Το παράδειγμα του Museu do Caramulo δείχνει πώς ένα παραμελημένο πολιτιστικό ίδρυμα μπορεί να μετατραπεί σε σύμβολο μιας νέας οικονομικής εποχής.
Η στροφή της Πορτογαλίας σε νέα μορφή επενδύσεων
Στην ορεινή πόλη Caramulo, η ζωή κυλούσε αργά — μέχρι που η «χρυσή βίζα» άλλαξε τα πάντα. Το Museu do Caramulo, γνωστό για τη συλλογή του από έργα τέχνης, κλασικά αυτοκίνητα και αντικείμενα πολέμου, βρισκόταν στα πρόθυρα οικονομικής κατάρρευσης. Με ετήσια έσοδα μόλις 2 εκατομμύρια ευρώ, η επιβίωσή του έμοιαζε αμφίβολη.
Όμως, το 2023, ο διευθυντής του μουσείου Σαλβαδόρ Πατρίσιο Γκουβέια ανακάλυψε ότι το ίδρυμα μπορούσε να ενταχθεί στο πρόγραμμα “χρυσής βίζας”, επιτρέποντας σε αλλοδαπούς να αποκτούν άδεια διαμονής μέσω δωρεών σε πολιτιστικούς φορείς. Η απόφαση αποδείχθηκε καθοριστική: μέσα σε δύο χρόνια, το μουσείο συγκέντρωσε πάνω από 20 εκατομμύρια ευρώ από δωρητές στην Κίνα και τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Το νέο πρόσωπο της «χρυσής βίζας»
Η «χρυσή βίζα» καθιερώθηκε το 2012, στο απόγειο της οικονομικής κρίσης, προσελκύοντας επενδυτές κυρίως μέσω αγοράς ακινήτων. Ωστόσο, η εκτόξευση των τιμών στη Λισαβόνα και το Πόρτο προκάλεσε κοινωνικές εντάσεις. Έτσι, από το 2023, το πρόγραμμα ανακατευθύνθηκε προς πιο «παραγωγικές» επενδύσεις — σε πολιτιστικά ιδρύματα, βιώσιμη ανάπτυξη και επενδυτικά funds.
Οι επενδυτές μπορούν πλέον να αποκτήσουν άδεια διαμονής είτε με δωρεά 200.000 ευρώ σε πολιτιστικούς φορείς όπως το Caramulo είτε με επένδυση 500.000 ευρώ σε εγκεκριμένα ταμεία. Το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό: το 2024 οι εγκρίσεις αυξήθηκαν κατά 72%, φτάνοντας τις 4.990, καταγράφοντας ρεκόρ.
Ανάπτυξη με κοινωνικό αντίκτυπο ή άνιση πρόοδος;
Αν και το πρόγραμμα έχει φέρει πάνω από 7 δισ. ευρώ από το 2012, η συζήτηση για το κοινωνικό του αποτύπωμα παραμένει έντονη. Οι επικριτές του επισημαίνουν ότι τα κονδύλια αυτά θα μπορούσαν να ενισχύσουν κρίσιμους τομείς όπως η υγεία και η προσιτή στέγη, καθώς η Πορτογαλία έχει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά δημόσιων κατοικιών στην Ευρώπη.
«Η χώρα χρειάζεται νοσοκομεία και κοινωνικές δομές, όχι μόνο μουσεία», σχολιάζει ο οικονομολόγος João Duque. Παρ’ όλα αυτά, η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι η στροφή των επενδύσεων σε πολιτισμό και αγροτική ανάπτυξη ενισχύει τη βιωσιμότητα και την περιφερειακή ισορροπία.
Η αναγέννηση του Museu do Caramulo
Σήμερα, το μουσείο έχει μεταμορφωθεί. Οι δωρεές χρηματοδότησαν πλήρη ανακαίνιση, επέκταση των εκθεσιακών χώρων και απόκτηση νέων συλλογών. Ανάμεσα στα εκθέματα ξεχωρίζουν ένα Bugatti 35B και ένα Lamborghini Miura P400 SV του 1971, ενώ η επισκεψιμότητα ξεπέρασε τους 60.000 επισκέπτες το 2024.
Το ετήσιο φεστιβάλ Caramulo Motor προσελκύει πλέον 50.000 επισκέπτες — πενήντα φορές τον πληθυσμό της πόλης. «Το Caramulo ήταν ξεχασμένο. Τώρα τα χρήματα μένουν εδώ και ωφελούν τις επόμενες γενιές», λέει ο Πατρίσιο Γκουβέια.
Ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης για την Ευρώπη;
Η πορτογαλική εμπειρία με τη «χρυσή βίζα» ανοίγει νέα συζήτηση στην Ευρώπη: μπορούν τα επενδυτικά προγράμματα να συνδυάζουν ανάπτυξη και κοινωνικό όφελος; Το Caramulo δείχνει πως, όταν υπάρχει σωστός σχεδιασμός και διαφάνεια, οι επενδύσεις μπορούν να υπηρετήσουν όχι μόνο την οικονομία, αλλά και τον πολιτισμό.
Η Πορτογαλία, μέσα από ένα μουσείο σε μια μικρή ορεινή πόλη, φαίνεται να ανακαλύπτει έναν νέο δρόμο: ανάπτυξη με ταυτότητα και πολιτιστικό πρόσημο.
Πηγή: pagenews.gr