Η COP30, η 30ή Σύνοδος Κορυφής του ΟΗΕ για το Κλίμα, που θα διεξαχθεί από τις 10 έως 21 Νοεμβρίου 2025 στη Μπελέμ της Βραζιλίας –στην καρδιά του Αμαζονίου–, σηματοδοτεί μια συμβολική επέτειο: δέκα χρόνια από τη Συμφωνία του Παρισιού (2015), που έθεσε στόχο τον περιορισμό της παγκόσμιας υπερθέρμανσης στους 1,5°C. Ως «COP της Φύσης» (Nature COP), η φετινή σύνοδος εστιάζει σε εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, χρηματοδότηση της πράσινης μετάβασης και προστασία δασών, εν μέσω ρεκόρ θερμοκρασιών (2024 η πιο ζεστή χρονιά) και καταστροφών όπως πλημμύρες και πυρκαγιές. Χωρίς έναν ενιαίο στόχο όπως η COP28 (τριπλασιασμός ανανεώσιμων), η COP30 καλείται να μετατρέψει υποσχέσεις σε πράξεις, με τη Βραζιλία να ηγείται μέσω πρωτοβουλιών όπως το Tropical Forests Forever Fund (TFFF) και η Open Coalition for Carbon Markets.
1. Εκπομπές Αερίων του Θερμοκηπίου: Ο Χρόνος Εξαντλείται – Νέοι Στόχοι για το 2035
Η παγκόσμια πρόοδος υστερεί: Οι εκπομπές CO2 έφτασαν ρεκόρ 37,4 δισ. τόνους το 2024, σύμφωνα με το Global Carbon Project, χωρίς να πλησιάζουμε το Παρίσι (μείωση 45% έως 2030). Στη COP30, οι χώρες θα παρουσιάσουν ενημερωμένες Εθνικές Συνεισφορές (NDCs) για το 2035, βάσει της Συμφωνίας του Παρισιού – προθεσμία Φεβρουαρίου 2025, που μόνο 60 κράτη τήρησαν, με ελάχιστες βελτιώσεις. Η Βραζιλία, ως οικοδεσπότης, υπέβαλε την NDC 3.0 στη COP29 (Μπακού), στοχεύοντας μείωση εκπομπών 59-67% έως 2035 (από 2005), με έμφαση σε ενέργεια και δάση.
Η ατζέντα περιλαμβάνει Thematic Days (17-20 Νοεμβρίου): Ενέργεια, δάση, γεωργία, πόλεις και κοινωνική δικαιοσύνη, με εστίαση σε methane (μείωση 30% έως 2030), βαριά βιομηχανία και φάση απομάκρυνσης ορυκτών καυσίμων. Η Κίνα και η Ινδία καθυστερούν, ενώ η ΕΕ διχάζεται για στόχους (πρόταση -55% έως 2030). Η COP30 θα αξιολογήσει την Global Stocktake της COP28, πιέζοντας για tripling ανανεώσιμων και doubling αποδοτικότητας.
2. Χρηματοδότηση: Το Μεγάλο Αγκάθι – Από τα 300 Δισ. στα 1,3 Τρισ. Δολάρια
Το χρήμα είναι το πιο αμφιλεγόμενο ζήτημα: Στη COP29, συμφωνήθηκαν 300 δισ. δολάρια ετησίως έως 2035 για αναπτυσσόμενες χώρες –πολύ λιγότερα από τα απαιτούμενα 1 τρισ.–, με στόχο 1,3 τρισ. δολαρίων ετησίως από δημόσιες/ιδιωτικές πηγές. Η COP30 θα θέσει νέο παγκόσμιο στόχο χρηματοδότησης (NCQG), εστιάζοντας σε προσαρμογή (π.χ. προστασία από πλημμύρες) και climate justice για φτωχά κράτη. Η Βραζιλία προτείνει Baku-Belém Roadmap για εφαρμογή, με έμφαση σε Supertaxonomy για βιώσιμες επενδύσεις και Carbon Market Integration για εμπορία πιστώσεων άνθρακα.
Παρά τις δεσμεύσεις, μόνο 30% των χρημάτων έφτασαν στους στόχους έως 2024, με αναπτυσσόμενες χώρες να απαιτούν grant-based βοήθεια, όχι δάνεια. Η Βραζιλία, με προϋπολογισμό 5 δισ. δολαρίων για υποδομές, πιέζει για ιδιωτικές επενδύσεις, ενώ η ΕΕ δεσμεύεται για 1 τρισ. ευρώ έως 2030.
3. Δάση και Φύση: Ο Αμαζόνιος στο Επίκεντρο – Το Tropical Forests Forever Fund
Η τοποθεσία Μπελέμ, κοντά στον Αμαζόνιο (που απορροφά 150-200 δισ. τόνους CO2), κάνει τη COP30 «Amazon COP», με εστίαση σε δάση ως carbon sinks (20% παγκόσμιου οξυγόνου). Η Βραζιλία θα λανσάρει το Tropical Forests Forever Fund (TFFF), ένα ταμείο 25 δισ. δολαρίων από κυβερνήσεις (με 1 δισ. από Βραζιλία) και 100 δισ. από ιδιωτικό τομέα, που ανταμείβει χώρες για διατήρηση δασών (πληρωμή/εκτάρ, ποινές για αποψίλωση). Το 2024, η αποψίλωση έφτασε ρεκόρ (18 γήπεδα ποδοσφαίρου/λεπτό), σύμφωνα με Global Forest Watch.
Η ατζέντα περιλαμβάνει Thematic Day για Δάση (17-18 Νοεμβρίου), με εστίαση σε βιοποικιλότητα, ιθαγενείς και ωκεανούς, και στόχο μηδενικής αποψίλωσης έως 2030. Η Greenpeace χαιρετίζει το TFFF ως «βήμα μπροστά», αλλά απαιτεί δεσμεύσεις για προστασία ιθαγενών εδαφών.
Η Κρισιμότερη Σύνοδος της Δεκαετίας: Προκλήσεις και Προοπτικές
Η COP30, με 30 βασικούς στόχους σε έξι θεματικές (ενέργεια, δάση, γεωργία, πόλεις, κοινωνική δικαιοσύνη), εστιάζει σε εφαρμογή (implementation), συμπερίληψη (inclusion) και καινοτομία (innovation). Η Βραζιλία, με NDC 3.0 (-59-67% εκπομπές έως 2035), ηγείται, αλλά η καθυστέρηση NDCs (μόνο 60/190 χώρες) και η αδυναμία ΕΕ/Κίνας απειλούν την πρόοδο. Η σύνοδος θα αξιολογήσει την Global Stocktake, πιέζοντας για tripling ανανεώσιμων και fossil fuel transition.
Παρά τις ελπίδες, κριτικοί όπως η Catherine Day (COP30 expert) προβλέπουν «σοβαρούς υπολογισμούς» για αδύναμες NDCs, ενώ η κατασκευή υποδομών (π.χ. αυτοκινητόδρομος Liberdade) κατηγορείται για βλάβη στο Αμαζόνιο. Η COP30 δεν υπόσχεται «θαύματα», αλλά μια «νέα εποχή» δράσης, με τη Βραζιλία να πιέζει για Global Mutirão (συλλογική δράση).
Μια Καμπή για το Παρίσι
Η COP30 στη Μπελέμ δεν είναι απλώς σύνοδος – είναι τεστ για το Παρίσι: δέκα χρόνια μετά, οι εκπομπές αυξάνονται, τα δάση καίγονται και τα χρήματα λείπουν. Με εστίαση σε δάση (TFFF), στόχους (NDCs 2035) και τρισεκατομμύρια (NCQG), η Βραζιλία καλεί σε δράση πέρα από λόγια. Το αν θα γίνει «νέα αρχή» ή «χαμένη ευκαιρία», εξαρτάται από την ικανότητα να μετατρέψει συμβολισμούς σε δεσμεύσεις – κάτω από τη σκιά του Αμαζονίου.
Πηγή: Pagenews.gr