Τα καλύτερα χρόνια της ζωής μας δεν είναι τα 20 – είναι τα 60 και τα 70

Μια από τις κορυφαίες ερευνήτριες παγκοσμίως στη ψυχολογία της μακροζωίας λέει στους φοιτητές της: «Χαλαρώστε. Τα χειρότερα τα περνάτε τώρα. Τα καλύτερα έρχονται πολύ αργότερα»

Φανταστείτε μια αίθουσα στο Stanford με 100 εικοσάρηδες. Η Laura Carstensen, καθηγήτρια ψυχολογίας και ιδρύτρια του Κέντρου Μακροζωίας, τους κοιτάζει και τους λέει:

«Αυτά που ζείτε τώρα ΔΕΝ είναι τα καλύτερα χρόνια της ζωής σας. Είναι τα χειρότερα. Και σας το λέω για να… ανακουφιστείτε».

Και βλέπει στα πρόσωπά τους μια τεράστια ανακούφιση.

Γιατί τα 20 είναι η δεκαετία με τα υψηλότερα ποσοστά μοναξιάς, άγχους, κατάθλιψης και αυτοκτονικού ιδεασμού παγκοσμίως. Κι όμως, η κοινωνία επιμένει να τα βαφτίζει «τα καλύτερα χρόνια».

Τα επιστημονικά δεδομένα που αλλάζουν τα πάντα

• Η συναισθηματική ευημερία κορυφώνεται μεταξύ 60 και 79 ετών
• Τα αρνητικά συναισθήματα (θυμός, φόβος, άγχος, θλίψη) μειώνονται δραματικά από τα 40 και μετά
• Οι ηλικιωμένοι έχουν πιο πλούσια, πιο σύνθετη συναισθηματική ζωή: μπορούν να νιώθουν χαρά και λύπη ταυτόχρονα και να το απολαμβάνουν
• Εστιάζουν αυτόματα στα θετικά (φαινόμενο «positivity effect»): θυμούνται, βλέπουν και ακούνε περισσότερο τα καλά
• Δεν είναι απαραίτητα «πιο ευτυχισμένοι» (τα επίπεδα ευτυχίας μένουν σταθερά), αλλά είναι πολύ λιγότερο δυστυχισμένοι
• Είναι πιο γενναιόδωροι, πιο προκοινωνικοί και παίρνουν μεγαλύτερη ικανοποίηση όταν βοηθούν τους άλλους

View this post on Instagram

A post shared by TIME (@time)

Γιατί συμβαίνει αυτό;

Η Carstensen το εξηγεί με τη θεωρία της «κοινωνικο-συναισθηματικής επιλεκτικότητας» (socioemotional selectivity theory):

Όταν ο χρόνος φαίνεται άφθονος (στα νιάτα), επενδύουμε σε εξερεύνηση, φιλοδοξία, νέες γνωριμίες, ρίσκα. Όταν αντιλαμβανόμαστε ότι ο χρόνος περιορίζεται (καθώς μεγαλώνουμε), αλλάζουμε προτεραιότητες: → Επενδύουμε σε λίγες, αλλά βαθιές σχέσεις → Εστιάζουμε σε ό,τι μας δίνει νόημα τώρα → Αφήνουμε τα ασήμαντα να φύγουν → Ζούμε πιο συνειδητά το παρόν

«Ξέρουμε ότι η ζωή δεν είναι ατέλειωτη. Και αυτό δεν μας κάνει απελπισμένους. Μας κάνει πιο τρυφερούς».

Τα «κακά» νέα και τα «καλά» νέα

Κακά νέα: Το σώμα φθείρεται. Η φυσική δύναμη, η ταχύτητα, η όραση, η ακοή πέφτουν. «Από φυσική άποψη, η γήρανση είναι απαίσια», λέει η Carstensen.

Καλά νέα: Η συναισθηματική ζωή γίνεται πλουσιότερη από ποτέ. Και αυτό δεν είναι παρηγοριά. Είναι επιστημονικό γεγονός.

Η μεγάλη παρεξήγηση της εποχής μας

Ζούμε πια μέχρι τα 100, αλλά οι θεσμοί μας είναι φτιαγμένοι για ανθρώπους που πέθαιναν στα 60-70.

• Σπουδές μέχρι 25 → δουλειά μέχρι 65 → σύνταξη → θάνατος Αυτός ο «παλιός χάρτης ζωής» δεν ισχύει πια.

Η Carstensen και το Κέντρο Μακροζωίας προτείνουν έναν «Νέο Χάρτη Ζωής»:

• Εκπαίδευση σε όλη τη διάρκεια της ζωής (όχι μόνο μέχρι τα 25)
• Εργασία μέχρι τα 80 (με ευελιξία)
• Οικογένειες με 4 γενιές ταυτόχρονα (ποιος στηρίζει ποιον και πότε;)
• Κοινωνίες που δεν είναι σχεδιασμένες μόνο για νέους

Το πιο όμορφο μήνυμα

«Για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας έχουμε ομοιόμορφη κατανομή ηλικιών. Οι ηλικιωμένοι λατρεύουν τους νέους – όχι το αντίστροφο. Μπορούμε να συνδυάσουμε τη δύναμη, τη φιλοδοξία και την ενέργεια των νέων με την εμπειρία, τη συναισθηματική ισορροπία και την κοινωνικότητα των ηλικιωμένων. Και μαζί να λύσουμε προβλήματα που καμία γενιά μόνη της δεν μπορεί».

Επίλογος από την ίδια την Carstensen

«Όταν έχω μια πολύ άσχημη μέρα, σκέφτομαι: “Πρέπει να πάω να βοηθήσω κάποιον”. Γιατί ξέρω ότι οι ηλικιωμένοι παίρνουν τη μεγαλύτερη ικανοποίηση όταν δίνουν. Και εγώ, στα 68 μου, είμαι ακόμα στην αρχή της καλύτερης περιόδου της ζωής μου».

Τα καλύτερα δεν είναι πίσω μας. Είναι μπροστά μας. Και έρχονται όταν σταματήσουμε να τρέχουμε και αρχίσουμε να ζούμε.