Πάπας Λέων: Περιορίζει τις εξουσίες της Τράπεζας του Βατικανού στη διαχείριση κεφαλαίων

Ανακατανομή εξουσιών και ενίσχυση της διαφάνειας

Σε μια απόφαση που σηματοδοτεί νέα εποχή για τα οικονομικά της Αγίας Έδρας, ο Πάπας Λέων ΙΔ΄ ενέκρινε νέους κανόνες διαχείρισης των επενδύσεων του Βατικανού, περιορίζοντας τον ρόλο του Ινστιτούτου Θρησκευτικών Έργων (IOR) — γνωστού ως Τράπεζα του Βατικανού. Η απόφαση αποτελεί τη φυσική συνέχεια των μεταρρυθμίσεων που ξεκίνησε ο Πάπας Φραγκίσκος, με στόχο την ενίσχυση της διαφάνειας, της λογοδοσίας και της χρηστής διαχείρισης του εκκλησιαστικού πλούτου.

Σύμφωνα με τη νέα δομή, η ευθύνη των επενδύσεων κατανέμεται πλέον σε πολλαπλά θεσμικά όργανα της Αγίας Έδρας, υπό την εποπτεία του Πάπα. Το σύστημα αυτό βασίζεται στην αρχή της «συνυπευθυνότητας» και προωθεί τη συνεργασία μεταξύ των επιμέρους οργανισμών, περιορίζοντας τις πιθανότητες συγκεντρωτικής διαχείρισης και κακοδιοίκησης.

«Όλοι οι θεσμοί οφείλουν να ενεργούν με πνεύμα διαφάνειας, συνεργασίας και αλληλοσεβασμού, διασφαλίζοντας ότι οι πόροι της Εκκλησίας υπηρετούν αποκλειστικά το ποιμαντικό και φιλανθρωπικό έργο της», αναφέρει χαρακτηριστικά η επίσημη εγκύκλιος που δημοσιοποιήθηκε τη Δευτέρα.

Το τέλος της αποκλειστικότητας του IOR

Η νέα οδηγία αντικαθιστά το διάταγμα του 2022, που είχε εκδώσει ο Πάπας Φραγκίσκος, με το οποίο το Ινστιτούτο Θρησκευτικών Έργων αποκτούσε αποκλειστικό έλεγχο στη διαχείριση των κεφαλαίων της Αγίας Έδρας και των συνδεδεμένων ιδρυμάτων. Το παλαιό πλαίσιο είχε ως στόχο να περιορίσει τη διασπορά και την αδιαφάνεια, ωστόσο στην πράξη συγκέντρωνε υπερβολική δύναμη στα χέρια ενός μόνο θεσμού.

Με το νέο κανονιστικό πλαίσιο, η Διοίκηση του Πατριμονίου της Αποστολικής Έδρας (APSA) αναλαμβάνει τον κύριο ρόλο στις επενδυτικές δραστηριότητες, ενώ η Τράπεζα του Βατικανού θα ενεργεί πλέον ως εκτελεστικός διαχειριστής, υπό την καθοδήγηση και εποπτεία των αρμόδιων επιτροπών.

Παράλληλα, δίνεται η δυνατότητα, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, να χρησιμοποιούνται εγκεκριμένοι χρηματοπιστωτικοί ενδιάμεσοι του εξωτερικού, εφόσον κριθεί ότι κάτι τέτοιο ωφελεί τα συμφέροντα της Αγίας Έδρας ή εξασφαλίζει καλύτερους όρους στις επενδύσεις.

Η σκιά του παρελθόντος και η ανάγκη για εξυγίανση

Η απόφαση του Πάπα Λέοντα ΙΔ΄ δεν ήρθε στο κενό. Η Τράπεζα του Βατικανού κουβαλά βαρύ ιστορικό σκανδάλων, με υποθέσεις ξεπλύματος χρήματος, κακοδιαχείρισης και ύποπτων συναλλαγών που στιγμάτισαν την εικόνα του Βατικανού διεθνώς.

Από τη δεκαετία του 1980, όταν το όνομα της τράπεζας συνδέθηκε με την κατάρρευση της Banco Ambrosiano και τον μυστηριώδη θάνατο του τραπεζίτη Ρομπέρτο Κάλβι, έως και τις πρόσφατες ποινικές έρευνες για υπερκοστολογημένες επενδύσεις σε ακίνητα στο Λονδίνο, το IOR αποτέλεσε πηγή πονοκεφάλου για τη Ρωμαϊκή Κουρία.

Ο Πάπας Φραγκίσκος είχε ξεκινήσει ένα ευρύ πρόγραμμα εκκαθάρισης, απομακρύνοντας πρόσωπα που συνδέονταν με αδιαφανείς πρακτικές και εφαρμόζοντας διεθνή πρότυπα κανονιστικής συμμόρφωσης (compliance). Ο Πάπας Λέων ΙΔ΄ φαίνεται τώρα να συνεχίζει αυτή την πορεία, ενισχύοντας τον θεσμικό διαχωρισμό των αρμοδιοτήτων και περιορίζοντας τις εξουσίες της τράπεζας.

Η οικονομική εικόνα του Βατικανού

Παρά τα παλαιότερα προβλήματα, η Τράπεζα του Βατικανού έχει τα τελευταία χρόνια βελτιώσει τα οικονομικά της αποτελέσματα. Σύμφωνα με την ετήσια οικονομική της αναφορά, οι καταθέσεις υπό διαχείριση το 2024 ανήλθαν σε 5,7 δισ. ευρώ, ενώ τα καθαρά κέρδη αυξήθηκαν κατά 7%, φθάνοντας τα 32,8 εκατ. ευρώ.

Το IOR σήμερα λειτουργεί κυρίως ως θεματοφύλακας επενδύσεων για ιδρύματα της Καθολικής Εκκλησίας, όπως μοναστικά τάγματα, αποστολές και φιλανθρωπικά ταμεία, ενώ έχει υιοθετήσει νέα πολιτική βιώσιμων επενδύσεων σύμφωνα με τις αρχές της Καθολικής κοινωνικής διδασκαλίας.

Ωστόσο, όπως σημειώνουν αναλυτές του Vatican News, ο ρόλος της τράπεζας στο νέο μοντέλο είναι περισσότερο λειτουργικός και λιγότερο στρατηγικός — κάτι που θεωρείται «απαραίτητο βήμα για την πλήρη θεσμική ωρίμανση του Οικονομικού Κράτους του Βατικανού».

Συνέχιση της πορείας μεταρρύθμισης

Η νέα απόφαση εντάσσεται σε μια ευρύτερη προσπάθεια εκσυγχρονισμού της Αγίας Έδρας, με στόχο να καθιερωθεί πλήρης διαφάνεια και να ανακτηθεί η εμπιστοσύνη των καθολικών πιστών παγκοσμίως.

Η οικονομική μεταρρύθμιση του Βατικανού δεν αφορά μόνο την αποτελεσματικότητα, αλλά και την ηθική διάσταση της διαχείρισης των εκκλησιαστικών πόρων. Ο Πάπας Λέων ΙΔ΄, γνωστός για τη διοικητική του αυστηρότητα και την προώθηση ηθικών αξιών, θεωρεί ότι η Εκκλησία πρέπει να δίνει το παράδειγμα χρηστής διακυβέρνησης, ιδιαίτερα σε μια εποχή που το κύρος των θεσμών κλονίζεται διεθνώς.

«Η αληθινή πίστη δεν χρειάζεται μυστικότητα στα οικονομικά της, αλλά καθαρότητα και υπευθυνότητα», φέρεται να είπε ο Πάπας σε κλειστή συνεδρίαση της Ρωμαϊκής Κουρίας.

Ένα νέο κεφάλαιο για την οικονομία της Αγίας Έδρας

Η αναμόρφωση της Τράπεζας του Βατικανού και η ενίσχυση του θεσμικού πλαισίου για τη διαχείριση των κεφαλαίων της Αγίας Έδρας σηματοδοτούν μια βαθιά πολιτισμική αλλαγή: το πέρασμα από το παλαιό μοντέλο συγκεντρωτικής εξουσίας σε ένα σύστημα διαφανούς συνεργασίας.

Η νέα εποχή για το Βατικανό φαίνεται να στηρίζεται όχι μόνο στη λογιστική ακρίβεια, αλλά και σε μια ηθική οικονομία της εμπιστοσύνης, όπου ο πλούτος αντιμετωπίζεται ως μέσο υπηρεσίας και όχι εξουσίας.

«Η μεταρρύθμιση του χρήματος είναι και μεταρρύθμιση της ψυχής», φέρεται να σχολίασε ένας καρδινάλιος κοντά στον Πάπα.
Μια φράση που, αν μη τι άλλο, συμπυκνώνει το πνεύμα των αλλαγών που διαμορφώνουν το νέο πρόσωπο της Καθολικής Εκκλησίας.

Πηγή: Pagenews.gr