Η κοινωνική και πολιτική κατάρρευση
Η Νέα Δημοκρατία εισέρχεται σε μια κρίσιμη φάση της πορείας της, καθώς, σύμφωνα με τον Αλέξη Παπαχελά, η πολιτική της ισχύς απειλείται από την κοινωνική απονομιμοποίηση και τις εσωτερικές έριδες. Οι διενέξεις εντός του κόμματος, που παλαιότερα ήταν υπό έλεγχο χάρη στο αντι-ΣΥΡΙΖΑ ρεύμα, σήμερα δεν προσφέρουν πολιτική παραγωγή, αλλά λειτουργούν ως «σκιαμαχίες» που απομακρύνουν τους πολίτες από την κεντρική πολιτική σκηνή.
Η πολιτική κατάρρευση της ΝΔ, όπως επισημαίνει ο Παπαχελάς, δεν είναι τυχαία. Αντανακλά μια βαθύτερη μετάθεση της κοινής γνώμης προς τα δεξιά, η οποία συνδυάζεται με την αποδυνάμωση του κεντρώου και κεντροαριστερού χώρου. Το αποτέλεσμα είναι ότι η ΝΔ, χωρίς να κινηθεί αποτελεσματικά, κινδυνεύει να χάσει τον ρόλο της ως κύριος κορμός κυβερνητικής ισχύος.
Η ιστορική δυναμική και οι εσωκομματικές ισορροπίες
Τα τελευταία έξι χρόνια, η ΝΔ κατάφερε να αποφύγει μεγάλες εσωκομματικές κρίσεις, κυρίως λόγω δύο παραγόντων:
- Η αντι-ΣΥΡΙΖΑ συνενωτική δυναμική: Οι διαφορετικές τάσεις εντός του κόμματος ενώθηκαν κάτω από την ηγεσία του Κυριάκου Μητσοτάκη, αντιλαμβανόμενες ότι η συσπείρωση ήταν απαραίτητη για την ανατροπή του ΣΥΡΙΖΑ.
- Η τριγωνοποίηση της ηγεσίας Μητσοτάκη: Η σύνδεση των παραδοσιακών ψηφοφόρων της ΝΔ, της λαϊκής Δεξιάς και των κεντρώων πολιτικών προσφύγων δημιούργησε ένα «συγκυβερνητικό μίγμα» που προσέφερε ευρύ εκλογικό υπόβαθρο.
Ωστόσο, η δεύτερη τετραετία έχει φέρει κόπωση στην κοινωνία και στους ψηφοφόρους, και ένα τμήμα της ιστορικής βάσης της ΝΔ αποξενώνεται. Δημοσκοπικά, παρατηρείται μια τάση φυγής προς αποχή 5–8%, κυρίως από το πιο παραδοσιακό ακροατήριο, ενώ οι κεντρώοι ψηφοφόροι εμφανίζονται αμφίθυμοι και επιφυλακτικοί.
Η πρόκληση των επόμενων εκλογών
Σύμφωνα με τον Παπαχελά, το μείζον ζητούμενο είναι η ΝΔ να παραμείνει σε ποσοστά που της επιτρέπουν να παραμείνει βασικός κορμός της επόμενης κυβέρνησης, χωρίς να επηρεαστεί η ισχύς της στο κυβερνητικό πεδίο.
Σημαντικό: Η ΝΔ δεν μπορεί πλέον να κυβερνήσει αυτόνομα. Η πολιτική της ισχύς εξαρτάται από συγκυβερνητικές συμμαχίες, κυρίως με κόμματα δεξιά της. Η πρόκληση είναι να το κάνει χωρίς να χάσει το κέντρο, που αποτελεί ζωτικό εκλογικό αποκούμπι.
Τα σενάρια συγκυβέρνησης είναι ποικίλα:
- Με δεξιά κόμματα μικρού και μεσαίου μεγέθους: Η ΝΔ μπορεί να εξασφαλίσει κυβερνητική πλειοψηφία, αλλά με περιορισμένη ελευθερία κινήσεων.
- Με κεντρώους συμμάχους ή «πολιτικούς πρόσφυγες»: Απαιτείται ισχυρή στρατηγική επανασυσπείρωσης και επικοινωνίας, για να αποφευχθεί η αποσυσπείρωση και η πολιτική αβεβαιότητα.
Αναδιάταξη του πολιτικού χάρτη
Η εκτεταμένη ανάλυση του Παπαχελά εντοπίζει δύο βασικούς άξονες:
- Εξίσωση πολιτικής σταθερότητας: Πώς η ΝΔ θα παραμείνει βασικός κορμός κυβερνητικής ισχύος σε ένα πολιτικό περιβάλλον με μικρά και κατακερματισμένα κόμματα;
- Αναδιάταξη κοινωνικο-πολιτικού χάρτη: Η μετατόπιση της κοινής γνώμης προς τα δεξιά, η αποδυνάμωση του κέντρου και η αύξηση των «γκρίζων ζωνών» ψηφοφόρων απαιτούν στρατηγική επανασυσπείρωσης, διαφορετικά η ΝΔ κινδυνεύει να χάσει τη συνοχή της.
Η αποτυχία να αντιμετωπιστούν οι γκρίζες ζώνες, δηλαδή οι πικραμένοι και αποξενωμένοι ψηφοφόροι, μπορεί να οδηγήσει σε αποχή ή μετακίνηση προς μικρά κόμματα, υπονομεύοντας ακόμη και τον κορμό της δεξιάς παράταξης.
Οι κοινωνικές τάσεις και η δεξιά μετατόπιση
Η κοινωνία, όπως παρατηρεί ο Παπαχελάς, έχει μετακινηθεί προς τα δεξιά, μια τάση που επιτείνεται από την κόπωση της δεύτερης τετραετίας και την απουσία ισχυρού κεντρώου ή κεντροαριστερού αντίπαλου πόλου.
Στατιστικά δεδομένα από πρόσφατες δημοσκοπήσεις δείχνουν:
- 35–38% υποστηρικτές του κεντροδεξιού χώρου συνολικά, με διάσπαση ανάμεσα σε παραδοσιακή ΝΔ και νέες δεξιές κινήσεις.
- 20–22% κεντρώοι ψηφοφόροι που εμφανίζονται επιφυλακτικοί απέναντι σε κυβερνητικές επιλογές.
- Αποχή ή αδιευκρίνιστο εκλογικό δυναμικό περίπου 10–12%, κυρίως από «γκρίζες ζώνες» ΝΔ και κεντρώων.
Η ΝΔ καλείται να αποκωδικοποιήσει αυτές τις τάσεις, να συγκρατήσει τη βάση της και να ανακτήσει την πολιτική πρωτοβουλία.
Το στοίχημα της κυβερνητικής ισχύος
Η επόμενη ημέρα απαιτεί:
- Συγκυβερνητικά σενάρια: Συμμαχίες με κόμματα δεξιά της ΝΔ για διασφάλιση πλειοψηφίας.
- Επανασυσπείρωση της βάσης: Εστίαση σε κεντρώους και παραδοσιακούς δεξιούς ψηφοφόρους.
- Πολιτική και κοινωνική σταθερότητα: Αποφυγή σπασμωδικών κινήσεων που θα ενισχύσουν την απογοήτευση και την αποχή.
Η αποτυχία σε αυτούς τους τομείς θα οδηγήσει σε παρατεταμένη πολιτική αστάθεια, με πολλούς μικρούς και μεσαίου μεγέθους κομματικούς παίκτες χωρίς δυνατότητα συγκροτημένης διακυβέρνησης.
Η επόμενη προτεραιότητα: Επικοινωνία και στρατηγική
Ο Παπαχελάς υπογραμμίζει ότι, πέρα από τις εσωκομματικές ισορροπίες, η ΝΔ πρέπει να επικοινωνήσει αποτελεσματικά με την κοινωνία, προκειμένου να αποτρέψει την αποξένωση και την εκλογική αποσυσπείρωση.
- Προτάσεις που αλλάζουν την καθημερινότητα του πολίτη είναι ζωτικής σημασίας.
- Στρατηγική επανασυσπείρωσης του κέντρου χρειάζεται για να διατηρηθεί η κυριαρχία της ΝΔ στο πολιτικό σκηνικό.
- Συγκυβερνητικά σενάρια με τα δεξιά κόμματα πρέπει να είναι σαφή και βιώσιμα, ώστε να αποφευχθεί αστάθεια.
Ένας πολιτικός γρίφος ανοιχτός
Η Νέα Δημοκρατία βρίσκεται στο σταυροδρόμι της ιστορίας της. Η επόμενη μέρα θα καθοριστεί από τρεις παράγοντες:
- Την επανασυσπείρωση της κοινωνικής βάσης.
- Τη διαμόρφωση σταθερών συγκυβερνητικών συμμαχιών.
- Τη διατήρηση του κεντρώου χώρου ως εκλογικής ασφαλιστικής δικλείδας.
Όπως σημειώνει ο Παπαχελάς, το πώς θα επιτευχθούν αυτά δεν είναι αυτονόητο και αποτελεί πολιτικό γρίφο υψηλού ρίσκου. Αποτυχία σημαίνει παρατεταμένη αστάθεια, κατακερματισμό του πολιτικού σκηνικού και έλλειψη ισχυρού κυβερνητικού κορμού σε μια κρίσιμη διεθνή συγκυρία.
Η Νέα Δημοκρατία πρέπει να κινηθεί με στρατηγική, ρεαλισμό και ταχύτητα, ώστε να διατηρήσει τον πολιτικό της ρόλο, να εξασφαλίσει κυβερνητική πλειοψηφία και να επαναφέρει την εμπιστοσύνη των πολιτών. Η επόμενη εκλογική αναμέτρηση δεν θα είναι απλώς μια δοκιμασία ποσοστών, αλλά αποτελεσματικότητας, σταθερότητας και ηγετικής ικανότητας.