Ένα μνημείο-σύμβολο της εθνικής μνήμης αλλάζει “φύλακα” και ρόλο στο δημόσιο χώρο
Το εμβληματικό Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη περνάει –και επίσημα πλέον– στη δικαιοδοσία του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, σύμφωνα με όσα ανακοίνωσε ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στην καθιερωμένη του Κυριακάτικη ανασκόπηση. Με μία σαφώς πολιτική, αλλά και θεσμικά φορτισμένη παρέμβαση, ο κ. Μητσοτάκης έθεσε στο επίκεντρο τη διατήρηση της ιερότητας του μνημείου, υπογραμμίζοντας ότι δεν μπορεί να αποτελεί χώρο διαμαρτυριών ή ακτιβιστικών δράσεων.
«Ένα ιστορικό μνημείο δεν μπορεί να γίνεται πεδίο εκδηλώσεων άσχετων με την αποστολή του» δήλωσε, αφήνοντας σαφή αιχμή για πρόσφατα περιστατικά που προκάλεσαν αντιδράσεις.
Ανακατατάξεις στο κέντρο – Αιχμές για την “αναστάτωση” από την απεργία πείνας του Πάνου Ρούτσι
Η παρέμβαση του πρωθυπουργού δεν έγινε σε πολιτικό κενό. Αντιθέτως, έρχεται λίγες ημέρες μετά την ένταση που προκάλεσε η απεργία πείνας του Πάνου Ρούτσι, πρώην μέλους της 17Ν, στο κέντρο της Αθήνας, μπροστά από το Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη. Το περιστατικό πυροδότησε αντιδράσεις, ένταση στο κέντρο και συζητήσεις για την καταλληλότητα του χώρου.
Ο πρωθυπουργός σχολίασε με έμφαση:«Για μερικές μέρες το κέντρο της πρωτεύουσας αναστατώθηκε. Τώρα όμως εγείρεται ένα εύλογο ερώτημα: Μπορεί ένα ιστορικό μνημείο όπως του Αγνώστου Στρατιώτη να γίνεται πεδίο εκδηλώσεων άσχετων με την αποστολή του; Η δική μου απάντηση είναι “όχι”.»
Νομοθετική ρύθμιση: Η “στρατιωτικοποίηση” του μνημείου
Με νομοθετική ρύθμιση που έρχεται στη Βουλή μέσα στην εβδομάδα, η κυβέρνηση αναμένεται να αναθέσει την πλήρη και αποκλειστική ευθύνη προστασίας και λειτουργίας του Μνημείου στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, με στόχο –όπως λέγεται– να «ξεμπλέξει το κουβάρι των συναρμοδιοτήτων» που επικρατούσε μέχρι σήμερα.
Η Προεδρική Φρουρά, που ήδη φρουρεί συμβολικά το μνημείο, θα πλαισιώνεται πλέον και από ένα θεσμικό πλαίσιο διοίκησης και διαχείρισης, ελεγχόμενο από το ΥΠΕΘΑ.
Σημασία πέρα από το σύμβολο: “Το μνημείο ανήκει σε όλους τους Έλληνες”
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στη συμβολική και ιστορική διάσταση του Αγνώστου Στρατιώτη, λέγοντας:«Πρόκειται για μνημείο το οποίο δημιουργήθηκε για να τιμά τους ήρωες που έδωσαν τη ζωή τους για την ελευθερία. Που ανήκει στην ιστορική μνήμη, όπως τη συμβολίζει η Προεδρική Φρουρά. Ένα μνημείο ανοιχτό σε όλους τους Έλληνες. Αλλά και σε κάθε επισκέπτη που θέλει να το θαυμάσει.»
«Αυτόν τον χαρακτήρα που είχε πάντα ο Άγνωστος Στρατιώτης οφείλουμε να διατηρήσουμε. Και το κάνουμε.»
Τι αλλάζει στην πράξη;
Η νομοθετική ρύθμιση αναμένεται να περιλαμβάνει:
- Καθορισμό του Μνημείου ως “ειδικής ζώνης προστασίας”
- Απαγόρευση εκδηλώσεων ή συγκεντρώσεων σε απόσταση ασφαλείας από το σημείο
- Αποκλειστική διοικητική ευθύνη στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας
- Σαφή ορισμό του ρόλου της Προεδρικής Φρουράς και των υποστηρικτικών αρχών
Αντιδράσεις από την αντιπολίτευση και την κοινωνία των πολιτών
Παρότι δεν έχουν ακόμα εκφραστεί επισήμως, οι πρώτες αντιδράσεις προέρχονται από οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά και από την αντιπολίτευση, που διαρρέει ότι πρόκειται για προσπάθεια περιορισμού του δικαιώματος στη δημόσια διαμαρτυρία.
Δεν αποκλείεται το ζήτημα να προκαλέσει θεσμική και πολιτική αντιπαράθεση τις επόμενες μέρες, ιδιαίτερα αν επεκταθεί και σε άλλα δημόσια σημεία υψηλού συμβολισμού (όπως η Βουλή ή το Προεδρικό Μέγαρο).
Μνημείο ή σκηνικό; Η κυβέρνηση παίρνει θέση
Με την παρέμβαση αυτή, η κυβέρνηση επιχειρεί να επανακαθορίσει τη χρήση και το νόημα του δημόσιου χώρου, δίνοντας στρατιωτικό πρόσημο στην προστασία ενός συμβόλου που ταυτίζεται με την εθνική ταυτότητα και τη συλλογική μνήμη.
Το πολιτικό ερώτημα που μένει είναι: πρόκειται για υπεράσπιση του σεβασμού ή για αυστηροποίηση της δημόσιας έκφρασης;
