Ένα «ροζ κύμα» που άλλαξε χρώμα
Στις αρχές του 2022, η εκλογή του νεαρού Γκάμπριελ Μπόριτς στη Χιλή παρουσιάστηκε ως μια από τις πιο εντυπωσιακές στιγμές της αναζωπύρωσης της λατινοαμερικανικής Αριστεράς. Η άνοδος των προοδευτικών κυβερνήσεων είχε χαρακτηριστεί ως «ροζ κύμα», ένα φαινόμενο που φαινόταν να ανατρέπει την ισχύ της δεξιάς συντηρητικής παράταξης που κυριαρχούσε για δεκαετίες.
Ο Μπόριτς, πρώην ηγέτης του φοιτητικού κινήματος, ένωσε μια διασπασμένη Αριστερά και υποσχέθηκε βαθιές θεσμικές μεταρρυθμίσεις, κοινωνική δικαιοσύνη και ένα νέο Σύνταγμα που θα υπερβεί την κληρονομιά της δικτατορίας Πινοτσέτ. Ωστόσο, η πραγματικότητα αποδείχθηκε πολύ πιο σύνθετη.
Ένα πολιτικό περιβάλλον που έχει αλλάξει
Φέτος, οι Χιλιανοί καλούνται ξανά στις κάλπες με ένα εντελώς διαφορετικό σκηνικό. Ο Μπόριτς δεν έχει δικαίωμα επανεκλογής και το «κύμα» που τον στήριξε φαίνεται να έχει υποχωρήσει. Η άνοδος σκληρών δεξιών πολιτικών σε όλη την περιοχή —από τον Μιλέι στην Αργεντινή μέχρι τον συντηρητικό άνεμο σε Βολιβία και Βραζιλία— έχει μετατοπίσει τη δυναμική προς τα δεξιά.
Η κατάσταση στη Χιλή είναι εξίσου πολωμένη. Ο Χοσέ Αντόνιο Καστ, ηγετική φυσιογνωμία της συντηρητικής Δεξιάς και πολιτικός κληρονόμος του πινοτσετισμού, ζητά «ρεβάνς» μετά την ήττα του 2022. Την ίδια στιγμή, η Αριστερά κατεβαίνει με τη Ζανέτ Χάρα, 51 ετών, πρώην υπουργό Εργασίας και μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος, η οποία προσπάθησε να δώσει πιο μετριοπαθές προφίλ στις θέσεις της, αποστασιοποιούμενη από καθεστώτα όπως της Κούβας και της Βενεζουέλας σύμφωνα με την dw.com
Η κληρονομιά Μπόριτς: τομές, αδυναμίες και χαμένες μάχες
Η κυβέρνηση Μπόριτς πέτυχε να ενισχύσει τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα χωρίς να διαταράξει την οικονομική σταθερότητα, να προωθήσει τα δικαιώματα των ιθαγενών και να ανοίξει τον δρόμο για μεγαλύτερο έλεγχο των κοιτασμάτων λιθίου της χώρας.
Ωστόσο, το μεγάλο σχέδιο της συνταγματικής αλλαγής —το πιο εμβληματικό κομμάτι της ατζέντας του— βυθίστηκε όταν το νέο Σύνταγμα απορρίφθηκε σε δημοψήφισμα. Αυτή η αποτυχία δημιούργησε βαθύ ρήγμα μέσα στο προοδευτικό στρατόπεδο και οδήγησε πολλούς απογοητευμένους ψηφοφόρους στην αδράνεια ή ακόμη και σε δεξιότερες επιλογές.
Η αντεπίθεση του πινοτσετισμού
Το στρατόπεδο της Δεξιάς δε στηρίζεται μόνο στον Καστ. Δύο ακόμη υποψήφιοι με σαφείς αναφορές στην κληρονομιά Πινοτσέτ —η Εβελίν Ματέι και ο Γιοχάνες Κάιζερ— έχουν δυναμική. Αυτή η πολυκερματισμένη δεξιά παρουσία επιτρέπει στον Καστ να εμφανίζεται πιο «μετριοπαθής», χωρίς να εγκαταλείπει θέματα όπως η ασφάλεια, η εγκληματικότητα και τα εθνικιστικά συνθήματα.
Η Αριστερά γνωρίζει ότι, αν η Χάρα περάσει στον δεύτερο γύρο, θα βρεθεί απέναντι σε έναν συμπαγή συνασπισμό αντι-αριστερών ψηφοφόρων.
Το μέλλον της χώρας και η γενιά που θα το κρίνει
Το μεγάλο στοίχημα της Χάρα είναι να κινητοποιήσει τους νέους ψηφοφόρους —περίπου πέντε εκατομμύρια— και τα λαϊκά στρώματα, παρουσιάζοντας τη Δεξιά ως πολιτικό «παρελθόν» που δεν έχει απαντήσεις για τις σύγχρονες προκλήσεις σύμφωνα με την dw.com
Οι αναλυτές πάντως εκτιμούν ότι το πολιτικό εκκρεμές της Χιλής πιθανότατα θα κινηθεί ξανά προς τα δεξιά. Όμως η Χιλή είναι μια χώρα όπου οι εξελίξεις συχνά ανατρέπουν τις προβλέψεις. Όπως λέει μια χιλιανή παροιμία: «Τα πράγματα πρώτα έρχονται αλλιώς — και μετά όπως δεν είχες ποτέ φανταστεί».