Η ΕΕ αναζητά Plan B: Τι θα συμβεί αν δεν εγκριθεί το δάνειο για την Ουκρανία;

Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται αντιμέτωπη με μια από τις πιο κρίσιμες στιγμές της στην πορεία στήριξης της Ουκρανίας, τόσο σε οικονομικό όσο και σε στρατιωτικό επίπεδο.Μετά από μια άκαρπη σύνοδο κορυφής, οι Ευρωπαίοι ηγέτες ανέθεσαν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να καταρτίσει μια σειρά από «επιλογές» για τη χρηματοδότηση του Κιέβου την περίοδο 2026–2027, καθώς το βέτο του Βελγίου πάγωσε το σχέδιο δανείου 140 δισ. ευρώ που θα βασιζόταν στα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία.

Ο χρόνος πιέζει.Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι προειδοποίησε ότι η χώρα του θα χρειαστεί νέα χρηματοδότηση «από τις αρχές του επόμενου έτους».Η υποχώρηση της αμερικανικής κυβέρνησης Τραμπ έχει περιορίσει τη ροή εξωτερικής βοήθειας, μεταφέροντας το βάρος σχεδόν αποκλειστικά στην Ευρώπη.

 Το «δάνειο επανορθώσεων» που μπλοκάρει – και ο βελγικός πονοκέφαλος

Η βασική ιδέα της Επιτροπής — το «δάνειο επανορθώσεων» — προβλέπει τη χρήση των τόκων από τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία της ρωσικής Κεντρικής Τράπεζας, κυρίως μέσω του Euroclear στις Βρυξέλλες, για τη δημιουργία ενός ταμείου δανεισμού προς την Ουκρανία.

Σύμφωνα με το σχέδιο, η Ουκρανία θα αποπληρώσει το δάνειο μόνο όταν η Ρωσία συμφωνήσει να καταβάλει αποζημιώσεις για τις πολεμικές ζημιές, αποφεύγοντας έτσι τη νομική δέσμευση για άμεση δήμευση των ρωσικών κεφαλαίων.

Όμως το Βέλγιο, που κατέχει περίπου 185 δισ. ευρώ από τα δεσμευμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, φοβάται τα ρωσικά αντίποινα και ζητά απόλυτες εγγυήσεις συλλογικής ευθύνης από τα υπόλοιπα κράτη–μέλη.Χωρίς τη συγκατάθεσή του, το σχέδιο παραμένει παγωμένο.Όπως σχολίασε Ευρωπαίος διπλωμάτης: «Χωρίς το Βέλγιο, δεν υπάρχει χρήμα.»

 Επιλογή 1: Ένα διευρυμένο δάνειο επανορθώσεων

Για να κατευνάσει τις βελγικές ενστάσεις, η Επιτροπή εξετάζει την επέκταση της βάσης του σχεδίου, περιλαμβάνοντας και άλλα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία παγωμένα σε ευρωπαϊκό έδαφος — περίπου 25 δισ. ευρώ σε Γαλλία, Λουξεμβούργο και αλλού.

Ωστόσο, η τραπεζική μυστικότητα και οι νομικές αβεβαιότητες καθιστούν αυτή την επιλογή περίπλοκη. Η Γαλλία και το Λουξεμβούργο έχουν εκφράσει επιφυλάξεις, θεωρώντας ότι η άμεση εμπλοκή σε ένα τέτοιο μηχανισμό θα μπορούσε να προκαλέσει αντιδράσεις από τη Μόσχα ή να ανησυχήσει τις αγορές.

Ακόμη κι έτσι, η συμμετοχή περισσότερων χωρών θα προσέδιδε συμβολική ευρωπαϊκή διάσταση στο σχέδιο — μοιράζοντας όχι μόνο το ρίσκο, αλλά και την πολιτική ευθύνη.

 Επιλογή 2: Κοινός ευρωπαϊκός δανεισμός, χωρίς ρωσικά κεφάλαια

Αν το Βέλγιο δεν υποχωρήσει, η Επιτροπή θα μπορούσε να στραφεί σε έκδοση κοινού ευρωπαϊκού χρέους, στα πρότυπα του Ταμείου Ανάκαμψης (NextGenerationEU).

Μέσω αυτής της επιλογής, οι Βρυξέλλες θα δανείζονταν στις αγορές εκ μέρους όλων των κρατών–μελών, διοχετεύοντας τα κεφάλαια στην Ουκρανία είτε ως δάνεια είτε ως επιχορηγήσεις.

Ωστόσο, και τα δύο σενάρια είναι πολιτικά ευαίσθητα:Ένα νέο δάνειο θα επιβάρυνε περαιτέρω το ουκρανικό χρέος, ενώ οι επιχορηγήσεις θα μετακύλιζαν το κόστος στους εθνικούς προϋπολογισμούς, προκαλώντας αντιδράσεις σε χώρες με περιορισμένα δημοσιονομικά περιθώρια.

Όπως δήλωσε ο Βέλγος πρωθυπουργός Μπαρτ ντε Βέβερ:«Αν η Ευρώπη θέλει να δημιουργήσει χρήμα, μπορεί. Αυτό λέγεται χρέος — αλλά είναι και ένα πολύ ευαίσθητο θέμα.»

 Επιλογή 3: Διμερή δίκτυα βοήθειας

Αν αποτύχει η ευρωπαϊκή προσέγγιση, τα κράτη–μέλη μπορούν να κινηθούν σε διμερές επίπεδο, όπως ήδη συμβαίνει με τη στρατιωτική βοήθεια, που παρακάμπτει το ουγγρικό βέτο.

Η Γερμανία, η Δανία, η Ολλανδία και η Σουηδία ηγούνται στη στήριξη του Κιέβου, ενώ η Ιταλία και η Ισπανίαυπολείπονται, δημιουργώντας ανισορροπίες στην ευρωπαϊκή αλληλεγγύη.

Η Επιτροπή θα μπορούσε να λειτουργήσει ως συντονιστής των διαφορετικών ροών, όμως το μοντέλο αυτό είναι ευάλωτο στις εκλογικές εναλλαγές. Ένας νέος πρωθυπουργός σε οποιαδήποτε χώρα θα μπορούσε να αναστείλει ή να μειώσει τη βοήθεια, αποσταθεροποιώντας το σύνολο του συστήματος.

Αυτός είναι και ο λόγος που οι Βρυξέλλες προτιμούν μια κεντρική, θεσμική λύση, όπως η Διευκόλυνση για την Ουκρανία των 50 δισ. ευρώ, η οποία όμως έχει ήδη διαθέσιμα μόλις 18 δισ. ευρώ — πολύ λιγότερα από τις ανάγκες του Κιέβου για 2026–2027, που αγγίζουν τα 60 δισ. ευρώ ετησίως.

 Επιλογή 4: Ένα προσωρινό «δάνειο-γέφυρα»

Αν δεν υπάρξει συμφωνία στη σύνοδο του Δεκεμβρίου, η ΕΕ θα μπορούσε να εγκρίνει ένα προσωρινό δάνειο-γέφυραέξι μηνών, ώστε να καλύψει τις πιο επείγουσες ανάγκες της Ουκρανίας.

Ένα τέτοιο μέτρο θα λειτουργούσε ως οικονομικό “τσιρότο”, κερδίζοντας χρόνο για πολιτική διαπραγμάτευση — αλλά δεν θα έλυνε το δομικό πρόβλημα. Όπως παραδέχτηκε ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ: «Θα είναι επίδεσμος, όχι θεραπεία.»

Το διακύβευμα για την Ευρώπη

Το ζήτημα ξεπερνά τα δημοσιονομικά.Η έκβαση αυτής της συζήτησης θα κρίνει το αν η ΕΕ μπορεί να λειτουργήσει ως γεωπολιτικός παράγοντας με πραγματική ισχύ.

Μια αποτυχία χρηματοδότησης θα υπονόμευε την αντοχή του Κιέβου, θα ενίσχυε τη Μόσχα και θα αποκάλυπτε μια Ευρώπη διχασμένη και αναποφάσιστη.

Όπως το έθεσε Ευρωπαίος διπλωμάτης:«Αν δεν μπορούμε να χρηματοδοτήσουμε μια χώρα που πολεμά για την ύπαρξή της, πώς μπορούμε να μιλάμε για ευρωπαϊκή ισχύ;»

Η σύνοδος κορυφής του Δεκεμβρίου δεν θα είναι απλώς άλλη μία διαπραγμάτευση.Θα αποτελέσει τεστ πολιτικής αξιοπιστίας και στρατηγικής συνοχής για μια Ένωση που καλείται να αποδείξει ότι μπορεί να μετατρέψει τη θέληση σε ισχύ — και τη ρητορική σε δράση.

Πηγή: pagenews.gr