Δύο χρόνια μετά την 7η Οκτωβρίου: Πόσο ισχυρή παραμένει η Χαμάς;

Η αποδυναμωμένη αλλά ζωντανή Χαμάς
Δύο χρόνια μετά τη φονική επίθεση της 7ης Οκτωβρίου 2023, που στοίχισε τη ζωή σε 1.200 Ισραηλινούς και προκάλεσε την έναρξη του πιο παρατεταμένου πολέμου στη Γάζα, η Χαμάς εξακολουθεί να αποτελεί παράγοντα ισχύος και αστάθειας στην περιοχή. Παρά τις συνεχείς επιχειρήσεις των Ισραηλινών Ενόπλων Δυνάμεων (IDF), που αποδεκάτισαν μεγάλο μέρος της στρατιωτικής της ηγεσίας, η οργάνωση δεν έχει εξαλειφθεί — ούτε επιχειρησιακά, ούτε πολιτικά.

Πριν από την ισραηλινή εισβολή, οι εκτιμήσεις έκαναν λόγο για 25.000 έως 30.000 μαχητές. Σήμερα, σύμφωνα με τις υπηρεσίες ασφαλείας του Ισραήλ, 17.000 έως 23.000 από αυτούς έχουν σκοτωθεί ή εξουδετερωθεί. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι η Χαμάς έχει πάψει να υπάρχει. Όπως σημειώνει η Μαρίνα Μίρον, αναλύτρια του King’s College London, «η Χαμάς έχει υποστεί σοβαρά πλήγματα, αλλά παραμένει σε θέση να ανασυνταχθεί και να διατηρεί διοίκηση και έλεγχο».

Η στρατιωτική εικόνα μετά από δύο χρόνια πολέμου
Η ΜΚΟ Armed Conflict Location and Event Data (ACLED), που ειδικεύεται στη συλλογή δεδομένων συγκρούσεων, καταγράφει ότι περίπου 8.500 μαχητές της Χαμάς σκοτώθηκαν μόνο τον πρώτο χρόνο του πολέμου. Παράλληλα, βρετανικές και ισραηλινές πηγές που επικαλούνται «εσωτερική βάση δεδομένων» των IDF επιβεβαιώνουν παρόμοιους αριθμούς.

Η οργάνωση έχει χάσει το μεγαλύτερο μέρος της ανώτερης στρατιωτικής της ηγεσίας, συμπεριλαμβανομένων διοικητών ταξιαρχιών και κορυφαίων στελεχών των ταγμάτων Εζεντίν αλ-Κασάμ. Παρ’ όλα αυτά, σύμφωνα με αμερικανικές εκτιμήσεις που δημοσίευσε το Reuters, η Χαμάς φαίνεται να έχει στρατολογήσει εκ νέου μεταξύ 10.000 και 15.000 μαχητών, κυρίως από νεαρούς άνδρες που ριζοσπαστικοποιήθηκαν μετά τις μαζικές ισραηλινές επιδρομές.

Η επιβίωση ως στρατηγική νίκη
Η Χαμάς δεν στοχεύει πλέον στην άμεση αντιπαράθεση με το Ισραήλ. «Η προτεραιότητά της είναι η επιβίωση», αναφέρει η ΜΚΟ ACLED σε πρόσφατη έκθεσή της, προσθέτοντας ότι η οργάνωση αποφεύγει μετωπικές συγκρούσεις, επιλέγοντας τακτικές φθοράς, ενέδρες και ασύμμετρες επιθέσεις.

Όπως σημειώνει η Μίρον, η Χαμάς έχει κατανοήσει πως η ύπαρξή της –και μόνο– ισοδυναμεί με πολιτική νίκη απέναντι στο Ισραήλ. Κάθε μέρα που περνά χωρίς την πλήρη εξάλειψή της, ενισχύει το αφήγημα της “αντίστασης” και της ανθεκτικότητας, τόσο μέσα στη Γάζα όσο και στον ευρύτερο αραβικό κόσμο.

Η ιδεολογία που δεν πεθαίνει
Ο Χανς-Γιάκομπ Σίντλερ, ειδικός στο Διεθνές Κέντρο Καταπολέμησης της Τρομοκρατίας, εξηγεί στη Deutsche Welle ότι η Χαμάς δεν είναι απλώς μια στρατιωτική οργάνωση, αλλά μια ιδεολογία με βαθιές ρίζες στην παλαιστινιακή κοινωνία. «Δεν μπορείς να καταστρέψεις μια ιδεολογία», τονίζει. «Το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να αποδυναμώσεις τις στρατιωτικές και τρομοκρατικές της δυνατότητες».

Η Χαμάς εξακολουθεί να ελέγχει εκτεταμένα δίκτυα κοινωνικών υπηρεσιών και ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα, κάτι που της εξασφαλίζει λαϊκή βάση και κοινωνική επιρροή. Ακόμη κι αν απολέσει πλήρως τη στρατιωτική της ισχύ, η πολιτική και θρησκευτική της παρουσία δύσκολα θα εξαλειφθεί.

Η επόμενη μέρα στη Γάζα
Η ισραηλινή κυβέρνηση έχει δηλώσει επανειλημμένα ότι στόχος της είναι η “πλήρης εξάλειψη της Χαμάς”. Ωστόσο, όπως παραδέχονται και Ισραηλινοί αναλυτές, αυτός ο στόχος παραμένει μάλλον ανέφικτος. Ο στρατός μπορεί να ελέγχει εδάφη, να εξουδετερώνει στελέχη και να καταστρέφει τούνελ, αλλά δεν μπορεί να εξαλείψει τη νοοτροπία, τις πολιτικές δομές και τις ρίζες της οργάνωσης.

Η πραγματική πρόκληση για το Ισραήλ θα είναι η διαχείριση της Γάζας την επόμενη ημέρα. Μετά από δύο χρόνια συνεχούς πολέμου, η ανθρωπιστική κρίση έχει γιγαντωθεί, με πάνω από 35.000 Παλαιστινίους νεκρούς και εκατομμύρια εκτοπισμένους. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον απόγνωσης, η Χαμάς εξακολουθεί να βρίσκει έδαφος για πολιτική επιβίωση και προπαγάνδα.

Το αβέβαιο μέλλον της οργάνωσης
Αν και η στρατιωτική της ισχύς έχει περιοριστεί δραματικά, η Χαμάς απέδειξε ότι μπορεί να προσαρμόζεται, να ανασυντάσσεται και να επιβιώνει. Για πολλούς αναλυτές, η “επιβίωσή” της συνιστά ήδη στρατηγική νίκη. Όπως επισημαίνει η Μίρον, «αν μετά από δύο χρόνια συνεχούς πολέμου η οργάνωση εξακολουθεί να υπάρχει, τότε έχει πετύχει τον στόχο της».

Η εξάλειψη της Χαμάς δεν είναι μόνο στρατιωτικό, αλλά κυρίως πολιτικό και κοινωνικό ζήτημα. Χωρίς ένα ρεαλιστικό σχέδιο για τη μεταπολεμική Γάζα, κάθε στρατιωτική επιτυχία του Ισραήλ κινδυνεύει να αποδειχθεί προσωρινή.

Για τη Χαμάς, η επιβίωση είναι η νίκη. Για το Ισραήλ, η πρόκληση τώρα είναι να αποτρέψει αυτή τη νίκη να μετατραπεί σε νέα γενιά συγκρούσεων και τρομοκρατίας.

Πηγή: Pagenews.gr