Η Ευρώπη κάποτε ονειρεύτηκε μεγαλόπνοα. Στα μέσα της δεκαετίας του ’80, ο Ζακ Ντελόρ ύψωνε λάβαρο ιστορικής φιλοδοξίας: κατάργηση εσωτερικών συνόρων, ελεύθερη κυκλοφορία αγαθών, υπηρεσιών, ανθρώπων και κεφαλαίων, μία ήπειρος – μία αγορά, ένα οικονομικό άλμα που θα έφερνε την ΕΕ στο ίδιο επίπεδο με τις ΗΠΑ.
Το 1992, η Ενιαία Αγορά έκανε πραγματικότητα το όραμα: ένας χώρος 450 εκατ. καταναλωτών, μια υπόσχεση ανάπτυξης χωρίς προηγούμενο.
Σήμερα, όμως, το όραμα αυτό «μοιάζει με παλιό σύνθημα ξεθωριασμένο από τον χρόνο», όπως γράφουν οι Financial Times. Η Ευρώπη ασθμαίνει: στασιμότητα, κατακερματισμός, χαμένη ανταγωνιστικότητα, τεχνολογική υστέρηση. Το ερώτημα προκύπτει αμείλικτο: Ποιος σκότωσε το ευρωπαϊκό όνειρο;
Μια υπόσχεση που έμεινε στη μέση
Η διακίνηση αγαθών λειτούργησε. Όμως οι υπόλοιποι τρεις πυλώνες – υπηρεσίες, κεφάλαια, εργασία – παρέμειναν γεμάτοι συρματοπλέγματα.
Η ΕΚΤ το λέει με νούμερα-κόλαφο: τα εμπόδια είναι τόσο βαριά, «σαν να επιβάλλει η ΕΕ τελωνειακούς δασμούς 100% στις υπηρεσίες».
Το αποτέλεσμα;Χαμηλότερη παραγωγικότητα, υποτονική καινοτομία, φυγή επιχειρήσεων, τεχνολογικό χάσμα που αυξάνεται.
Οι «δολοφόνοι» του οράματος
Οι FT εντοπίζουν ένα ολόκληρο πάνθεον ευθυνών:
• Πολιτικές αντιστάσεις
Η απόπειρα Μπόλκεσταϊν για απελευθέρωση υπηρεσιών σκόνταψε πάνω στους φόβους περί «Πολωνού υδραυλικού». Ο λαϊκισμός νίκησε τη φιλελευθεροποίηση.
• Οικονομικός εθνικισμός
Ο Μάριο Μόντι το είπε ωμά: «Στις Βρυξέλλες λένε ναι, στις πρωτεύουσες λένε όχι». Τα κράτη-μέλη υπερασπίζονται τους δικούς τους «πρωταθλητές», θυσιάζοντας την ενοποίηση.
• Αποδυνάμωση της Κομισιόν
Μετά τον Ντελόρ, καμία Επιτροπή δεν είχε το ίδιο πολιτικό βάρος. Σήμερα, το φόβητρο του πολιτικού κόστους παραλύει κάθε φιλόδοξο σχέδιο.
• Οι ίδιες οι επιχειρήσεις
Θέλουν ενοποίηση, αλλά μόνο θεωρητικά. Στην πράξη πιέζουν τις κυβερνήσεις να προστατεύσουν τα εθνικά τους μερίδια.
• Ρυθμιστική υπερφόρτωση
Ο νέος κανονισμός δεν καταργεί ποτέ τον παλιό. Το αποτέλεσμα: ένα ρυθμιστικό δάσος όπου κάθε νέο δέντρο κάνει το φως λίγο πιο αδύναμο.
Τα σκληρά δεδομένα της στασιμότητας
Η εικόνα είναι αμείλικτη:
- Η παραγωγικότητα της ΕΕ = 72% της αμερικανικής.
- Η εσωτερική αγορά απέχει πολύ από την ομοιομορφία των αμερικανικών πολιτειών.
- Το κόστος μετακίνησης εργαζομένου εντός ΕΕ είναι 8 φορές υψηλότερο από τις ΗΠΑ.
- Οι επενδύσεις των «Magnificent Seven» στις ΗΠΑ ξεπερνούν το μισό των συνολικών ευρωπαϊκών επενδύσεων σε R&D.
Το ευρωπαϊκό οικοσύστημα παραμένει κατακερματισμένο, αργό, επιφυλακτικό.
Τι μπορεί να γίνει – αλλά γιατί δεν γίνεται;
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν μιλά για «αναζωογόνηση». Στα χαρτιά όλα καλά. Στην πράξη; Αντιρρήσεις, βέτο, χρονοτριβή, paralysis by analysis.
Οι προτάσεις που συζητούνται:
- Συνασπισμοί προθύμων: μικρές ομάδες χωρών που θα τρέχουν μπροστά.
- Πιο ομοιόμορφοι κανόνες: αξιοποίηση όλων των «ομοσπονδιακών» εργαλείων της ΕΕ.
- Ευρωπαϊκά εμπορικά δικαστήρια για ενιαία εφαρμογή.
Όμως όλα αυτά μοιάζουν με τεχνικές λύσεις σε ένα πολιτικό πρόβλημα.
Το πραγματικό έλλειμμα: κοινή αποφασιστικότητα
Όπως συνοψίζουν οι FT:
«Καμία τεχνοκρατία δεν μπορεί να αντικαταστήσει την πολιτική βούληση.»
Η Ευρώπη δεν έχει πρόβλημα μεγέθους. Δεν έχει πρόβλημα ταλέντου. Έχει πρόβλημα ενότητας. 27 διαφορετικές κυβερνήσεις, 27 διαφορετικές προτεραιότητες, 27 διαφορετικές ταχύτητες – μια αγορά που δεν μπορεί να γίνει πραγματικά ενιαία.
Και όσο το όραμα μένει σε μετόχες και επιτροπές, η ήπειρος θα συνεχίσει να χάνει έδαφος απέναντι σε ΗΠΑ και Ασία.
Πηγή: pagenews.gr