Μετά την εξασφάλιση εκεχειρίας στη Γάζα και την απελευθέρωση των τελευταίων Ισραηλινών ομήρων, ο Ντόναλντ Τραμπ φαίνεται αποφασισμένος να στραφεί προς τη Ρωσία και τον πόλεμο στην Ουκρανία, επιδιώκοντας να μεταφέρει το αφήγημα της «ειρήνης μέσω ισχύος» στο ανατολικό μέτωπο της Ευρώπης.
Η δήλωσή του τη Δευτέρα —ότι «πρώτα πρέπει να τελειώνουμε με τη Ρωσία»— δεν ήταν απλώς ρητορική. Ήταν η επίσημη αναγγελία μιας νέας παγκόσμιας διπλωματικής εκστρατείας, που φιλοδοξεί να μετατρέψει τον Λευκό Οίκο σε μεσολαβητικό κέντρο ανάμεσα σε Μόσχα και Κίεβο.
1. Από τη Γάζα στο Ντονμπάς — Η νέα ιεράρχηση προτεραιοτήτων
Η εκεχειρία της 10ης Οκτωβρίου στη Γάζα θεωρείται ήδη η μεγαλύτερη διπλωματική επιτυχία της αμερικανικής προεδρίας τα τελευταία χρόνια. Μετά την απελευθέρωση των 20 ομήρων από τη Χαμάς και την ανταλλαγή περίπου 2.000 Παλαιστινίων κρατουμένων, η προσοχή στρέφεται τώρα βόρεια.
Ο Τραμπ, μιλώντας στην Κνεσέτ, χαρακτήρισε τη Ρωσία «την τελευταία μεγάλη πηγή παγκόσμιας αποσταθεροποίησης», προσθέτοντας ότι η επιτυχία στη Μέση Ανατολή «δείχνει πως η ειρήνη είναι δυνατή αν υπάρξει ηγεσία και αποφασιστικότητα».
Η δήλωση αυτή δεν πέρασε απαρατήρητη από το Κίεβο, όπου ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι υποδέχθηκε με προσεκτική αισιοδοξία το νέο μήνυμα της Ουάσινγκτον.
«Όταν η ειρήνη επιτυγχάνεται σε ένα μέρος του κόσμου, φέρνει ελπίδα και για τα υπόλοιπα. Εργαζόμαστε ώστε να έρθει η ημέρα της ειρήνης και για την Ουκρανία», δήλωσε ο Ουκρανός πρόεδρος, συγχαίροντας τον Τραμπ για την «ηγεσία και αποφασιστικότητά του».
2. Η διπλωματία των “dealmakers”
Ο Τραμπ δεν κρύβει την πρόθεσή του να προσωποποιήσει την ειρήνη, όπως έκανε με τη Μέση Ανατολή. Κομβικό ρόλο και αυτή τη φορά αναμένεται να έχει ο Στιβ Γουίτκοφ, ο ειδικός απεσταλμένος του προέδρου, που έχει ήδη πραγματοποιήσει πολλαπλές συναντήσεις με τον Βλαντίμιρ Πούτιν.
Σύμφωνα με τον Τραμπ, ο Γουίτκοφ «έχει μια ιδιαίτερη ποιότητα που δεν μαθαίνεται από τα βιβλία», ενώ η πεντάωρη συνάντησή του με τον Ρώσο πρόεδρο στην Αγία Πετρούπολη θεωρείται μία από τις πιο ουσιαστικές ανεπίσημες επαφές των τελευταίων μηνών.
Ο Λευκός Οίκος ποντάρει στη μη παραδοσιακή προσέγγιση: προσωπικές σχέσεις, παράλληλα κανάλια επικοινωνίας και μια στρατηγική πίεσης που συνδυάζει διπλωματία, απειλή ισχύος και οικονομικά κίνητρα.
3. Η Μόσχα στο κατώφλι της διπλωματίας
Παρά τις προσπάθειες του Τραμπ, το Κρεμλίνο παραμένει επιφυλακτικό. Ο εκπρόσωπος του Βλαντίμιρ Πούτιν, Ντμίτρι Πεσκόφ, απέρριψε το ενδεχόμενο άμεσων συνομιλιών με το Κίεβο, αφήνοντας ωστόσο ανοιχτό το παράθυρο για μια κατ’ ιδίαν συνάντηση Πούτιν–Τραμπ τον Αύγουστο στην Αλάσκα.«Το θέμα των Tomahawk είναι εξαιρετικά ανησυχητικό», ανέφερε ο Πεσκόφ, σχολιάζοντας το ενδεχόμενο οι ΗΠΑ να παραδώσουν στην Ουκρανία πυραύλους κρουζ μεγάλης εμβέλειας.
Η Ρωσία θεωρεί ότι η αμερικανική στρατιωτική υποστήριξη στο Κίεβο υπονομεύει κάθε ειρηνευτική προσπάθεια, ενώ η Ουκρανία απαντά ότι χωρίς αμυντικά μέσα «η ειρήνη θα είναι απλώς συνθηκολόγηση».
4. Το Κίεβο ελπίζει, αλλά προετοιμάζεται για το χειρότερο
Η προγραμματισμένη συνάντηση Ζελένσκι–Τραμπ την Παρασκευή στην Ουάσινγκτον θεωρείται καθοριστική. Θα είναι η πέμπτη συνάντηση των δύο ηγετών από την επιστροφή του Τραμπ στην εξουσία, και η πρώτη μετά την επιτυχία στη Γάζα.
Η ατζέντα περιλαμβάνει:
- Νέα πακέτα αμυντικής βοήθειας.
- Ενίσχυση της αντιαεροπορικής άμυνας.
- Συζήτηση για τα όρια μιας πιθανής κατάπαυσης του πυρός.
Σύμφωνα με ουκρανικές πηγές, ο Ζελένσκι θα προτείνει “σταδιακή αποκλιμάκωση υπό διεθνή εγγύηση”, εφόσον η Ρωσία αποσύρει τις δυνάμεις της από ορισμένες κατεχόμενες περιοχές και αποδεχθεί την παρουσία διεθνούς επιτήρησης.
5. “Peace through strength” — Το νέο δόγμα της Ουάσινγκτον
Ο Τραμπ μιλά για μια “νέα εποχή ειρήνης μέσω ισχύος”, όπου οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν λειτουργούν ως «παγκόσμιος χωροφύλακας», αλλά ως ρυθμιστής ισορροπιών. Η λογική είναι απλή: να χρησιμοποιηθεί η αμερικανική επιρροή όχι για επιβολή, αλλά για εξαναγκασμό σε διαπραγματεύσεις.
Αυτό το μοντέλο φαίνεται να λειτούργησε στη Γάζα. Το ερώτημα είναι αν μπορεί να λειτουργήσει και με τη Ρωσία — μια πυρηνική δύναμη, με διαφορετική στρατηγική κουλτούρα και ελάχιστη εμπιστοσύνη προς τη Δύση.
6. Ο δρόμος προς την Αλάσκα
Αν η συνάντηση Πούτιν–Τραμπ στην Αλάσκα πραγματοποιηθεί, θα είναι η πιο κρίσιμη γεωπολιτική συνάντηση μετά τη Γενεύη του 1985 (Ρέιγκαν–Γκορμπατσόφ). Εκεί ενδέχεται να παρουσιαστεί το πρώτο “ειρηνευτικό πλαίσιο Τραμπ για την Ουκρανία”, ένα σχέδιο που θα προβλέπει:
- Άμεση κατάπαυση του πυρός υπό διεθνή επιτήρηση.
- Αναστολή των επιθέσεων μεγάλου βεληνεκούς και αποστρατικοποίηση ορισμένων περιοχών.
- Σταδιακή άρση κυρώσεων, εφόσον η Ρωσία τηρήσει τα συμφωνηθέντα.
7. Μπορεί ο Τραμπ να κάνει το αδύνατο;
Η ειρηνευτική επιτυχία στη Γάζα έχει δώσει αέρα αυτοπεποίθησης στην Ουάσινγκτον, αλλά η Ουκρανία είναι εντελώς διαφορετικό πεδίο. Η Μόσχα δεν είναι Χαμάς — είναι μια υπερδύναμη με μακροπρόθεσμη στρατηγική και πυρηνική αποτροπή.
Όμως, η πολιτική του Τραμπ βασίζεται στην προσωπική διαπραγμάτευση και στην ιδέα ότι «οι συμφωνίες κλείνονται μεταξύ ανθρώπων, όχι κρατών». Αν καταφέρει να μετατρέψει αυτή τη φιλοσοφία σε διπλωματική πραγματικότητα με τη Ρωσία, τότε ίσως ο κόσμος να είναι πράγματι στην αυγή ενός νέου ψυχρού, αλλά ελεγχόμενου, μεταπολεμικού κόσμου.
Η Γάζα ίσως ήταν η αρχή. Αν η Ουκρανία ακολουθήσει, ο Τραμπ δεν θα έχει απλώς τερματίσει δύο πολέμους — θα έχει ξαναγράψει τη γεωπολιτική.