«Όταν η Ιαπωνία ήταν το όνειρο του Τραμπ… και τώρα είναι η πραγματικότητα»

Η Ιαπωνία που για πρώτη φορά τράβηξε την προσοχή του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ τη δεκαετία του 1980 ήταν μια χώρα της υπερβολικής πολυτέλειας και των μεγάλων ονείρων, ένα μέρος τόσο πλούσιο σε μετρητά που οι επιχειρηματίες άφηναν φιλοδωρήματα 14.000 δολαρίων σε μπαρ με συνοδούς και οι συνδρομές σε γκολφ κόστιζαν πάνω από 3 εκατ. δολάρια.

Οι πωλήσεις αυτοκινήτων Ferrari και Mercedes-Benz εκτοξεύτηκαν. Οι τιμές των οικοπέδων ήταν τόσο υψηλές, που η έκταση του Αυτοκρατορικού Παλατιού στο Τόκιο, με εμβαδόν λίγο περισσότερο από 1 τετραγωνικό μίλι, είχε μεγαλύτερη αξία από όλα τα ακίνητα της Καλιφόρνιας.

Ένας επιχειρηματίας του κλάδου των ακινήτων έχτισε έναν χρυσό πύργο στη Νέα Υόρκη, που φέρει το όνομά του, ενώ οι ιαπωνικές εταιρείες αγόρασαν τα καλύτερα ακίνητα στις ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένου του Rockefeller Center.

Η Ιαπωνία ήταν επίσης παγκόσμια ηγέτιδα στον τομέα της καινοτομίας: είχε εφεύρει το Sony Walkman και την κονσόλα Nintendo. Φαινόταν ότι το μέλλον ανήκε στην Ιαπωνία.

Ένας διάσημος καθηγητής του Χάρβαρντ είχε μάλιστα εκδώσει ένα βιβλίο με τίτλο «Η Ιαπωνία ως νούμερο ένα», τόσο σίγουρος φαινόταν ότι η Ιαπωνία θα ξεπερνούσε τις ΗΠΑ και θα γινόταν η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου. Αυτή η Ιαπωνία φαίνεται να είναι η κινητήρια δύναμη πίσω από το δασμολογικό καθεστώς που χρησιμοποιεί ο Τραμπ, ο οποίος διανύει τη δεύτερη θητεία του στην προεδρία των ΗΠΑ, για να αναδιαμορφώσει την παγκόσμια οικονομία και να εμποδίσει, όπως είπε, τις πλούσιες οικονομίες να «εκμεταλλεύονται» τις ΗΠΑ, σύμφωνα με τους ειδικούς.

«Πρώτα μας παίρνουν όλα τα χρήματά μας με τα καταναλωτικά τους αγαθά, και μετά τα ξαναβάζουν στην αγορά αγοράζοντας όλο το Μανχάταν», δήλωσε ο Τραμπ στο περιοδικό Playboy το 1990. «Όπως και να ‘χει, εμείς χάνουμε».

Η λύση του, τότε και τώρα, είναι σαφής: Οι δασμοί.

Αλλά η σημερινή Ιαπωνία δεν είναι η Ιαπωνία της άνθησης που θυμάται ο Τραμπ. Σήμερα, η Ιαπωνία είναι τέταρτη.

Ο Τραμπ θα φτάσει στο Τόκιο τη Δευτέρα, στο πρώτο του ταξίδι κατά τη διάρκεια της θητείας του. Αναμένεται να συζητήσει με τη νεοεκλεγείσα πρωθυπουργό της Ιαπωνίας, Σανάε Τακαΐτσι, την εμπορική συμφωνία μεταξύ των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας, βάσει της οποίας η Ιαπωνία συμφώνησε να επιβάλει δασμούς 15% σε όλες τις εξαγωγές της προς τις Ηνωμένες Πολιτείες και υποσχέθηκε να επενδύσει 550 δισ. δολάρια στη χώρα.

Ωστόσο, σύμφωνα με αναλυτές, οι εμπορικές πολιτικές του Τραμπ έχουν μείνει κολλημένες στην εποχή του ανταγωνισμού πριν από τέσσερις δεκαετίες.

«Ποτέ δεν εγκατέλειψε την αντίληψη ότι η Ιαπωνία είναι ένας ισότιμος ανταγωνιστής… ακόμα και αν η Ιαπωνία δεν είναι πλέον ακριβώς ισότιμος ανταγωνιστής των Ηνωμένων Πολιτειών», δήλωσε ο Paul Nadeau, εμπειρογνώμονας σε θέματα διεθνούς εμπορικής πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Temple University’s Japan campus. «Ποτέ δεν το ξεπέρασε».

Όπως κάθε πρωθυπουργός από τη φούσκα των ακινήτων το 1991, η Τακαΐτσι έχει δεσμευτεί να αναζωογονήσει την ιαπωνική οικονομία.

Μέχρι το 1991, οι υπερβολικά φουσκωμένες τιμές των μετοχών και των ακινήτων κατέρρευσαν, αφού η ιαπωνική κεντρική τράπεζα αύξησε επιθετικά τα επιτόκια για να «παγώσει» την αγορά. Αυτό προκάλεσε μια χρηματοπιστωτική κρίση που οδήγησε σε παρατεταμένη οικονομική στασιμότητα για περισσότερα από 30 χρόνια, γνωστή ως «χαμένες δεκαετίες».

Οι εταιρείες άρχισαν να διστάζουν να επενδύσουν και η αυξανόμενη ζήτηση οδήγησε σε μια μακρά περίοδο αποπληθωρισμού. Η ασιατική νομισματική κρίση στα τέλη της δεκαετίας του 1990, οι μεγάλες φυσικές καταστροφές και οι πολιτικές της ιαπωνικής κεντρικής τράπεζας συνέβαλαν στην ύφεση.

Σήμερα, η Ιαπωνία αντιμετωπίζει μια πληθώρα οικονομικών προβλημάτων: Έναν γρήγορα γηράσκοντα και μειούμενο πληθυσμό, με περίπου το 30% των 123 εκατ. κατοίκων της να είναι άνω των 65 ετών.

Η σοβαρή έλλειψη εργατικού δυναμικού που προκλήθηκε από τη μείωση του πληθυσμού και το χαμηλό ποσοστό γονιμότητας άνοιξε τις πόρτες σε περισσότερους ξένους εργαζόμενους από ποτέ, σε μια μεγάλη αλλαγή για την επιφυλακτική απέναντι στους μετανάστες Ιαπωνία.

Υπάρχει και κρίση στο κόστος διαβίωσης, καθώς οι τιμές τελικά αυξάνονται μετά από τρεις «χαμένες δεκαετίες».

Και η ιαπωνική αυτοκινητοβιομηχανία, η οποία ήταν πηγή εμπορικών τριβών με τις ΗΠΑ τόσο στη δεκαετία του 1980 όσο και σήμερα, στη δεύτερη θητεία του Τραμπ, υστερεί πλέον έναντι της Κίνας ως ο μεγαλύτερος εξαγωγέας αυτοκινήτων στον κόσμο, ιδίως όσον αφορά τη στροφή της παγκόσμιας αγοράς προς τα ηλεκτρικά οχήματα.

Η Ιαπωνία είναι πλέον γνωστή για την κοινωνική της σταθερότητα παρά για την ταχεία ανάπτυξή της, με τα εξαιρετικά ακριβή τρένα, τους άψογα καθαρούς δρόμους και τη βαθιά πολιτιστική της δέσμευση στην κοινωνική αρμονία.

Ωστόσο, η υποτονική ανάπτυξη των τελευταίων τριών και πλέον δεκαετιών σημαίνει επίσης ότι οι ιστορίες της ιαπωνικής πολυτέλειας της δεκαετίας του 1980 αποτελούν πλέον μια μακρινή ανάμνηση.

«Κοιτώντας πίσω, ήταν προφανής η ύβρις», δήλωσε ο Jesper Koll, οικονομολόγος που ζει στην Ιαπωνία από το 1986.

Το 1987, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ιαπωνίας ξεπέρασε αυτό των ΗΠΑ, προκαλώντας βαθιές αλλαγές στην αντίληψη των Αμερικανών για τη θέση τους στον κόσμο.

«Η ζήλια που προκάλεσε το γεγονός ότι οι Ιάπωνες τους ξεπέρασαν κατά τη διάρκεια της φούσκας ήταν σίγουρα παρούσα. Αυτό διαμόρφωσε απολύτως την κοσμοθεωρία του Τραμπ», δήλωσε ο Koll.

«Οι Γερμανοί είχαν αυτοκίνητα, αλλά δεν ήταν στο σαλόνι σας, δεν ήταν οι ιδιοκτήτες σας», είπε ο γερμανικής καταγωγής Koll. «Ενώ οι Ιάπωνες, έφτιαχναν τα αυτοκίνητά σας, ήταν στο σαλόνι σας, ήταν οι ιδιοκτήτες σας».

Ακόμα και καθώς η αμερικανική γοητεία για την ιαπωνική κουλτούρα και τα ιαπωνικά προϊόντα αυξανόταν – και οι μνήμες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ξεθώριαζαν – ένα κύμα ανησυχίας για την οικονομική άνοδο της Ιαπωνίας σάρωσε τις ΗΠΑ. Το 1987, ορισμένα μέλη του Κογκρέσου συγκεντρώθηκαν στον Καπιτώλιο και έσπασαν ένα ραδιόφωνο Toshiba με βαριά σφυριά για να δείξουν την περιφρόνησή τους στην ιαπωνική εταιρεία ηλεκτρονικών ειδών.

Ο Τραμπ, που τότε ήταν επιχειρηματίας ακινήτων στη Νέα Υόρκη, εκμεταλλεύτηκε αυτές τις τριβές. Το 1987, πλήρωσε σχεδόν 100.000 δολάρια για να δημοσιεύσει ολοσέλιδες διαφημίσεις στις εφημερίδες The Washington Post, New York Times και Boston Globe, διαμαρτυρόμενος ότι «επί δεκαετίες, η Ιαπωνία και άλλες χώρες εκμεταλλεύονται τις ΗΠΑ», καθώς δεν δαπανούν αρκετά για την άμυνά τους. Υποστήριξε ότι οι ΗΠΑ θα έπρεπε να «φορολογούν τις πλούσιες χώρες» όπως η Ιαπωνία, η οποία «έχτισε μια ισχυρή οικονομία με πρωτοφανή πλεονάσματα».

Πρόκειται για μια προσέγγιση που έχει εφαρμόσει με σθένος κατά τη δεύτερη θητεία του, επιβάλλοντας δασμούς τόσο σε πλούσιες όσο και σε φτωχές χώρες. Έχει υιοθετήσει μια ιδιαίτερα σκληρή στάση απέναντι στην Κίνα – τη χώρα που τώρα ετοιμάζεται να ξεπεράσει τις ΗΠΑ – και έχει απειλήσει με αυξήσεις δασμών και επέκταση των αυστηρών ελέγχων στις εξαγωγές των μικροτσίπ που χρειάζεται η Κίνα για να προχωρήσει μπροστά.

Τα καλά νέα είναι ότι οι απόψεις του Τραμπ σχετικά με τους δασμούς – και την Ιαπωνία – μπορούν να μετριαστούν.

Ο Nadeau, από το Temple University, σημείωσε ότι κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του Τραμπ, όταν αμφισβήτησε την αξία των συμμαχιών και απαίτησε από την Ιαπωνία να πληρώσει περισσότερα για να φιλοξενήσει αμερικανικές στρατιωτικές δυνάμεις, συνέχισε να αναπτύσσει φιλία με τον τότε πρωθυπουργό Σίνζο Άμπε, ο οποίος κατάφερε να μετριάσει τις παρορμήσεις του Τραμπ με κολακεία και παιχνίδια γκολφ.

Αξιωματούχοι της δεύτερης κυβέρνησης Τραμπ, όπως ο υπουργός Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ και ο εκπρόσωπος των ΗΠΑ για το εμπόριο Τζέιμσον Γκριρ, συνέβαλαν επίσης στην αποκατάσταση των ισορροπιών στις εμπορικές σχέσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας, ανέφερε ο Nadeau. Ακόμη, ορισμένα πράγματα έχουν εξελιχθεί υπέρ του Τραμπ κατά τις τελευταίες δεκαετίες.

Το 1990, ο Τραμπ επισκέφθηκε το Τόκιο σε επαγγελματικό ταξίδι για να συναντήσει Ιάπωνες τραπεζίτες και να παρακολουθήσει έναν αγώνα πυγμαχίας με πρωταγωνιστή τον Αμερικανό πρωταθλητή πυγμαχίας Μάικ Τάισον. Ο Τραμπ δεν ενθουσιάστηκε ιδιαίτερα με τον τόπο. Αρνήθηκε να φάει ωμό ψάρι και προτίμησε να φάει στο McDonald’s, σύμφωνα με το βιβλίο του 1993, «Lost Tycoon: The Many Lives of Donald J. Trump».

Κατά τη διάρκεια μιας βόλτας στους Κήπους του Αυτοκρατορικού Ανακτόρου, ο Τραμπ αποφάσισε ότι ήθελε να συναντήσει τον αυτοκράτορα και διέταξε τη συνοδεία του να κανονίσει μια συνάντηση. Ο εκπρόσωπος της αυτοκρατορικής οικογένειας του απάντησε ευγενικά ότι κάτι τέτοιο δεν ήταν δυνατό.

Η Ιαπωνία του Τραμπ ήταν ένας κόσμος υπερβολής. Σήμερα, είναι ένας κόσμος οικονομικής ωρίμανσης, και αυτό φαίνεται να έχει διαφύγει από την αρχική μνήμη του Αμερικανού προέδρου.

Πηγή:Michelle Ye Hee Lee, The Washington Post – Επεξεργασία: Pagenews.gr