Η Ελλάδα προχωρά σε μια στρατηγική πρωτοβουλία υψηλού συμβολισμού, το 5X5, ένα πολυμερές φόρουμ συνεργασίας με πέντε χώρες (Ελλάδα, Κύπρος, Αίγυπτος, Τουρκία, Λιβύη) και πέντε θεματικές: θαλάσσιες ζώνες, μεταναστευτικό, ενεργειακή συνδεσιμότητα, προστασία θαλάσσιου περιβάλλοντος και πολιτική προστασία.
Ο υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, έχει αναλάβει την πρωτοβουλία των διερευνητικών επαφών, ενώ παράλληλα διαπιστώνεται ότι η Άγκυρα δύσκολα θα προσερχόταν με εποικοδομητική διάθεση, ειδικά όσον αφορά το κρίσιμο ζήτημα των οριοθετήσεων ΑΟΖ-υφαλοκρηπίδας. Από κοινού με τον Τούρκο ομόλογό του, κ. Φιντάν, ουσιαστικά «πάγωσαν» τον πολιτικό διάλογο για τις θαλάσσιες ζώνες ήδη από τον Νοέμβριο του 2024.
Η δορυφοροποίηση της κυβέρνησης Ντιμπεϊμπά από την Τουρκία θα μπορούσε να οδηγήσει σε διαίρεση του σχήματος, με Άγκυρα και Τρίπολη από τη μία πλευρά και Αθήνα, Λευκωσία και Κάιρο από την άλλη, τορπιλίζοντας τις θετικές προοπτικές της πρωτοβουλίας ήδη από τη γένεσή της. Παράλληλα, η Ελλάδα και η Αίγυπτος δεσμεύονται ήδη με μερική συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ, ενώ η Κύπρος έχει υπογράψει αντίστοιχες συμφωνίες με Ισραήλ και Αίγυπτο.
Παρά τις δυσκολίες, η Αθήνα αναδεικνύει τη διάθεσή της για ειρηνική συνύπαρξη και διευθέτηση της μείζονος διαφοράς των θαλασσίων ζωνών, πάντα με βάση το Διεθνές Δίκαιο και τις αρχές της καλής γειτονίας. Τέτοια φόρουμ, σύμφωνα με την ελληνική λογική, αποτελούν ευκαιρία διεθνοποίησης των εθνικών θέσεων απέναντι στην αναθεωρητική πολιτική της Τουρκίας και το τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Σημαντική είναι και η δήλωση του Κυριάκου Μητσοτάκη κατά τη διάρκεια της προ ημερησίας συζήτησης στη Βουλή: «Προτείνω σε όλα τα παράκτια κράτη μια κοινή συνάντηση, σε ένα φόρουμ, όπου θα εξετάσουμε από κοινού όλα όσα μας απασχολούν». Η κίνηση αυτή ερμηνεύθηκε ως πρόθεση για διεθνή διάσκεψη υπό τον συντονισμό των ΗΠΑ, με διακύβευμα την απρόσκοπτη υλοποίηση ενεργειακών έργων ενδιαφέροντος αμερικανικών κολοσσών όπως Chevron και Exxon.
Η πρωτοβουλία αφορά ιδιαίτερα Ελλάδα και Λιβύη, στα οριοθετημένα θαλάσσια τεμάχια εκατέρωθεν της μέσης γραμμής, με συγκεκριμένο ρόλο στον ειδικό απεσταλμένο του Ντόναλντ Τραμπ για τη Βόρεια Αφρική, Μασάντ Μπούλος, που διατηρεί επικοινωνία με όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η ιδέα για μια διάσκεψη στην Ανατολική Μεσόγειο είχε προταθεί ήδη από το 2020 από τον τότε πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, ενώ ο Ερντογάν είχε επιδείξει αρχικό ενδιαφέρον χωρίς να προχωρήσει. Η ελληνική πρωτοβουλία, όμως, προβάλλει την έννοια ενός «μόνιμου φόρουμ» και όχι μιας εφάπαξ διάσκεψης, ενισχύοντας τον ρόλο της Αθήνας ως διπλωματικά ενεργού παίκτη στην περιοχή.
Με το 5X5, η Ελλάδα επιχειρεί να συνδυάσει γεωπολιτική στρατηγική, ενεργειακά συμφέροντα και διεθνοποίηση των θέσεών της, αποδεικνύοντας ότι παραμένει αποφασιστικά προσηλωμένη στην σταθερότητα και τη διαχείριση των θαλάσσιων ζωνών, ακόμη και απέναντι σε αντίξοες γεωπολιτικές συνθήκες.
Πηγή: pagenews.gr