Η Λευκωσία ελπίζει, η Άγκυρα πιέζει: Τι σηματοδοτεί η πρώτη συνάντηση των δύο ηγετών

Μια συνάντηση που ξεπερνά την τυπικότητα

Η πρώτη συνάντηση Χριστοδουλίδη – Ερχιουρμάν δεν είναι απλώς μια διαδικαστική κίνηση. Συνιστά μια πολιτική στιγμή με ιστορικό βάρος, καθώς αποτελεί την πρώτη σοβαρή επαφή των δύο πλευρών από την εκλογή του νέου Τουρκοκύπριου ηγέτη.

Η Λευκωσία εισέρχεται στον διάλογο με προσδοκίες, αλλά και με ρεαλισμό: γνωρίζει ότι η γραμμή της τουρκικής πλευράς τα τελευταία χρόνια έχει μετακινηθεί σε σκληρές θέσεις, μακριά από το μοντέλο ομοσπονδίας που αποτελεί το πλαίσιο λύσης των Ηνωμένων Εθνών.

Παράλληλα, ο Ερχιουρμάν —πολιτική φυσιογνωμία πιο μετριοπαθής σε σχέση με τον Τατάρ— δημιουργεί μια αίσθηση ότι ενδεχομένως το κλίμα μπορεί να αλλάξει. Το κρίσιμο όμως ερώτημα είναι:έχει πραγματικά πολιτική ευχέρεια να κινηθεί πέρα από τις επιταγές της Άγκυρας;

Μετά από επτά χρόνια: Το Κυπριακό στο βαθύτερο αδιέξοδο

Το αδιέξοδο που ακολούθησε το ναυάγιο του Κραν Μοντανά (2017) υπήρξε το μεγαλύτερο σε διάρκεια μετά το σχέδιο Ανάν. Για επτά χρόνια, δεν υπήρξε καμία δομημένη διαπραγματευτική διαδικασία.

Η Λευκωσία επιχείρησε κατ’ επανάληψη:

• να προωθήσει Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης,
• να ενεργοποιήσει τον ρόλο του ΟΗΕ,
• να εντάξει πιο ενεργά την Ευρωπαϊκή Ένωση στο Κυπριακό.

Ωστόσο, χωρίς ανταπόκριση από την τουρκοκυπριακή πλευρά, οι πρωτοβουλίες αυτές έμειναν χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα.

Η σημερινή συνάντηση, επομένως, δεν είναι μια ακόμη επαφή — είναι το πρώτο βήμα εφόσον υπάρχει πραγματική πρόθεση για επιστροφή στο τραπέζι.

Πώς φτάσαμε στη λύση «δύο κρατών»: Η μετά Τατάρ εποχή

Το 2020, με την εκλογή του Ερσίν Τατάρ, η πολιτική των Κατεχομένων μεταστράφηκε ριζικά.

Σε πλήρη ευθυγράμμιση με την Άγκυρα, ο Τατάρ:

• απέρριψε πλήρως το μοντέλο της ΔΔΟ,
• προώθησε τη «κυριαρχική ισότητα»,
• επέμεινε σε λύση δύο χωριστών κρατών,
• χαρακτήρισε την ομοσπονδία «ξεπερασμένη»,
• πήγε στη Γενεύη το 2021 με νέα ατζέντα, παρά τις αντιρρήσεις του ΟΗΕ.

Από εκείνο το σημείο και μετά, το Κυπριακό εισήλθε σε μια φάση που πολλοί διπλωμάτες χαρακτηρίζουν «παγίωση της διχοτόμησης με πολιτικά μέσα».

Η εκλογή Ερχιουρμάν δημιουργεί ελπίδα, αλλά όχι βεβαιότητα. Αν και θεωρείται πολιτικά πιο διαλλακτικός, η επιρροή της Άγκυρας παραμένει ο καθοριστικός παράγοντας.

Ο ρόλος της Άγκυρας: Πίεση, έλεγχος και στρατηγική

Η Τουρκία τα τελευταία χρόνια αντιμετωπίζει την Κύπρο όχι απλώς ως διαπραγματευτικό ζήτημα, αλλά ως μέρος της στρατηγικής της στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η γραμμή Ερντογάν συνδέεται με:

• το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας»,
• τον έλεγχο ενεργειακών διαδρομών,
• την επιδίωξη αναβάθμισης του γεωπολιτικού ρόλου της Τουρκίας,
• την ενίσχυση του τουρκικού αποτυπώματος στα Κατεχόμενα.

Η Άγκυρα βλέπει τα δύο κράτη ως μοντέλο που ενισχύει τις θέσεις της, ενώ η επιστροφή σε ομοσπονδία περιορίζει τα όριά της.

Η στάση της στο σημερινό τετ-α-τετ μπορεί να επηρεάσει καθοριστικά τις προοπτικές του Κυπριακού.

Η νέα στρατηγική της Λευκωσίας: Ευρωπαϊκή Ένωση στην πρώτη γραμμή

Μετά το 2023, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης προώθησε την ιδέα περισσότερο ενεργού ευρωπαϊκού ρόλου. Αποτέλεσμα ήταν ο διορισμός του Γιοχάνες Χαν ως ειδικού απεσταλμένου της Ε.Ε.—μια κίνηση που προκάλεσε άμεσες αντιδράσεις από την τουρκοκυπριακή πλευρά.

Γιατί όμως η Ε.Ε. είναι τόσο κρίσιμη;

• Η Κύπρος είναι μέλος της Ένωσης, άρα το Κυπριακό επηρεάζει συνολικά την Ε.Ε.
• Η Τουρκία επιδιώκει άνοιγμα πολιτικού και οικονομικού διαλόγου με τις Βρυξέλλες.
• Η Ε.Ε. μπορεί να προσφέρει κίνητρα και εγγυήσεις που ο ΟΗΕ δεν διαθέτει.

Το ερώτημα είναι αν ο Ερχιουρμάν θα δεχτεί μια πιο ουσιαστική ευρωπαϊκή συμμετοχή ή αν θα υιοθετήσει τις σκληρές ενστάσεις του Τατάρ.

Τι διακυβεύεται σήμερα: Πέντε κρίσιμα επίπεδα

1. Αν θα επανεκκινήσουν οι διαπραγματεύσεις

Η βασική επιδίωξη της Λευκωσίας είναι η επιστροφή στο τραπέζι.

2. Αν υπάρχει περιθώριο υπέρβασης της γραμμής «δύο κρατών»

Το αν ο Ερχιουρμάν θα διαφοροποιηθεί έστω και τακτικά έχει τεράστια σημασία.

3. Ο ρόλος της Ε.Ε.

Μπορεί να λειτουργήσει ως μοχλός ή ως παράγοντας σύγκρουσης.

4. Το κλίμα εμπιστοσύνης

Μετά από επτά χρόνια παγώματος, η αποκατάσταση εμπιστοσύνης δεν είναι εύκολη.

5. Η διεθνής συγκυρία

Η γεωπολιτική ρευστότητα (Ουκρανία, Μεσόγειος, ενέργεια) μπορεί να επηρεάσει άμεσα το Κυπριακό.

Τι μπορεί να προκύψει από τη συνάντηση

Η σημερινή συνάντηση δύσκολα θα οδηγήσει σε θεαματικές εξελίξεις. Ωστόσο, μπορεί να αποτελέσει:

• ένδειξη προθέσεων,
• δοκιμαστικό βήμα για την επανεκκίνηση διαλόγου,
• στίγμα για το κατά πόσο η νέα τουρκοκυπριακή ηγεσία έχει αυτονομία κινήσεων,
• δυνητικό άνοιγμα διαύλων με την Ε.Ε.,
• ή αντίθετα, επιβεβαίωση της υφιστάμενης αδιαλλαξίας.

Η Λευκωσία επιθυμεί πρόοδο. Η Άγκυρα θέλει πολιτική επικράτηση. Η τουρκοκυπριακή πλευρά βρίσκεται ανάμεσα σε αυτά τα δύο.

Η συνάντηση ως καθρέφτης της πραγματικότητας

Η συνάντηση Χριστοδουλίδη – Ερχιουρμάν αποτελεί μια στιγμή αλήθειας για το Κυπριακό. Όχι γιατί θα φέρει άμεση λύση, αλλά γιατί θα δείξει:

• αν υπάρχει πραγματική πολιτική βούληση στις δύο πλευρές,
• αν οι διεθνείς ισορροπίες επιτρέπουν μια νέα προσπάθεια,
• αν ο νέος Τ/κ ηγέτης μπορεί να κινηθεί πέρα από τη γραμμή Τατάρ–Άγκυρας.

Οι επόμενοι μήνες θα δείξουν αν αυτό το πρώτο τετ-α-τετ θα εξελιχθεί σε νέα διαδικασία ή αν θα μείνει άλλη μια αποτυχημένη απόπειρα σε ένα ζήτημα που καθορίζει την πορεία του νησιού για πάνω από μισό αιώνα.

Πηγή: pagenews.gr