Το ειρηνευτικό σχέδιο 28 σημείων που συνέταξαν οι ΗΠΑ και η Ρωσία για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία άφησε άναυδο τους Ευρωπαίους με τις γενικές διατάξεις του που θεωρήθηκαν υπερβολικά ευνοϊκές για τη Ρωσία.
Οι όροι υπονοούσαν επίσης απώλεια ελέγχου για τους Ευρωπαίους σχετικά με το δικό τους πλαίσιο ασφαλείας και θα τους έβλεπαν να χάνουν βασικά σημεία επιρροής έναντι της Μόσχας.
Η ΕΕ και οι σύμμαχοί της πιέζουν τώρα να έχουν λόγο στο τι θα ακολουθήσει, ιδίως σε θέματα που θα απαιτούσαν τη συμμετοχή τους – από τις κυρώσεις έως την άμυνα.
Αυτά είναι τα βασικά ζητήματα στις συνομιλίες που αφορούν άμεσα τους Ευρωπαίους:
Στο επίκεντρο η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ
Η Ουκρανία φιλοδοξεί εδώ και καιρό να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, τη διατλαντική συμμαχία που προστατεύει τα μέλη της με μια ρήτρα συλλογικής άμυνας. Πληγωμένη από τη ρωσική εισβολή, η Ουκρανία θεωρεί το Άρθρο 5 ως το ισχυρότερο αποτρεπτικό μέτρο έναντι μελλοντικής επιθετικότητας.
Νωρίτερα φέτος, ο Γενικός Γραμματέας Μαρκ Ρούτε μίλησε για μια «μη αναστρέψιμη πορεία της Ουκρανίας προς την ένταξη στο ΝΑΤΟ», αλλά ο οδικός χάρτης για την Ουκρανία δεν είναι καθόλου σαφής, καθώς δεν υπάρχει συναίνεση μεταξύ των συμμάχων. Για τη Μόσχα, η εισδοχή του Κιέβου αποτελεί κόκκινη γραμμή.
Το προσχέδιο που διέρρευσε την περασμένη εβδομάδα περιείχε μια ευρεία ρήτρα που θα κρατούσε την Ουκρανία εκτός – για πάντα.
«Η Ουκρανία συμφωνεί να κατοχυρώσει στο σύνταγμά της ότι δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ και το ΝΑΤΟ συμφωνεί να συμπεριλάβει στο καταστατικό του μια διάταξη ότι η Ουκρανία δεν θα γίνει δεκτή στο μέλλον», ανέφερε.
Η διατύπωση της πρότασης έγινε αρνητικά δεκτή από τους Ευρωπαίους, καθώς ουσιαστικά θα επέβαλε ρωσικό βέτο στη συμμαχία, κάτι που θα μπορούσε να δημιουργήσει ένα επικίνδυνο προηγούμενο.
Οι Ευρωπαίοι επιμένουν ότι οποιεσδήποτε αποφάσεις αφορούν το ΝΑΤΟ πρέπει να λαμβάνονται μόνο από τους συμμάχους του ΝΑΤΟ.
Αυτή η λογική θα ίσχυε και για ένα άλλο στοιχείο του ειρηνευτικού σχεδίου: την πιθανή ανάπτυξη στρατευμάτων του ΝΑΤΟ σε ουκρανικό έδαφος. Αυτή η ιδέα αρχικά διατυπώθηκε από τον «Συνασπισμό των Προθύμων» με επικεφαλής τη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Τον Σεπτέμβριο, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ανακοίνωσε ότι 26 χώρες συμφώνησαν να στείλουν στρατεύματα στην Ουκρανία ως μέρος μιας «δύναμης διαβεβαίωσης» ή να παράσχουν βοήθεια στην ξηρά, στη θάλασσα ή στον αέρα, στο πλαίσιο μελλοντικών εγγυήσεων ασφαλείας.
Άρση των κυρώσεων για την πληγείσα ρωσική οικονομία
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει επιβάλει 19 πακέτα κυρώσεων κατά της Ρωσίας σε μια προσπάθεια να περιορίσει την ικανότητά της να χρηματοδοτεί τον πόλεμο.
Οι κυρώσεις είναι εκτεταμένες και πολύπλοκες , καλύπτοντας εισαγωγές, εξαγωγές, τραπεζικές εργασίες, ενέργεια, μεταφορές, άμυνα, υπηρεσίες και μέσα ενημέρωσης, καθώς και μια μαύρη λίστα με πάνω από 2.700 άτομα και οντότητες που κατηγορούνται ότι βοηθούν τη ρωσική πολεμική μηχανή.
Η άρση των κυρώσεων ήταν πάντα στην κορυφή της λίστας επιθυμιών του Κρεμλίνου.
Μια πρώτη προσπάθεια τον Μάρτιο απορρίφθηκε σθεναρά από τις Βρυξέλλες . Τώρα, κάνουν άλλη μια προσπάθεια: το σχέδιο των 28 σημείων κάνει λόγο για άρση των κυρώσεων «σταδιακά και κατά περίπτωση».
Το αν θα συμβεί ποτέ η οικονομική ανακούφιση θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την ΕΕ, η οποία διέπει το μεγαλύτερο καθεστώς κυρώσεων μεταξύ των Δυτικών συμμάχων.
Οι αξιωματούχοι και οι διπλωμάτες διστάζουν να άρουν τις κυρώσεις τόσο γρήγορα και χωρίς εγγυήσεις ότι η Ρωσία δεν θα επιτεθεί ξανά στην Ουκρανία.
Καθώς οι συνομιλίες συνεχίζονται, το μπλοκ αναμένεται να πιέσει για ένα παρατεταμένο, προσεκτικά σχεδιασμένο χρονοδιάγραμμα που θα του επιτρέψει να επιβάλει εκ νέου τις αυστηρές κυρώσεις ανά πάσα στιγμή.
Ακόμα κι αν χορηγούνταν η ελάφρυνση, ορισμένα κρίσιμα στοιχεία υπερβαίνουν το πεδίο των κυρώσεων. Η ΕΕ εργάζεται επί του παρόντος για μια μη αναστρέψιμη σταδιακή κατάργηση όλων των αγορών ρωσικής ενέργειας έως το 2028, στερώντας από τη Μόσχα την κάποτε αξιόπιστη πελατεία της.
Ακινητοποιημένα περιουσιακά στοιχεία της Ρωσικής Κεντρικής Τράπεζας
Καμία κύρωση δεν έχει δώσει στο μπλοκ μεγαλύτερο πλεονέκτημα από την ακινητοποίηση των περιουσιακών στοιχείων της Ρωσικής Κεντρικής Τράπεζας, αξίας 210 δισεκατομμυρίων ευρώ σε ολόκληρη την επικράτεια της ΕΕ.
Τα περιουσιακά στοιχεία βρίσκονται στην πρώτη γραμμή ενός τολμηρού σχεδίου για την έκδοση ενός δανείου επανορθώσεων που μπορεί να καλύψει τις οικονομικές και στρατιωτικές ανάγκες της Ουκρανίας για το 2026 και το 2027. Με τις ΗΠΑ να αποσύρονται από την παροχή βοήθειας στο Κίεβο, το βάρος πέφτει εξ ολοκλήρου στην ΕΕ.
Το δάνειο επανορθώσεων θα χρησιμοποιούσε τα ταμειακά υπόλοιπα που θα δημιουργούνταν από τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία και θα αποπληρώνονταν μόνο εάν η Μόσχα συμφωνούσε να αποζημιώσει για τις πολεμικές ζημιές.
Ωστόσο, το σχέδιο των 28 σημείων που δημοσιεύθηκε την περασμένη εβδομάδα ανέτρεψε δραματικά το σενάριο , καθώς προβλέπει τον διαχωρισμό των περιουσιακών στοιχείων σε δύο ξεχωριστά επενδυτικά κεφάλαια που θα επέτρεπαν τόσο στις ΗΠΑ όσο και στη Ρωσία να επωφεληθούν εμπορικά.
Αυτό έχει προκαλέσει οργή και απογοήτευση μεταξύ των Ευρωπαίων, οι οποίοι βλέπουν τα περιουσιακά στοιχεία ως το πιο ισχυρό εργαλείο τους για να αναγκάσουν τη Ρωσία να πληρώσει για τις ζημιές που προκλήθηκαν.
Καθώς οι διαπραγματεύσεις προχωρούν με ταχύ ρυθμό, οι Ευρωπαίοι επιμένουν ότι τα περιουσιακά στοιχεία δεν μπορούν να ξεπαγώσουν εύκολα και ότι η Ρωσία θα πρέπει να καταβάλει αποζημιώσεις με τη μορφή επανορθώσεων. Ένας αξιωματούχος δήλωσε στο Euronews ότι το σχέδιο που δημοσιεύθηκε την περασμένη εβδομάδα ήταν «οικονομική βαρβαρότητα».
Ο Αντόνιο Κόστα, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, δήλωσε ότι η απόφαση για το πώς θα καλυφθεί το χρηματοδοτικό κενό της Ουκρανίας θα ληφθεί στα μέσα Δεκεμβρίου.
Παγκόσμια επανένταξη για τη Ρωσία στην G8
Το σχέδιο των 28 σημείων αναφέρει επίσης ότι η Ρωσία θα πρέπει να προσκληθεί ξανά στην G8, σε μια κίνηση που θα τερματίσει την απομόνωση του Πούτιν από τη διεθνή σκηνή και τις μεγάλες παγκόσμιες δυνάμεις. Ο Πρόεδρος Τραμπ έχει δηλώσει δημόσια ότι θα υποστηρίξει την επιστροφή της Ρωσίας.
Η συμμετοχή της Ρωσίας στην G8 τέθηκε σε αναστολή επ’ αόριστον το 2014 μετά την προσάρτηση της Κριμαίας. Η ομάδα μετονομάστηκε σε G7 και έκτοτε διατήρησε το όνομα.
«Ο Πούτιν μιλάει σε εμένα, δεν μιλάει σε κανέναν άλλον επειδή τον προσέβαλαν όταν τον έδιωξαν από την G8», δήλωσε ο Τραμπ τον Ιούνιο, χαρακτηρίζοντας την αναστολή «μεγάλο λάθος».
Ως οργανισμός που βασίζεται στη συναίνεση, η ένταξη της Ρωσίας στην ομάδα θα απαιτούσε την έγκριση όλων των εν ενεργεία μελών, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γαλλίας, της Ιταλίας, του Καναδά και της Ιαπωνίας, καθώς και της ΕΕ. Η ένταξη της Ρωσίας θα αποτελούσε αποτυχία της πολιτικής τους της απομόνωσης ως τιμωρία για την επίθεση στην Ουκρανία.
Οι αναλυτές υποστηρίζουν ότι μια τέτοια κίνηση θα ισοδυναμούσε με πολιτική αμνηστία για τον Πούτιν.
Ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ
Η Μόσχα είναι κάθετα αντίθετη στην ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, αλλά έχει εκφράσει λιγότερο έντονα την ένταξή της στην ΕΕ. Η Ουάσινγκτον είναι επίσης υπέρ αυτής της ένταξης ως παρηγορητικό έπαθλο για το Κίεβο.
«Η Ουκρανία είναι επιλέξιμη για ένταξη στην ΕΕ και θα λάβει βραχυπρόθεσμη προτιμησιακή πρόσβαση στην ευρωπαϊκή αγορά όσο συζητείται αυτό το ζήτημα», αναφέρει το σχέδιο των 28 σημείων.
Οι Βρυξέλλες έχουν δηλώσει ότι η ένταξη βασίζεται αποκλειστικά σε «αξιοκρατικά κριτήρια» και δεν είναι αποτέλεσμα πολιτικής ή εξωτερικής συμφωνίας. Όπως και με τις κυρώσεις, η ένταξη εξαρτάται αποκλειστικά από την ομοφωνία.
Ενώ η Ουκρανία έχει σημειώσει τεχνική πρόοδο ως αποτέλεσμα των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, το βέτο της Ουγγαρίας εμπόδισε τη χώρα να σημειώσει οποιαδήποτε πρόοδο φέτος.
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δήλωσε το Σαββατοκύριακο ότι εναπόκειται στο Κίεβο να αποφασίσει πώς θα είναι οι μελλοντικές του συμμαχίες, όχι η εξωτερική πίεση.
«Η Ουκρανία πρέπει να έχει την ελευθερία και το κυρίαρχο δικαίωμα να επιλέξει το δικό της πεπρωμένο», δήλωσε η von der Leyen. «Έχουν επιλέξει ένα ευρωπαϊκό πεπρωμένο».
Πηγή: euronews.com
Το σχόλιο σας