«Ψαλίδι» στο πρόγραμμα «Εξοικονομώ» – 15.000 λιγότερες κατοικίες λόγω καθυστερήσεων και γραφειοκρατίας

Το «Εξοικονομώ» σε αδιέξοδο

Το πρόγραμμα «Εξοικονομώ», που παρουσιάστηκε ως η ναυαρχίδα της πράσινης πολιτικής για τα ελληνικά νοικοκυριά, αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα εφαρμογής. Παρά τη μεγάλη ζήτηση και τη χρηματοδότηση μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας αναγκάστηκε να μειώσει τον στόχο των επιδοτούμενων κατοικιών κατά 15.000, λόγω γραφειοκρατίας και αργών ρυθμών υλοποίησης.

Από τις 105.000 κατοικίες που είχαν αρχικά προγραμματιστεί για ενεργειακή αναβάθμιση, μόλις 90.000 θεωρούνται πλέον ρεαλιστικές να ολοκληρωθούν. Τα προγράμματα που προκηρύχθηκαν από το 2021 έως το 2023 παρουσιάζουν σημαντικές καθυστερήσεις, με τα χρονοδιαγράμματα να παρατείνονται έως και τον Μάιο του 2025.

Καθυστερήσεις, εγκρίσεις και εγκαταλελειμμένα έργα

Παρά την έντονη συμμετοχή των πολιτών, οι διαδικασίες προχωρούν με ρυθμούς χελώνας. Από τη στιγμή που εγκρίνεται μια αίτηση μέχρι να ξεκινήσουν τα έργα, μπορεί να περάσουν περισσότεροι από 18 μήνες. Οι μηχανικοί κάνουν λόγο για ένα πολύπλοκο σύστημα εγκρίσεων, τεχνικών ελέγχων και αλλεπάλληλων διορθώσεων φακέλων.

Πολλοί ωφελούμενοι, απογοητευμένοι από τις καθυστερήσεις, εγκαταλείπουν τη διαδικασία, αφήνοντας δεσμευμένα κονδύλια που δεν απορροφώνται. Το «Εξοικονομώ» του 2023 έχει ποσοστό ολοκλήρωσης κάτω από 10%, ενώ το «Ανακαινίζω για τους Νέους» κινείται ακόμη χαμηλότερα. Αντίστοιχα, το πρόγραμμα του 2021, με προϋπολογισμό σχεδόν 1 δισ. ευρώ, έχει λάβει αλλεπάλληλες παρατάσεις.

Έργα που δεν προχωρούν και κεφάλαια που «παγώνουν»

Όπως αναφέρουν πηγές του ΥΠΕΝ, η μείωση του στόχου δεν ήταν μια εύκολη απόφαση. «Υπάρχουν έργα που έχουν εγκριθεί αλλά δεν υλοποιούνται. Τα κεφάλαια μένουν δεσμευμένα χωρίς αποτέλεσμα. Αν δεν υπάρξει εκκαθάριση, κινδυνεύουμε να χάσουμε ευρωπαϊκούς πόρους», σημειώνουν στελέχη του υπουργείου.

Ο κίνδυνος απώλειας κονδυλίων από το Ταμείο Ανάκαμψης είναι πλέον ορατός. Οι καθυστερήσεις στις αξιολογήσεις, στις εκταμιεύσεις και στους τεχνικούς ελέγχους έχουν δημιουργήσει ασφυκτικό περιβάλλον τόσο για τους ωφελούμενους όσο και για την αγορά. Παράλληλα, η κατάργηση της κρατικής εγγυοδοσίας στα δάνεια των ευάλωτων νοικοκυριών αποκλείει χιλιάδες οικογένειες που δεν έχουν πρόσβαση στον τραπεζικό δανεισμό.

Τεχνικός κορεσμός και αυξήσεις κόστους

Οι μηχανικοί και τα συνεργεία εργάζονται σε συνθήκες υπερφόρτωσης, διαχειριζόμενοι δεκάδες έργα ταυτόχρονα. Οι ελλείψεις σε υλικά –όπως μονωτικά και αντλίες θερμότητας– προκαλούν νέες καθυστερήσεις, ενώ οι αυξημένες τιμές επιβαρύνουν τους προϋπολογισμούς. Όταν όλα τα έργα ξεκινούν ταυτόχρονα, οι προμηθευτές δεν μπορούν να ανταποκριθούν, οδηγώντας σε αλυσιδωτές καθυστερήσεις σε όλη την αλυσίδα υλοποίησης.

Το νέο «Εξοικονομώ» και οι αλλαγές στη διαχείριση

Για να αντιμετωπίσει τα προβλήματα, το ΥΠΕΝ σχεδιάζει ριζική αναθεώρηση του μοντέλου λειτουργίας. Το νέο «Εξοικονομώ» του 2025, με πάνω από 55.000 αιτήσεις, στοχεύει στη μείωση γραφειοκρατίας και στη συντόμευση του χρόνου ολοκλήρωσης των έργων από 17 μήνες σε μόλις 8.

Το υπουργείο σχεδιάζει περιορισμό των δικαιολογητικών κατά 20% και αυστηρότερες προθεσμίες ελέγχου. Παράλληλα, προωθείται ένα νέο μοντέλο “on-bill financing”, όπου οι προμηθευτές ενέργειας θα χρηματοδοτούν τις παρεμβάσεις και θα αποπληρώνονται σταδιακά μέσω των λογαριασμών ρεύματος ή φυσικού αερίου. Έτσι, μειώνεται η εξάρτηση από τον κρατικό μηχανισμό και δημιουργείται μια νέα αγορά για μηχανικούς και τεχνικές εταιρείες.

Στόχος: λιγότερη γραφειοκρατία, περισσότερη αποτελεσματικότητα

Μέρος της στρατηγικής αποτελεί η δημιουργία Μητρώου Ενεργειακά Ευάλωτων Νοικοκυριών, ώστε οι δικαιούχοι να ταυτοποιούνται αυτόματα, περιορίζοντας τον όγκο των εγγράφων. Παράλληλα, το πρώτο ενεργειακό πιστοποιητικό θα επιδοτείται, δίνοντας στους πολίτες σαφή εικόνα για τις πιο αποδοτικές παρεμβάσεις.

Η μεγάλη εικόνα: επενδύσεις και χαμένες ευκαιρίες

Το «Εξοικονομώ – Αυτονομώ» αποτέλεσε το πρώτο βήμα με 9.500 ωφελούμενα νοικοκυριά. Στη συνέχεια, το «Εξοικονομώ» του 2021, ύψους 1 δισ. ευρώ, πέτυχε περίπου 45.000 ανακαινίσεις, ενώ το «Εξοικονομώ» του 2023, με 585 εκατ. ευρώ, έχει μόλις 23.000 υπαγωγές και ελάχιστα ολοκληρωμένα έργα.

Η μείωση κατά 15.000 κατοικίες αποτελεί ένδειξη βαθύτερων προβλημάτων: ασυντόνιστης διοίκησης, υπερβολικής γραφειοκρατίας και αργών διαδικασιών. Αν δεν υπάρξει πραγματική απλοποίηση και ενίσχυση της αγοράς, η ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών κινδυνεύει να παραμείνει μόνο στα χαρτιά.

Πηγή: Pagenews.gr