Γιατί συμβαίνει αυτό;
Η Carstensen το εξηγεί με τη θεωρία της «κοινωνικο-συναισθηματικής επιλεκτικότητας» (socioemotional selectivity theory):
Όταν ο χρόνος φαίνεται άφθονος (στα νιάτα), επενδύουμε σε εξερεύνηση, φιλοδοξία, νέες γνωριμίες, ρίσκα. Όταν αντιλαμβανόμαστε ότι ο χρόνος περιορίζεται (καθώς μεγαλώνουμε), αλλάζουμε προτεραιότητες: → Επενδύουμε σε λίγες, αλλά βαθιές σχέσεις → Εστιάζουμε σε ό,τι μας δίνει νόημα τώρα → Αφήνουμε τα ασήμαντα να φύγουν → Ζούμε πιο συνειδητά το παρόν
«Ξέρουμε ότι η ζωή δεν είναι ατέλειωτη. Και αυτό δεν μας κάνει απελπισμένους. Μας κάνει πιο τρυφερούς».
Τα «κακά» νέα και τα «καλά» νέα
Κακά νέα: Το σώμα φθείρεται. Η φυσική δύναμη, η ταχύτητα, η όραση, η ακοή πέφτουν. «Από φυσική άποψη, η γήρανση είναι απαίσια», λέει η Carstensen.
Καλά νέα: Η συναισθηματική ζωή γίνεται πλουσιότερη από ποτέ. Και αυτό δεν είναι παρηγοριά. Είναι επιστημονικό γεγονός.
Η μεγάλη παρεξήγηση της εποχής μας
Ζούμε πια μέχρι τα 100, αλλά οι θεσμοί μας είναι φτιαγμένοι για ανθρώπους που πέθαιναν στα 60-70.
- Σπουδές μέχρι 25 → δουλειά μέχρι 65 → σύνταξη → θάνατος Αυτός ο «παλιός χάρτης ζωής» δεν ισχύει πια.
Η Carstensen και το Κέντρο Μακροζωίας προτείνουν έναν «Νέο Χάρτη Ζωής»:
- Εκπαίδευση σε όλη τη διάρκεια της ζωής (όχι μόνο μέχρι τα 25)
- Εργασία μέχρι τα 80 (με ευελιξία)
- Οικογένειες με 4 γενιές ταυτόχρονα (ποιος στηρίζει ποιον και πότε;)
- Κοινωνίες που δεν είναι σχεδιασμένες μόνο για νέους
Το πιο όμορφο μήνυμα
«Για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας έχουμε ομοιόμορφη κατανομή ηλικιών. Οι ηλικιωμένοι λατρεύουν τους νέους – όχι το αντίστροφο. Μπορούμε να συνδυάσουμε τη δύναμη, τη φιλοδοξία και την ενέργεια των νέων με την εμπειρία, τη συναισθηματική ισορροπία και την κοινωνικότητα των ηλικιωμένων. Και μαζί να λύσουμε προβλήματα που καμία γενιά μόνη της δεν μπορεί».
Επίλογος από την ίδια την Carstensen
«Όταν έχω μια πολύ άσχημη μέρα, σκέφτομαι: “Πρέπει να πάω να βοηθήσω κάποιον”. Γιατί ξέρω ότι οι ηλικιωμένοι παίρνουν τη μεγαλύτερη ικανοποίηση όταν δίνουν. Και εγώ, στα 68 μου, είμαι ακόμα στην αρχή της καλύτερης περιόδου της ζωής μου».
Τα καλύτερα δεν είναι πίσω μας. Είναι μπροστά μας. Και έρχονται όταν σταματήσουμε να τρέχουμε και αρχίσουμε να ζούμε.