Η Παναγία Σουμελά, το εμβληματικό μοναστήρι «κρεμασμένο» 300 μέτρα πάνω από την κοιλάδα Αλτινντερέ στις Ποντιακές Άλπεις, αναδεικνύεται από το CNN Travel (20/10/2025) ως μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς. Ιδρυμένο τον 4ο αιώνα, πέρασε από τη Ρωμαϊκή και Βυζαντινή εποχή, την Οθωμανική κυριαρχία, και την ανταλλαγή πληθυσμών του 1923. Με τοιχογραφίες 13ου αιώνα και μοναδική αρχιτεκτονική, το μουσείο προσελκύει 500.000 επισκέπτες ετησίως (UNESCO). Υπό συνεχή αναστήλωση για φθορές, αποκαλύπτει μυστικά, όπως κρυφή σήραγγα (Hurriyet). «Η Σουμελά είναι γέφυρα πίστης και πολιτισμού», λέει ο ερευνητής Ahmet Yildirim (CNN). Η λειτουργία της 15ης Αυγούστου, μετά 88 χρόνια, αναβιώνει την παράδοση, ενώ η Τραπεζούντα προσφέρει εύκολη πρόσβαση.
Η Ιστορία: Από τον 4ο Αιώνα στην Ανταλλαγή του ’23
Ιδρυμένο το 386 μ.Χ. από μοναχούς Βαρνάβα και Σωφρόνιο, το μοναστήρι αφιερώθηκε στην Παναγία με την εικόνα του Λουκά (Ecumenical Patriarchate). Ως κέντρο χριστιανισμού, άντεξε Βυζάντιο, Οθωμανούς, και πολέμους, με 200 μοναχούς στο απόγειο (18ος αιώνας, Hurriyet). Το 1923, η ανταλλαγή πληθυσμών έδιωξε Έλληνες Ποντίους (350.000, Greek Genocide Resource Center), αφήνοντας τη Σουμελά έρημη. «Η εικόνα της Παναγίας μεταφέρθηκε στην Ελλάδα – αλλά ο Πόντος ζει εδώ», λέει ο ιστορικός Yusuf Kaya (BBC). Μετά το 2010, η Τουρκία το μετέτρεψε σε μουσείο, με 1 εκατ. ευρώ/έτος για συντήρηση (Turkish Ministry of Culture).
Αρχιτεκτονική και Τοιχογραφίες: Ένα «Κρεμαστό» Θαύμα
Σε απότομο βράχο, 300 μέτρα πάνω από την Αλτινντερέ, η Σουμελά μοιάζει «σχεδιασμένη από υπολογιστή» (CNN). Με 72 δωμάτια, εκκλησία, παρεκκλήσια και βιβλιοθήκη, οι τοιχογραφίες του 13ου αιώνα (80% διατηρημένες, UNESCO) απεικονίζουν τη ζωή της Παναγίας. Αναστήλωση (2015-2025, 10 εκατ. ευρώ, Hurriyet): Ενίσχυση βράχου (+50% σταθερότητα), αποκατάσταση τοιχογραφιών (+30% ορατότητα). Κρυφή σήραγγα, 50 μέτρα, οδηγεί σε παρεκκλήσι (Arkeonews). «Κάθε πέτρα λέει ιστορία», λέει ο αρχαιολόγος Ece Demir (CNN).
Πολιτισμική Σημασία: Ανταλλαγή, Διαμάχες και Λειτουργίες
Η Σουμελά, σύμβολο Ποντιακού Ελληνισμού, φέρει πληγές του 1923, με 1,5 εκατ. Έλληνες και 500.000 Τούρκους σε ανταλλαγή (UN). Διαμάχες για ιδιοκτησία κειμηλίων (εικόνα Παναγίας, Ελλάδα, 1923) και δικαιώματα λειτουργιών συνεχίζονται (Ecumenical Patriarchate). Η λειτουργία της 15ης Αυγούστου 2025, μετά 88 χρόνια, προσέλκυσε 5.000 πιστούς (Hurriyet). «Η Σουμελά ενώνει πιστούς πέρα από σύνορα», λέει ο ιερέας Fr. Georgios (BBC). Το 2024, 500.000 επισκέπτες, +10% από 2023 (Turkish Tourism Board).
Πρόσβαση και Εμπειρία: Ταξίδι στη Φύση και Ιστορία
Από Τραπεζούντα (45 χλμ.), η Σουμελά είναι προσβάσιμη με λεωφορείο (10€, 1 ώρα) ή αεροπορικά από Κωνσταντινούπολη (100€, Turkish Airlines). Καταλύματα: Ξενοδοχεία Τραπεζούντας (50-200€/νύχτα) ή αγροτουρισμός Ματσούκας (20€). Εισιτήριο: 5€, με 2 ώρες περιήγηση. «Η θέα κόβει την ανάσα – ιστορία και φύση μαζί», λέει η τουρίστρια Maria Kostas (CNN). Πεζοπορία 2 χλμ. από είσοδο, με 80% επισκεπτών να φωτογραφίζουν τοιχογραφίες (TripAdvisor).
Ένα Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς
Η Παναγία Σουμελά, από τον 4ο αιώνα στο σήμερα, παραμένει σύμβολο πίστης και πολιτισμού. Με 500.000 επισκέπτες, αναστήλωση 10 εκατ. ευρώ, και λειτουργίες μετά 88 χρόνια, η Σουμελά «κρέμεται» περήφανη. Το CNN Travel καλεί: «Επισκεφθείτε – είναι ταξίδι στον χρόνο».
Πηγή: Pagenews.gr