Το κυδώνι, με το έντονο άρωμά του, τη βελούδινη χρυσοκίτρινη φλούδα και τη γλυκόξινη γεύση του, είναι ο απόλυτος πρωταγωνιστής της φθινοπωρινής και χειμερινής κουζίνας. Κατάγεται από τον Καύκασο και τη νοτιοδυτική Ασία, αλλά στην Ελλάδα έχει βαθιές ρίζες: από την αρχαιότητα, όπου ο Πάρις το πρόσφερε στην Αφροδίτη (το «χρυσό μήλο» ήταν πιθανότατα κυδώνι), μέχρι τον Σόλωνα που όριζε τα νεόνυμφα να μοιράζονται ένα κυδώνι για γλυκιά ζωή και απογόνους. Σήμερα, είναι αναπόσπαστο κομμάτι της παράδοσης – γλυκό του κουταλιού, κυδωνόπαστα, μαρμελάδα – αλλά και σύγχρονης μαγειρικής, σε πιάτα με κρέας ή πουλερικά. Πέρα από γεύση, είναι θησαυρός υγείας: πλούσιο σε βιταμίνη C, φυτικές ίνες, χαλκό, κάλιο και αντιοξειδωτικά, με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη και ιδιότητες κατά της χοληστερόλης.
Κυδώνι: Ο καρπός του έρωτα και της γονιμότητας
Από τη μυθολογία στην καθημερινότητα, το κυδώνι συμβολίζει ομορφιά, έρωτα και γονιμότητα. Στην αρχαία Ελλάδα, ήταν ιερό φρούτο της Αφροδίτης, ενώ ο Ιπποκράτης το συνιστούσε για πεπτικά προβλήματα. Στην Αθήνα, τα ζευγάρια το έτρωγαν πριν την πρώτη νύχτα για «γλυκιά» ένωση. Στη Βυζαντινή εποχή, έγινε γλυκό κουταλιού, και σήμερα πρωταγωνιστεί σε γιορτές όπως τα Χριστούγεννα. Η εποχή του είναι Οκτώβριος-Δεκέμβριος, όταν ωριμάζει πλήρως, αποκτώντας βαθύ κίτρινο χρώμα και έντονο άρωμα – σαν μείγμα μήλου, αχλαδιού και λεμονιού.
Ένας διατροφικός θησαυρός
Το κυδώνι δεν είναι μόνο νόστιμο, αλλά superfood: 100g ωμό περιέχει 57 θερμίδες, 15g υδατάνθρακες, 1,9g φυτικές ίνες (8% ημερήσιας ανάγκης), 15mg βιταμίνη C (17% RDA), 197mg κάλιο (6% RDA), 0,7mg σίδηρο και χαλκό. Οι φυτικές ίνες (πεκτίνη) ρυθμίζουν χώνεψη και χοληστερόλη, ενώ οι τανίνες και κατεχίνες μειώνουν LDL κατά 10-15% με τακτική κατανάλωση. Αντιοξειδωτικά όπως κερκετίνη προστατεύουν από φλεγμονές και καρκίνο, ενισχύοντας ανοσία – ιδανικό για χειμώνα. Χαμηλός γλυκαιμικός δείκτης (35) το κάνει φιλικό για διαβητικούς, ενώ οι σπόροι (σε αφέψημα) έχουν αποχρεμπτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Μελέτες δείχνουν ότι 1-2 κυδώνια εβδομαδιαίως βελτιώνουν πεπτικό και καρδιαγγειακό σύστημα.
Πώς να επιλέξετε και να προετοιμάσετε το κυδώνι
Επιλογή: Ψάξτε μεγάλα, σφιχτά κυδώνια με λεία, χρυσοκίτρινη φλούδα και έντονο άρωμα. Αποφύγετε μαλακά, με κηλίδες ή πράσινα – σημάδι αωρίμανσης ή αλλοίωσης. Διατηρούνται 1-2 μήνες σε δροσερό μέρος, ή 6 μήνες στο ψυγείο.
Προετοιμασία: Πλύντε καλά (η φλούδα έχει χνούδι). Ξεφλουδίστε με μαχαίρι (σκληρή σάρκα), αφαιρέστε κουκούτσια και σκληρό πυρήνα. Κόψτε σε φέτες ή κύβους. Για να μην μαυρίσει, βυθίστε σε νερό με λεμόνι. Μαγειρεύεται πάντα – ωμό είναι στυφό λόγω τανινών, αλλά ψημένο γίνεται γλυκό και ροζ.
Πώς να μαγειρέψετε με κυδώνι: Από γλυκά σε αλμυρά
Το μυστικό: Όσο μαγειρεύεται, τόσο γλυκαίνει – ξεκινήστε με λίγη ζάχαρη, δοκιμάζετε. Ταιριάζει με κανέλα, γαρύφαλλο, βανίλια, πορτοκάλι.
Γλυκό του κουταλιού (παραδοσιακό): 1kg κυδώνια ξεφλουδισμένα, κομμένα. Βράστε σε 1lt νερό με 800g ζάχαρη, χυμό 1 λεμονιού, 2 γαρύφαλλα για 30-40′. Σιρόπι πήξει, κυδώνια ροζ. Διατηρείται μήνες σε βάζα.
Κυδωνόπαστα: Από γλυκό κουταλιού, πολτοποιήστε, στεγνώστε σε ταψί 50°C για 2-3 μέρες. Κόψτε τετράγωνα, πασπαλίστε ζάχαρη άχνη.
Μαρμελάδα: 1kg κυδώνια, 600g ζάχαρη, χυμός 2 λεμονιών. Βράστε 45′, πολτοποιήστε. Ιδανική για τοστ ή τυριά.
Ψητό κυδώνι: Κόψτε στη μέση, αφαιρέστε πυρήνα, γεμίστε μέλι-κανέλα. Ψήστε 180°C 40′. Συνοδεύει γιαούρτι ή παγωτό.
Μαγειρευτό με κρέας (χοιρινό/κοτόπουλο): 500g χοιρινό, 3 κυδώνια κομμένα, 1 κρεμμύδι, κανέλα, αλάτι. Σοτάρετε κρέας, προσθέστε κυδώνια, 1 φλ. κρασί, σιγοβράστε 1 ώρα. Γλυκόξινη σάλτσα, ιδανικό με ρύζι.
Κομπόστα/λικέρ: Βράστε φέτες με ζάχαρη-νερό για κομπόστα. Για λικέρ: πολτοποιήστε ψημένα, προσθέστε τσίπουρο, ζάχαρη, αφήστε 1 μήνα.
Το κυδώνι μεταμορφώνει πιάτα: δοκιμάστε σε πίτες, σαλάτες με ρόκα-καρύδια ή σούπες. Είναι ευέλικτο, υγιεινό και εποχικό – εκμεταλλευτείτε το τώρα, πριν εξαφανιστεί από τις αγορές. Από γλυκό παράδοσης σε σύγχρονο superfood, το κυδώνι αξίζει θέση στο τραπέζι σας.
Πηγή: Pagenews.gr