Μια σύνοδος με υψηλό γεωπολιτικό φορτίο
Η διεθνής σύνοδος που συγκαλείται αύριο, Δευτέρα, στο Σαρμ ελ Σέιχ της Αιγύπτου, με συνδιοργανωτές τον Αιγύπτιο πρόεδρο Άμπντελ Φάταχ αλ Σίσι και τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, αποσκοπεί στον τερματισμό των εχθροπραξιών στη Γάζα, στην επίτευξη μόνιμης κατάπαυσης του πυρός και στη νέα πολιτική οριοθέτηση της περιοχής.
Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο της συνόδου είναι ίσως η συμμετοχή της Ελλάδας και της Κύπρου μεταξύ των 20 και πλέον προσκεκλημένων χωρών. Η πρόσκληση αυτή δεν αποτελεί απλή διπλωματική χειρονομία, αλλά αναγνώριση της στρατηγικής τους θέσης και του σταθεροποιητικού τους ρόλου σε μια περιοχή που κινείται μεταξύ κρίσης και αναδιάταξης.
Ποιοι συμμετέχουν – Ποιοι απουσιάζουν
Μεταξύ των προσκεκλημένων βρίσκονται:Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ινδία, Ιαπωνία, Ισπανία, Καναδάς, Μπαχρέιν, Κουβέιτ, Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν, Ελλάδα, Κύπρος και –σύμφωνα με διαρροές– και το Ιράν.
Το Ισραήλ, ωστόσο, απουσιάζει, γεγονός που προκαλεί ερωτήματα αλλά και ενισχύει την ανάγνωση της συνόδου ως πρωτοβουλία “από τα έξω προς τα μέσα”, με σκοπό την επιβολή ειρήνης μέσω πολυμερούς πίεσης.
Ο ρόλος Ελλάδας και Κύπρου: Από την περιφέρεια στο επίκεντρο
Η Ελλάδα και η Κύπρος, δύο χώρες-μέλη της Ε.Ε. και στενοί σύμμαχοι των ΗΠΑ, προσέρχονται στη σύνοδο με ενισχυμένο προφίλ και στρατηγικό κεφάλαιο:
- Η Ελλάδα έχει ενισχύσει τις διπλωματικές της σχέσεις με τον αραβικό κόσμο, διατηρώντας ταυτόχρονα στενές σχέσεις με το Ισραήλ. Ο τριμερής άξονας Ελλάδα–Κύπρος–Αίγυπτος, σε συνδυασμό με την ενεργειακή συνεργασία EastMed και τις συμφωνίες με τα Εμιράτα, την καθιστούν παίκτη περιφερειακής σταθερότητας.
- Η Κύπρος προσφέρει γεωγραφικό βάθος και υποδομές που μπορούν να διαδραματίσουν ρόλο τόσο σε ανθρωπιστικές επιχειρήσεις, όσο και σε προσπάθειες παρακολούθησης εκεχειρίας (π.χ. UN peacekeeping logistics).
Αμφότερες οι χώρες επιχειρούν να ενταχθούν στον “πυρήνα διαχείρισης κρίσεων” της Ανατολικής Μεσογείου, διεκδικώντας ρόλο πέραν της τυπικής τους γεωγραφικής θέσης.
Η απουσία της Τουρκίας: Σηματοδότηση ή παραγκωνισμός;
Σημαντική είναι και η απουσία της Τουρκίας, η οποία ενώ διατηρεί σχέσεις με τη Χαμάς και είναι παίκτης στην περιοχή, δεν περιλαμβάνεται στον επίσημο κατάλογο συμμετεχόντων.
Αυτό ερμηνεύεται από αναλυτές ως έμμεση απόρριψη του αναθεωρητικού ρόλου που έχει υιοθετήσει η Άγκυρα στην περιοχή, αλλά και ως απόπειρα οριοθέτησης ενός “αντί-τουρκικού” μπλοκ, με Αίγυπτο, Ελλάδα, Κύπρο και ΗΑΕ να διαμορφώνουν εναλλακτικά δίκτυα συνεργασίας.
Το σχέδιο Τραμπ: Σκληρή διπλωματία με περιτύλιγμα ειρήνης
Το ειρηνευτικό σχέδιο που αναμένεται να παρουσιαστεί, έχει καταρτιστεί με τη διαμεσολάβηση Κατάρ, Αιγύπτου και Τουρκίας, αλλά η τελική του μορφή φέρει σαφές αμερικανικό αποτύπωμα. Προβλέπει:
- Μόνιμη εκεχειρία και αποστρατιωτικοποίηση της Γάζας
- Απελευθέρωση όλων των ομήρων
- Ανασυγκρότηση της περιοχής με διεθνή χρηματοδότηση
- Επαναφορά της πολιτικής διαδικασίας για λύση δύο κρατών
- Ανάθεση ανθρωπιστικής επίβλεψης σε πολυεθνική δύναμη (συζητείται ρόλος Ε.Ε. και ΟΗΕ)
Αν και φέρει έντονα στοιχεία realpolitik, το σχέδιο προβάλει ως η μοναδική εφαρμόσιμη πρόταση επί του παρόντος, έχοντας τη στήριξη ισχυρών διεθνών παικτών.
Η ενεργειακή διάσταση: Η Ανατολική Μεσόγειος στο μικροσκόπιο
Πέραν του ανθρωπιστικού και πολιτικού σκέλους, το βάθος της συνόδου είναι και ενεργειακό. Η σταθεροποίηση της Γάζας και της ακτογραμμής της δημιουργεί προϋποθέσεις για:
- Επέκταση υποθαλάσσιων δικτύων φυσικού αερίου
- Διασύνδεση Αιγύπτου – Κύπρου – Ελλάδας με την Ευρώπη
- Δημιουργία ενιαίας ενεργειακής “ζώνης ειρήνης” στην Αν. Μεσόγειο
Οι επενδυτικές προσδοκίες είναι υψηλές, με εταιρείες όπως Total, Chevron και ENI να παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις.
Ανθρωπιστική διπλωματία και “μαλακή ισχύς”
Τόσο η Ελλάδα όσο και η Κύπρος προβάλλουν στη σύνοδο ως δυνάμεις με ανθρωπιστικό προφίλ. Η Λευκωσία είχε προτείνει ήδη από την έναρξη του πολέμου στη Γάζα τη δημιουργία θαλάσσιου διαδρόμου ανθρωπιστικής βοήθειας, ενώ η Αθήνα έχει ενισχύσει την παρουσία της σε διεθνή φόρα για την προστασία των αμάχων και του διεθνούς δικαίου.
Αυτή η προσέγγιση ενισχύει τη “ήπια ισχύ” των δύο χωρών και τους επιτρέπει να παίζουν ρόλο διεθνούς νομιμοποίησης με ελάχιστο στρατηγικό ρίσκο.
Από τη Γάζα στην Ανατολική Μεσόγειο – και μετά;
Η σύνοδος του Σαρμ ελ Σέιχ δεν αφορά μόνο τη Γάζα. Αφορά το νέο μοντέλο ασφαλείας της ευρύτερης περιοχής, όπου παλιοί παίκτες περιθωριοποιούνται και νέοι αναδεικνύονται.
Η Ελλάδα και η Κύπρος, στοχεύοντας να περάσουν από τη διπλωματική αμυντική στάση στην προληπτική περιφερειακή διπλωματία, δείχνουν να κινούνται έξυπνα και συγκροτημένα.
Το κατά πόσο η παρούσα συμμετοχή τους θα μετουσιωθεί σε σταθερό γεωπολιτικό ρόλο θα εξαρτηθεί από τη συνέχεια: από την αντοχή της εκεχειρίας στη Γάζα, την εξέλιξη του σχεδίου ειρήνης, και την ικανότητα των δύο χωρών να κινηθούν ως μεσολαβητές και όχι απλώς ως θεατές.
Πηγή: pagenews.gr