«5+1 κίτρινες κάρτες» από την Κομισιόν: Πού χωλαίνει η οικονομία από το «πράσινο φως» στον προϋπολογισμό

«Πράσινο φως» στον προϋπολογισμό, αλλά με βαριές υποσημειώσεις

Η Κομισιόν μπορεί να άναψε χθες το «πράσινο φως» για τον ελληνικό προϋπολογισμό του 2026, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, όμως κάθε άλλο παρά επιδοκιμαστικό είναι το συνολικό της μήνυμα για την πορεία της ελληνικής οικονομίας. Στην παράλληλη έκθεση μεταπρογραμματικής εποπτείας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σηκώνει… 5+1 κίτρινες κάρτες, καταγράφοντας σειρά παθογενειών τις οποίες – όπως αφήνει να εννοηθεί – η κυβέρνηση δεν έχει φροντίσει να αντιμετωπίσει επαρκώς.

Χαρακτηριστική είναι η αναφορά σε πιθανές δημοσιονομικές διορθώσεις που μπορεί να απαιτηθούν, σε σχέση με το πρόστιμο που ενδέχεται να κληθεί να πληρώσει η Ελλάδα λόγω του ΟΠΕΚΕΠΕ και των καθυστερήσεων στην καταβολή ευρωπαϊκών επιδοτήσεων προς τους αγρότες. Όπως σημειώνεται, το πρωτογενές αποτέλεσμα βελτιώθηκε μεν χάρη στην ισχυρή αύξηση των εσόδων και την υποαπόδοση δαπανών της κεντρικής διοίκησης, αλλά αυτό αντισταθμίζεται εν μέρει από:

• αυξημένες δαπάνες υγείας,

• δημοσιονομικές διορθώσεις για τις αγροτικές επιδοτήσεις της ΕΕ,

• υψηλότερες αμυντικές δαπάνες.

Η εικόνα, λοιπόν, μόνο ανέφελη δεν είναι.

1. Τι θα γίνει «μετά το Ταμείο Ανάκαμψης» – Εύθραυστη ανάπτυξη μετά το 2026

Η πρώτη μεγάλη κίτρινη κάρτα αφορά την επόμενη μέρα του Ταμείου Ανάκαμψης. Η Κομισιόν αναγνωρίζει ότι η ελληνική οικονομία κινείται με θετικό ρυθμό και προβλέπει ανάπτυξη άνω του 2% και για το 2026. Ωστόσο, τονίζει ότι αυτή η δυναμική παραμένει εύθραυστη, καθώς είναι σε μεγάλο βαθμό εξαρτημένη:

• από την πλήρη υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων του σχεδίου «Ελλάδα 2.0»,

• από την απορρόφηση στο έπακρο των διαθέσιμων κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

Η Κομισιόν επισημαίνει ότι, εφόσον το σχέδιο ολοκληρώνεται μετά το 2026, η ανάπτυξη θα επιβραδυνθεί, χωρίς να αναμένεται απότομη πτώση, αλλά με σαφή απώλεια ρυθμού. Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο:

Η Ελλάδα πρέπει τώρα να τρέξει μεταρρυθμίσεις, επενδύσεις και έργα, ώστε όταν τελειώσει το Ταμείο Ανάκαμψης να μην «σβήσει η μηχανή» της οικονομίας και βρεθεί ξανά σε τροχιά χαμηλής μεγέθυνσης.

Παράλληλα, η Επιτροπή προειδοποιεί ότι η διατήρηση της ανάπτυξης σε ένα περιβάλλον αυξανόμενης αβεβαιότητας και υψηλότερου κόστους χρηματοδότησης δεν είναι δεδομένη. Ειδικότερα, εφιστά την προσοχή στις πιθανές επιπτώσεις σε εξαγωγές, τουρισμό και επενδύσεις, εφόσον οι διεθνείς συνθήκες επιδεινωθούν.

2. Το «αγκάθι» του πληθωρισμού – Πάνω από τον στόχο της ΕΚΤ

Δεύτερη κίτρινη κάρτα: ο πληθωρισμός. Σύμφωνα με το κείμενο της μεταπρογραμματικής εποπτείας, ο συνολικός πληθωρισμός στην Ελλάδα αναμένεται να μειωθεί μεν, αλλά να παραμείνει πάνω από τον στόχο του 2% που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

Οι προβλέψεις της Κομισιόν αναφέρουν:

• πληθωρισμό στο 2,8% το 2025,

• πληθωρισμό στο 2,3% το 2026.

Την ίδια στιγμή, ο δομικός πληθωρισμός – που εξαιρεί τις πιο ευμετάβλητες τιμές, όπως ενέργεια και τρόφιμα – εκτιμάται ότι θα συνεχίσει να αποκλιμακώνεται έως το 2027. Ωστόσο, η αναμενόμενη νέα άνοδος στις τιμές της ενέργειας διατηρεί τον συνολικό πληθωρισμό κοντά στο 2,4%.

Με απλά λόγια, η Κομισιόν «φωτογραφίζει» μια Ελλάδα που βγαίνει από την περίοδο των πολύ υψηλών ανατιμήσεων, αλλά εξακολουθεί να ζει σε ένα καθεστώς συγκριτικά ακριβότερης καθημερινότητας, με τον πληθωρισμό να ροκανίζει εισοδήματα και ανταγωνιστικότητα.

3. Κενές θέσεις εργασίας και αγορά εργασίας με… τρύπες

Η τρίτη προειδοποίηση αφορά την αγορά εργασίας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνωρίζει πως η ανεργία στην Ελλάδα συνεχίζει να υποχωρεί, αλλά επιβραδύνεται ο ρυθμός μείωσης. Ο λόγος; Πολλές θέσεις εργασίας μένουν κενές.

Στο μικροσκόπιο της Κομισιόν μπαίνουν δύο διαχρονικά ελληνικά προβλήματα:

• η χαμηλή συμμετοχή των γυναικών στο εργατικό δυναμικό,

• το κενό δεξιοτήτων στην αγορά εργασίας, όπου οι ανάγκες των επιχειρήσεων δεν συναντούν τα προσόντα των εργαζομένων.

Η εικόνα που περιγράφεται είναι αυτή μιας οικονομίας που ενώ αναπτύσσεται, δεν μπορεί να καλύψει κρίσιμες θέσεις, ιδίως σε κλάδους υψηλής προστιθέμενης αξίας. Αυτό λειτουργεί ως φρένο στην ανάπτυξη, δημιουργεί πιέσεις στους μισθούς σε συγκεκριμένους τομείς και επιτείνει τις ανισότητες.

4. Ληξιπρόθεσμα χρέη Δημοσίου: Ο παλιός εφιάλτης που δεν λέει να φύγει

Η τέταρτη κίτρινη κάρτα «δείχνει» τα ληξιπρόθεσμα χρέη του Δημοσίου, ένα ζήτημα για το οποίο η Κομισιόν έχει προειδοποιήσει πολλές φορές.

Η Επιτροπή σημειώνει ότι:

• Τα νοσοκομεία ευθύνονται για περίπου το 40% των ληξιπρόθεσμων χρεών.

• Η δημιουργία της Κεντρικής Αρχής Προμηθειών Υγείας (ΕΚΑΠΥ) ακόμη δεν έχει αποδώσει πλήρως τα αναμενόμενα αποτελέσματα, παρότι αναμένεται να βοηθήσει μακροπρόθεσμα να μην συσσωρεύονται νέες οφειλές σε φάρμακα και προμήθειες.

• Οι εκκρεμείς συντάξεις έχουν σε μεγάλο βαθμό αποδοθεί, άρα εκεί υπάρχει σαφής βελτίωση.

• Οι οφειλές ΟΤΑ και Νομικών Προσώπων της γενικής κυβέρνησης παραμένουν πρακτικά σταθερές, κοντά στα 280 εκατ. ευρώ.

Η Επιτροπή επισημαίνει ότι όλα αυτά δείχνουν την ύπαρξη διαρκών ανεπαρκειών στη λειτουργία του Δημοσίου, που οφείλονται εν μέρει στον μεγάλο αριθμό φορέων και στη μεγάλη διασπορά δραστηριοτήτων.

Κυρίως όμως τονίζει ότι η παρακολούθηση των καθυστερήσεων πληρωμών είναι κρίσιμη, γιατί:

• αποτελεί βασικό δείκτη για την ικανότητα του κράτους να πληρώνει έγκαιρα τις υποχρεώσεις του,

• επηρεάζει άμεσα τη ρευστότητα της ιδιωτικής οικονομίας, όταν η Πολιτεία «αργεί να πληρώσει»,

• υποδηλώνει ενδεχόμενες αδυναμίες στον έλεγχο των δαπανών.

Με άλλα λόγια, τα ληξιπρόθεσμα του Δημοσίου εξακολουθούν να είναι ένας σκιώδης κίνδυνος για επιχειρήσεις, προμηθευτές και συνολικά την οικονομία.

5. «Κόκκινα» δάνεια, servicers και κίνδυνος για το Δημόσιο

Η πέμπτη κίτρινη κάρτα αφορά τα κόκκινα δάνεια και το τραπεζικό σύστημα. Η Κομισιόν αναγνωρίζει ότι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια έχουν μειωθεί σημαντικά μέσα στο τραπεζικό σύστημα, αλλά σπεύδει να σημειώσει ότι το πρόβλημα δεν έχει εξαφανιστεί – απλώς έχει μετακινηθεί.

Κεντρική παρατήρηση είναι ότι οι εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων (servicers) δεν έχουν πετύχει τους στόχους τους. Πολλά τιτλοποιημένα χαρτοφυλάκια του προγράμματος «Ηρακλής» εμφανίζουν χαμηλότερες ανακτήσεις από αυτές που προβλέπονταν στα επιχειρηματικά σχέδια.

Αιτία γι’ αυτό θεωρούνται κυρίως τα δικαστικά εμπόδια στις διαδικασίες εκκαθάρισης, που καθυστερούν πλειστηριασμούς και διακανονισμούς. Το πιο ανησυχητικό όμως για την Κομισιόν είναι πως, εάν συνεχιστεί αυτή η υστέρηση, μπορεί να ενεργοποιηθούν οι κρατικές εγγυήσεις του προγράμματος «Ηρακλής», επιβαρύνοντας το δημόσιο χρέος.

Παράλληλα, η Επιτροπή στέκεται και στην ποιότητα των κεφαλαίων των τεσσάρων συστημικών τραπεζών, υπογραμμίζοντας ότι:

• η αναβαλλόμενη φορολογία (DTC) αντιστοιχούσε στο 38,6% των προληπτικών ιδίων κεφαλαίων τον Δεκέμβριο του 2024,

• το ποσοστό αυτό είναι μεν χαμηλότερο από το 61% του Δεκεμβρίου 2021, αλλά εξακολουθεί να δείχνει αδύναμο πυρήνα κεφαλαίου.

Οι συστημικές τράπεζες έχουν θέσει ως στόχο την πλήρη απόσβεση της DTC έως το 2034, πολύ νωρίτερα από τον αρχικό στόχο του 2041, αλλά η Κομισιόν θυμίζει ότι μέχρι να γίνει αυτό, ο τραπεζικός τομέας παραμένει ευάλωτος σε αναταράξεις.

6. Καθυστερήσεις στις ιδιωτικοποιήσεις και αξιοποίηση δημόσιας περιουσίας – Η έκτη «κίτρινη κάρτα»

Η «+1» κίτρινη κάρτα έρχεται από το μέτωπο των ιδιωτικοποιήσεων και της αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας. Η Κομισιόν καταγράφει συνεχιζόμενες καθυστερήσεις, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τη μακροχρόνια εκκρεμότητα της σύμβασης παραχώρησης της Εγνατίας Οδού.

Οι καθυστερήσεις αυτές δεν είναι απλώς τεχνικής φύσης. Σύμφωνα με την Επιτροπή, αντανακλούν:

• γραφειοκρατικά εμπόδια,

• διοικητικές δυσλειτουργίες,

• αδυναμία ταχείας λήψης αποφάσεων σε στρατηγικές επενδύσεις.

Το αποτέλεσμα είναι ότι επιβραδύνεται η προσέλκυση κεφαλαίων, παγώνουν έργα με σημαντικό αναπτυξιακό αποτύπωμα και συνολικά υπονομεύεται η προσπάθεια της χώρας να κεφαλαιοποιήσει την αναβαθμισμένη εικόνα της στις αγορές.

Η Κομισιόν είναι σαφής: η επιτάχυνση των ιδιωτικοποιήσεων και της αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας δεν είναι απλώς μνημονιακή «υποχρέωση» άλλων εποχών, αλλά προϋπόθεση για να ενισχυθεί η αναπτυξιακή δυναμική της ελληνικής οικονομίας τα επόμενα χρόνια.

Ένα σαφές μήνυμα: Δεν αρκεί η ανάπτυξη, χρειάζεται και δουλειά «στην πίσω σελίδα»

Συνολικά, η Κομισιόν στέλνει το μήνυμα ότι, ναι μεν η Ελλάδα βρίσκεται σε πορεία ανάπτυξης και ο προϋπολογισμός του 2026 κινείται σε αποδεκτό πλαίσιο, όμως κάτω από την επιφάνεια παραμένουν σοβαρές εκκρεμότητες:

• εξάρτηση από το Ταμείο Ανάκαμψης,

• επίμονος πληθωρισμός,

• δομικές αδυναμίες στην αγορά εργασίας,

• αντοχές του Δημοσίου στις πληρωμές,

• ανοιχτοί κίνδυνοι από «κόκκινα» δάνεια και DTC,

• καθυστερήσεις σε ιδιωτικοποιήσεις και αξιοποίηση περιουσίας.

Οι 5+1 κίτρινες κάρτες δεν αναιρούν την πρόοδο της τελευταίας δεκαετίας, αλλά υπενθυμίζουν ότι η ελληνική οικονομία δεν έχει ακόμη περάσει οριστικά στη «ζώνη ασφαλείας». Και ότι η επόμενη κυβέρνηση – όπως και η σημερινή – θα κριθεί όχι μόνο από τους αριθμούς της ανάπτυξης, αλλά και από το αν θα κλείσει επιτέλους τα μέτωπα που η Κομισιόν εξακολουθεί να επισημαίνει με κάθε ευκαιρία.

Πηγή: Pagenews.gr