Οι Πέντε Νορβηγοί και το Θρίλερ του Νόμπελ Ειρήνης: Ο Τραμπ, η Πίεση και το Στοίχημα της Διπλωματίας

Η διαδικασία απονομής του Νόμπελ Ειρήνης έχει συγκριθεί με τη μυστική συνταγή της Coca-Cola και τα απόρρητα σχέδια των πυρηνικών υποβρυχίων. Στην καρδιά της Νορβηγίας, πέντε άνθρωποι —αποκομμένοι από τον έξω κόσμο, δεσμευμένοι με όρκους σιωπής— αποφασίζουν ποιος θα σηκώσει το πιο εμβληματικό βραβείο του πλανήτη.

Φέτος, το 2025, η επιλογή μοιάζει περισσότερο με πολιτικό θρίλερ παρά με τελετή τιμής. Ο Ντόναλντ Τραμπ, ο πρώην και εκ νέου πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, πιέζει ανοιχτά για τη διεθνή αναγνώριση που, όπως πιστεύει, του ανήκει.

Ο “εκρηκτικός” υποψήφιος

Από τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις στη Μέση Ανατολή έως την προσωρινή επαναφορά συνομιλιών με τη Ρωσία για τα πυρηνικά, ο Τραμπ επιχειρεί να επανασυστήσει τον εαυτό του ως “παγκόσμιο μεσολαβητή”.

Ωστόσο, οι κινήσεις του έχουν προκαλέσει αντιδράσεις και καχυποψία. Ο απεσταλμένος του, Στιβ Γουίτκοφ, προειδοποίησε δημοσίως ότι η Νορβηγική Επιτροπή θα «προσέβαλλε σοβαρά την Αμερική» αν αγνοούσε τις “διπλωματικές επιτυχίες” του Τραμπ. Την ίδια στιγμή, ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο φέρεται να ασκεί πίεση σε ευρωπαίους ηγέτες, ενώ ο ίδιος ο Τραμπ έχει επικοινωνήσει τηλεφωνικά με τον νορβηγό υπουργό Οικονομικών, Γενς Στόλτενμπεργκ.

«Δεν έχουμε ξαναδεί κάτι τέτοιο», σχολιάζει ο αναλυτής Κρίστοφερ Ρόνενμπεργκ από την Aftenposten. «Αν δεν του δοθεί το βραβείο, θα επιβάλει δασμούς στη Νορβηγία; Θα ακυρώσει συμβόλαια; Τίποτα δεν είναι απίθανο.»

Οι Πέντε “Κλειδοκράτορες” του Νόμπελ

Στο Όσλο, η Νορβηγική Επιτροπή Νόμπελ παραμένει αφοσιωμένη στη μυστικότητα. Επικεφαλής είναι ο Γιέργκεν Βάτνε Φρίντνες, 41 ετών, ένας άνθρωπος της νέας γενιάς, με φήμη για την αφοσίωσή του στα ανθρώπινα δικαιώματα και τη διαχείριση του μνημείου της σφαγής του Ουτόγια.

Δίπλα του, ο Ασλε Τόγιε, αντιπρόεδρος της επιτροπής, διατηρεί πιο συντηρητικές θέσεις· μάλιστα παρακολούθησε την ορκωμοσία του Τραμπ το 2025, περιγράφοντάς την ως «απίστευτο πάρτι».

Η Ανε Ενγκερ, πρώην αρχηγός του Κεντρώου Κόμματος, προτιμά τη σιωπή. Η Γκρι Λάρσεν, με ανθρωπιστικό έργο και πολιτικό παρελθόν στους Εργατικούς, έχει επικρίνει τις περικοπές του Τραμπ στη διεθνή βοήθεια. Τέλος, η Κρίστιν Κλέμετ, φιλελεύθερη διανοούμενη, έχει δημοσιεύσει παλαιότερα δηκτικά σχόλια για τον Αμερικανό πρόεδρο.

Πέντε άνθρωποι, πέντε κόσμους αντιλήψεων, ένα ιστορικό δίλημμα.

Οι Αντίπαλοι και οι Αποδόσεις

Στα διεθνή στοιχήματα, η πιθανότητα να κερδίσει ο Τραμπ το Νόμπελ υπολογίζεται μόλις στο 3%, σύμφωνα με την πλατφόρμα Polymarket. Αντίπαλοί του φέρονται η Γιούλια Ναβάλναγια, η Υπηρεσία του ΟΗΕ για την Παλαιστίνη, και δίκτυα ανθρωπιστικών οργανώσεων στο Σουδάν.

Παρότι η ειρηνευτική του πρόταση για τη Γάζα έχει λάβει θετικά σχόλια στη Νορβηγία, οι επικριτές υπενθυμίζουν το πάγωμα της αμερικανικής βοήθειας, την περιφρόνηση των διεθνών θεσμών και τις απειλές του να “αγοράσει” τη Γροιλανδία.

Όταν η Πίεση Γίνεται Μπούμερανγκ

Η Ιστορία του Νόμπελ Ειρήνης είναι γεμάτη αντιφάσεις. Ο Θίοντορ Ρούζβελτ τιμήθηκε ενώ διεξήγαγε ιμπεριαλιστικούς πολέμους. Ο Χένρι Κίσινγκερ βραβεύτηκε ενόσω το Βιετνάμ συνέχιζε να καίγεται.

Αλλά η επιθετική τακτική του Τραμπ μπορεί να αποδειχθεί καταστροφική. Το 2010, όταν το Πεκίνο απείλησε τη Νορβηγία για το βραβείο του Λιού Σιαομπό, η αποκάλυψη των πιέσεων οδήγησε στο ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα: ο Κινέζος αντιφρονούντας τιμήθηκε κανονικά.

«Η επιτροπή δεν υποκύπτει σε πιέσεις· τις εκθέτει», σχολιάζει ευρωπαίος διπλωμάτης. «Ένα βραβείο στον Τραμπ θα προκαλούσε τέτοια οργή, που ίσως ζητηθεί η κατάργησή της. Πιο πιθανό είναι να δοθεί ένα αντι-Τραμπ βραβείο — υπέρ της πολυμέρειας και της διεθνούς νομιμότητας.»

Το Νόμπελ ως Καθρέφτης του Κόσμου

Η απόφαση των πέντε Νορβηγών δεν αφορά μόνο τον Τραμπ· αφορά τη φύση της παγκόσμιας ηγεσίας σε μια εποχή ανασφάλειας και διχασμού.

Αν ο Τραμπ βραβευτεί, το Νόμπελ θα σηματοδοτήσει την επιστροφή του ρεαλπολιτίκ στην παγκόσμια σκηνή. Αν όχι, θα ανανεώσει την πίστη στη διπλωματία των αξιών.

Όπως έγραψε κάποτε ο νορβηγός ιστορικός Φρίνττζοφ Νάνσεν:«Η ειρήνη δεν είναι απλώς η απουσία πολέμου, αλλά η παρουσία δικαιοσύνης.»Και αυτή τη χρονιά, στο Όσλο, η δικαιοσύνη θα δοκιμαστεί ξανά.