να αντιμετωπίζει πιέσεις από τις οικογένειες των ομήρων και από ακροδεξιούς εταίρους. Ο υπουργός Οικονομικών Μπεζαλέλ Σμότριτς προειδοποίησε ότι «η διακοπή της στρατιωτικής εκστρατείας θα ήταν σοβαρό λάθος», ενώ ο υπουργός Ασφαλείας Ιταμάρ Μπεν Γκβιρ έχει απειλήσει να ανατρέψει την κυβέρνηση αν η Χαμάς δεν «εξαλειφθεί ολοκληρωτικά».

Παρά την προσεκτική αισιοδοξία, διπλωματικές πηγές εκτιμούν ότι οι συνομιλίες θα διαρκέσουν αρκετές ημέρες χωρίς να αναμένεται γρήγορη συμφωνία. Ο στόχος παραμένει η «πλήρης συμφωνία σε όλα τα σημεία πριν την εφαρμογή της εκεχειρίας», με την Αίγυπτο να διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο ως διαμεσολαβητής.

Το Σαββατοκύριακο, το Ισραήλ αναχαίτισε στολίσκο που επιχειρούσε να μεταφέρει ανθρωπιστική βοήθεια στη Γάζα και απέλασε δεκάδες ακτιβιστές, ανάμεσά τους τη Σουηδή ακτιβίστρια για το κλίμα Γκρέτα Τούνμπεργκ, εντείνοντας την πίεση και την αντιπαράθεση σε διεθνές επίπεδο.

Η γεωπολιτική εικόνα παραμένει ρευστή: η ανθρωπιστική κρίση βαθαίνει, ενώ οι συνομιλίες στο Σαρμ ελ Σέιχ αποτελούν μια κρίσιμη ευκαιρία για πολιτική λύση που μπορεί να αλλάξει την πορεία της Μέσης Ανατολής.