Συνομιλίες Ισραήλ–Χαμάς: Τα πρόσωπα, τα «αγκάθια» και το χρονοδιάγραμμα

Η επιστροφή της διπλωματίας στη Μέση Ανατολή

Οι έμμεσες συνομιλίες μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς στην Αίγυπτο σηματοδοτούν την πρώτη σοβαρή προσπάθεια αποκλιμάκωσης μετά από μήνες αιματηρών συγκρούσεων στη Γάζα. Παρά τις εκατέρωθεν δηλώσεις καλής θέλησης, οι διαφορές παραμένουν βαθιές, δομικές και ιδεολογικά αγεφύρωτες.

Οι διαπραγματεύσεις διεξάγονται στο Σαρμ ελ Σέιχ, υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Πολιτειών, με τη συμμετοχή της Αιγύπτου και του Κατάρ ως εγγυητών. Το πλαίσιο που συζητείται βασίζεται στο ειρηνευτικό σχέδιο 21 σημείων του Ντόναλντ Τραμπ, το οποίο έχει προκαλέσει ανάμεικτες αντιδράσεις στη διεθνή κοινότητα.

Στόχος: να επιτευχθεί μια άμεση και βιώσιμη κατάπαυση του πυρός, να απελευθερωθούν οι όμηροι και να τεθούν οι βάσεις για τη μελλοντική διακυβέρνηση της Γάζας.

Οι πρωταγωνιστές και τα παρασκήνια

Στην αιγυπτιακή πλευρά, ρόλο-κλειδί έχει ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ, Στιβ Γουίτκοφ, ο οποίος συντονίζει τις αμερικανικές πρωτοβουλίες υπό την επίβλεψη του Τζάρεντ Κούσνερ, στενού συνεργάτη και γαμπρού του Τραμπ.

Από πλευράς Ισραήλ, επικεφαλής της διαπραγματευτικής ομάδας είναι ο Ρον Ντέρμερ, βετεράνος διπλωμάτης και έμπιστος του Μπενιαμίν Νετανιάχου, πλαισιωμένος από τον σύμβουλο εξωτερικής πολιτικής Οφίρ Φολκ.

Η Χαμάς εκπροσωπείται από τον Χαλίλ αλ Χαγιάχ, έναν από τους πιο σκληροπυρηνικούς στρατιωτικούς διοικητές της οργάνωσης, γνωστό για την επιμονή του στη διατήρηση των όπλων της Αντίστασης.

Παρά τη συμμετοχή υψηλόβαθμων στελεχών, οι συνομιλίες διεξάγονται με έμμεσο τρόπο, καθώς οι δύο αντιπροσωπείες δεν συναντώνται πρόσωπο με πρόσωπο. «Η εμπιστοσύνη είναι ακόμη πολυτέλεια στη Μέση Ανατολή», σχολίασε Αιγύπτιος αξιωματούχος.

Το σχέδιο Τραμπ και η αρχιτεκτονική της ειρήνης

Το ειρηνευτικό σχέδιο προβλέπει τρεις βασικές φάσεις:

1. Άμεση εκεχειρία με τερματισμό όλων των στρατιωτικών επιχειρήσεων.
2. Απελευθέρωση των ομήρων – ζωντανών ή νεκρών – εντός 72 ωρών.
3. Ανταλλαγή κρατουμένων και σταδιακή αποχώρηση των ισραηλινών στρατευμάτων από τη Γάζα.

Στο πλαίσιο αυτό, το Ισραήλ θα απελευθερώσει 250 Παλαιστίνιους ισοβίτες και 1.700 κρατούμενους που συνελήφθησαν μετά την έναρξη του πολέμου. Επιπλέον, θα παραδώσει τις σορούς 15 Παλαιστινίων για κάθε σορό Ισραηλινού ομήρου.

Η επόμενη φάση προβλέπει τη δημιουργία διεθνούς δύναμης ασφαλείας, που θα αναλάβει τον έλεγχο της Λωρίδας μετά τον αφοπλισμό της Χαμάς, ενώ μια προσωρινή κυβέρνηση τεχνοκρατών Παλαιστινίων θα αναλάβει τη διοίκηση και την ανασυγκρότηση της Γάζας.

Στην εποπτεία αυτής της διαδικασίας θα συμμετάσχουν ο Ντόναλντ Τραμπ και ο πρώην πρωθυπουργός της Βρετανίας, Τόνι Μπλερ, σε ρόλο «πολιτικών επιθεωρητών» της ειρηνευτικής συμφωνίας.

«Είναι μια πρόταση υψηλού ρίσκου και χαμηλής εμπιστοσύνης», σχολιάζουν δυτικοί αναλυτές, «αλλά αποτελεί το μόνο ρεαλιστικό πλαίσιο που βρίσκεται σήμερα στο τραπέζι».

Τα «αγκάθια» των διαπραγματεύσεων

Παρά τη φαινομενική πρόοδο, πολλά ζητήματα παραμένουν άλυτα:

• Το αίτημα για πλήρη αφοπλισμό της Χαμάς, το οποίο η οργάνωση θεωρεί απαράδεκτο.
• Η ξένη διοίκηση της Γάζας, στην οποία η Χαμάς δηλώνει πως «δεν θα επιτρέψει ξένη κατοχή υπό άλλη σημαία».
• Η αναγνώριση της Χαμάς ως πολιτικής δύναμης, κάτι που το Ισραήλ απορρίπτει κατηγορηματικά.

Ανώτατα στελέχη της οργάνωσης, όπως ο Μούσα Αμπού Μαρζούκ και ο Οσάμα Χαμντάν, έχουν εκφράσει διαφορετικές θέσεις, δείχνοντας εσωτερικές αντιθέσεις στο στρατόπεδο της Χαμάς. Ο πρώτος άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο παράδοσης των όπλων σε ένα μελλοντικό παλαιστινιακό όργανο, ενώ ο δεύτερος απέρριψε κάθε ξένη ανάμειξη.

Από την πλευρά του, ο Νετανιάχου παραμένει ανένδοτος: «Η συμφωνία είναι take it or leave it – δεν θα υπάρξουν τροποποιήσεις». Πίσω από αυτή τη σκληρή γραμμή, ωστόσο, κρύβεται και εσωτερική πολιτική πίεση από την ισραηλινή ακροδεξιά, που απειλεί με αποχώρηση από τον κυβερνητικό συνασπισμό.

Η πίεση του χρόνου και ο “παράγοντας ομήρων”

Ο χρόνος λειτουργεί αντίστροφα για όλους. Ο Νετανιάχου θέλει να επιδείξει αποτέλεσμα πριν από την επέτειο της εισβολής στη Γάζα, ενώ ο Τραμπ, ενόψει προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ, επιδιώκει ένα ισχυρό διπλωματικό επίτευγμα που θα παρουσιάσει ως «συμφωνία του αιώνα – δεύτερο μέρος».

Η Χαμάς, από την άλλη, επιδιώκει καθυστέρηση· επικαλείται τις δυσκολίες εντοπισμού των σορών ομήρων κάτω από τα ερείπια, ενώ παράλληλα κερδίζει χρόνο για πολιτική ανασύνταξη.

Αναλυτές προειδοποιούν ότι κάθε καθυστέρηση αυξάνει τον κίνδυνο στρατιωτικής επανέναρξης των επιχειρήσεων, ειδικά αν οι διαπραγματεύσεις καταρρεύσουν χωρίς αποτέλεσμα.

Η διεθνής διάσταση και το διακύβευμα

Η διεθνής κοινότητα – από την Ευρωπαϊκή Ένωση έως τον ΟΗΕ – παρακολουθεί με συγκρατημένη αισιοδοξία. Οι περισσότεροι διπλωμάτες θεωρούν ότι η εμπλοκή του Τραμπ προσδίδει πολιτική βαρύτητα αλλά και απρόβλεπτο χαρακτήρα.

Η Αίγυπτος επιχειρεί να ενισχύσει το ρόλο της ως κεντρικού διαμεσολαβητή στη Μέση Ανατολή, ενώ το Κατάρ κινείται πιο διακριτικά, προσπαθώντας να εξασφαλίσει εγγυήσεις για την ασφάλεια των στελεχών της Χαμάς.

Η επιτυχία ή η αποτυχία αυτών των συνομιλιών δεν θα καθορίσει μόνο το μέλλον της Γάζας, αλλά θα διαμορφώσει εκ νέου την αρχιτεκτονική ασφάλειας ολόκληρης της περιοχής.

«Είμαστε στο σημείο μηδέν ενός νέου γεωπολιτικού ισορροπητή», σχολίασε Ευρωπαίος διπλωμάτης. «Αν αυτό το σχέδιο αποτύχει, ίσως χαθεί για χρόνια κάθε προοπτική ειρήνης.»

Οι συνομιλίες Ισραήλ–Χαμάς στην Αίγυπτο αποτελούν ένα επικίνδυνο πείραμα ελπίδας μέσα σε θάλασσα δυσπιστίας.

Ο χρόνος, οι εσωτερικές πιέσεις και τα άλυτα ζητήματα λειτουργούν ως εκρηκτικός συνδυασμός, ενώ το ερώτημα των νεκρών ομήρων ρίχνει βαριά σκιά στις διαπραγματεύσεις.

Αν οι συνομιλίες αποτύχουν, ο κύκλος της βίας κινδυνεύει να ξανανοίξει. Αν όμως επιτύχουν, ίσως καταγραφεί η πρώτη πραγματική ευκαιρία ειρήνης στη Γάζα εδώ και δύο δεκαετίες.

Πηγή: pagenews.gr