Ο ΔΕΣΦΑ ανοίγει τα χαρτιά του για την επόμενη δεκαετία, καταθέτοντας σε δημόσια διαβούλευση το νέο Δεκαετές Πρόγραμμα Ανάπτυξης 2025-2034, συνολικού ύψους 1,02 δισ. ευρώ. Πρόκειται για έναν σχεδιασμό που δεν αφορά απλώς την «επέκταση σωλήνων», αλλά τη θέση της χώρας στον νέο ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη, την εποχή της απεξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο και της μετάβασης σε πράσινα, ανανεώσιμα αέρια. Από το συνολικό ύψος των επενδύσεων, περίπου 210,6 εκατ. ευρώ κατευθύνονται σε νέα έργα, ενώ το πρόγραμμα συνοδεύεται και από μια ηχηρή απένταξη: τη σύνδεση του FSRU «Διώρυγα Gas» της Motor Oil με το Εθνικό Σύστημα Φυσικού Αερίου.
Νέα έργα: Δυτική Μακεδονία, Ήπειρος και ενίσχυση της Ρεβυθούσας
Στον πυρήνα του νέου προγράμματος βρίσκονται τέσσερα βασικά νέα έργα, που αλλάζουν τον χάρτη του φυσικού αερίου – και μελλοντικά του υδρογόνου – σε κρίσιμες περιοχές της χώρας.
Το πρώτο αφορά τον αγωγό και τους μετρητικούς σταθμούς για τη σύνδεση των σταθμών ηλεκτροπαραγωγής Πτολεμαΐδα 5 και Αγίου Δημητρίου με το Εθνικό Σύστημα Φυσικού Αερίου. Το έργο, με εκτιμώμενο προϋπολογισμό 69 εκατ. ευρώ, εντάσσεται στον σχεδιασμό της ΔΕΗ για τη μετατροπή της Πτολεμαΐδας 5 από λιγνιτική σε μονάδα φυσικού αερίου, αλλά και στην αξιοποίηση της ευρύτερης περιοχής της Κοζάνης για τη δημιουργία mega data center. Η Τελική Επενδυτική Απόφαση (FID) τοποθετείται για τον Ιανουάριο του 2027 – πάντα υπό την προϋπόθεση ότι η ΔΕΗ θα προχωρήσει στις αντίστοιχες δικές της αποφάσεις – ενώ η διάρκεια υλοποίησης εκτιμάται σε 20 έως 24 μήνες. Πρόκειται ουσιαστικά για έργο–κλειδί της απολιγνιτοποίησης στη Δυτική Μακεδονία, καθώς δίνει τη «γέφυρα» προς ένα πιο ευέλικτο, λιγότερο ρυπογόνο καύσιμο.
Το δεύτερο μεγάλο νέο project είναι η τροφοδοσία της Ηπείρου και του Αγρινίου μέσω αλυσίδας εφοδιασμού μικρής κλίμακας LNG (small scale LNG), προϋπολογισμού 130 εκατ. ευρώ. Εδώ, η φιλοσοφία είναι διαφορετική: όχι ένας κεντρικός αγωγός που φτάνει παντού, αλλά μια συνδυαστική λύση μεταφοράς LNG με φορτηγά και πλοία, προσαρμοσμένη σε περιοχές χωρίς ανεπτυγμένα δίκτυα. Μεταβατικά, το φυσικό αέριο θα φτάνει στις υπό τροφοδοσία πόλεις με φορτηγά LNG από τη Ρεβυθούσα. Στη συνέχεια, μετά την ολοκλήρωση του έργου, πλοία μικρής κλίμακας θα προσεγγίζουν ειδικά διαμορφωμένη αποβάθρα στο λιμάνι της Ηγουμενίτσας, όπου θα εκφορτώνεται και θα αποθηκεύεται το LNG σε μικρή εγκατάσταση. Από εκεί, μέσω αγωγού θα τροφοδοτούνται τα Ιωάννινα, ενώ οι υπόλοιπες πόλεις – Ηγουμενίτσα, Άρτα, Πρέβεζα, Αγρίνιο – θα εξυπηρετούνται με φορτηγά LNG. Το έργο συνδέεται και με την προοπτική δημιουργίας μονάδων παραγωγής βιοαερίου/βιομεθανίου στην περιοχή και είναι απόλυτα ευθυγραμμισμένο με το σχέδιο ανάπτυξης του Διαχειριστή Δικτύου Διανομής Enaon EDA. Η FID προβλέπεται για τον Ιούλιο του 2028 και η έναρξη λειτουργίας τον Οκτώβριο του 2030.
Τρίτο νέο στοιχείο του προγράμματος είναι η δημιουργία δεύτερης θέσης φόρτωσης βυτιοφόρων στον Σταθμό Truck Loading της Ρεβυθούσας. Με προϋπολογισμό 3,66 εκατ. ευρώ, το έργο έρχεται ως απάντηση στη ραγδαία αύξηση της ζήτησης για φορτώσεις LNG: μόνο στο εννιάμηνο Ιανουαρίου–Σεπτεμβρίου 2025 φορτώθηκαν 494 φορτηγά έναντι 174 την αντίστοιχη περσινή περίοδο, με τις μεταφερόμενες ποσότητες να εκτοξεύονται στις 148,05 GWh από 51,28 GWh το 2024. Η δεύτερη θέση φόρτωσης θα αυξήσει σημαντικά τη δυναμικότητα της υποδομής και θα αποσυμφορήσει την εξυπηρέτηση, ιδίως στις περιόδους αιχμής. Η Τελική Επενδυτική Απόφαση αναμένεται τον Ιανουάριο του 2026 και η έναρξη λειτουργίας τοποθετείται στο διάστημα Μαΐου–Ιουλίου 2027.
Στα νέα έργα περιλαμβάνεται, επίσης, η κατασκευή νέων εγκαταστάσεων δικτύου υποδομών και κέντρων δεδομένων στη Ρεβυθούσα, με στόχο τη φυσική και ψηφιακή αναβάθμιση της υποδομής, με προϋπολογισμό 2,58 εκατ. ευρώ, καθώς και η αντικατάσταση και αναβάθμιση των συστημάτων μέτρησης και ελέγχου σε 51 σταθμούς του Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου, επένδυση 5,35 εκατ. ευρώ που αποσκοπεί στον εκσυγχρονισμό και την καλύτερη παρακολούθηση των ροών.
Κρίσιμα έργα που ολοκληρώνονται μέχρι το τέλος του 2025
Το νέο δεκαετές πρόγραμμα συμπίπτει με μια περίοδο όπου στο Εθνικό Σύστημα Φυσικού Αερίου «κλειδώνουν» σημαντικά στρατηγικά έργα, απόλυτα συνδεδεμένα με την ασφάλεια εφοδιασμού και την ανάδειξη της Ελλάδας σε περιφερειακό κόμβο για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Στις αρχές Νοεμβρίου ο ΔΕΣΦΑ εγκαινίασε τον Σταθμό Συμπίεσης Κομοτηνής, ένα έργο–κλειδί για τον Κάθετο Διάδρομο Φυσικού Αερίου, ο οποίος συνδέει τις αγορές Βορρά–Νότου και απομακρύνει την περιοχή από την εξάρτηση από το ρωσικό αέριο. Σε συνδυασμό με τον Σταθμό Συμπίεσης Αμπελιάς, που επίσης αναμένεται να ολοκληρωθεί πριν τη λήξη του 2025, η δυνατότητα εξαγωγών φυσικού αερίου από την Ελλάδα προς τον Βορρά αυξάνεται στα 8,5 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως. Στο νέο αυτό παζλ, υποδομές όπως η Ρεβυθούσα, το FSRU της Αλεξανδρούπολης, ο αγωγός TAP και ο IGB αποτελούν κρίσιμους κρίκους ενός ευρύτερου δικτύου ασφαλείας.
Έως το τέλος του έτους προβλέπεται να τεθεί σε λειτουργία και ο αγωγός υψηλής πίεσης προς τη Δυτική Μακεδονία. Σε πρώτη φάση, ο αγωγός στηρίζει την απολιγνιτοποίηση της περιοχής, επιτρέποντας τη σταδιακή μετάβαση σε φυσικό αέριο. Ωστόσο, ο σχεδιασμός του έχει και σαφή «πράσινη» διάσταση: σε επόμενο στάδιο θα μπορεί να υποστηρίζει μεταφορά υδρογόνου και να συνδεθεί με τον ελληνικό διάδρομο υδρογόνου (Dedicated H2 Backbone), αποτελώντας μέρος ενός μελλοντικού δικτύου ανανεώσιμων αερίων στα Βαλκάνια και τη ΝΑ Ευρώπη. Στο ίδιο πλαίσιο, το έργο θα διασυνδεθεί με τον σχεδιαζόμενο αγωγό Αμύνταιο–Κομνηνά, που θα μεταφέρει μείγμα φυσικού αερίου και υδρογόνου προς τη νέα μονάδα ΣΗΘΥΑ της ΔΕΗ στην Καρδιά, η οποία θα εξυπηρετεί την τηλεθέρμανση Κοζάνης, Πτολεμαΐδας και Αμυνταίου.
Ώριμα έργα και νέα χρονοδιαγράμματα: διασυνδέσεις, νέες προβλήτες και υδρογόνο
Στο νέο πρόγραμμα καταγράφεται και η πορεία των υπόλοιπων ώριμων έργων που είχαν ενταχθεί στο προηγούμενο Δεκαετές Πρόγραμμα 2024-2033, με ορισμένες μετατοπίσεις στα χρονοδιαγράμματα.
Ο διασυνδετήριος αγωγός φυσικού αερίου Ελλάδας–Βόρειας Μακεδονίας, με προϋπολογισμό 92 εκατ. ευρώ, παραμένει ένα από τα σημαντικότερα περιφερειακά projects, καθώς ενισχύει τον ρόλο της χώρας ως κόμβου τροφοδοσίας στα Βαλκάνια. Η λειτουργία του αναμένεται πλέον για τον Σεπτέμβριο του 2026, με μικρή καθυστέρηση σε σχέση με τον αρχικό στόχο του Μαρτίου του ίδιου έτους.
Η νέα προβλήτα small scale LNG στη Ρεβυθούσα, που θα επιτρέπει τη φόρτωση LNG σε μικρότερα πλοία ώστε να τροφοδοτούν άλλα πλοία (κυρίως στον Πειραιά αλλά και σε άλλα λιμάνια) και εγκαταστάσεις εκτός δικτύου μέσω εικονικών αγωγών, μετατίθεται για ολοκλήρωση τον Μάρτιο του 2027. Το έργο αυτό ανοίγει τον δρόμο για «θάλασσα χωρίς ρύπους» και δίνει πρόσβαση στο φυσικό αέριο σε περιοχές που σήμερα δεν καλύπτονται από αγωγούς.
Ο αγωγός υψηλής πίεσης προς την Πάτρα και τη Βιομηχανική Περιοχή Πάτρας, με πρόβλεψη για μελλοντική επέκταση και σε άλλες πόλεις της Δυτικής Ελλάδας, αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία τον Δεκέμβριο του 2027, έναντι της αρχικής εκτίμησης για τον Μάρτιο του ίδιου έτους. Παρά την ολιγόμηνη καθυστέρηση, το έργο θεωρείται κομβικό για την ενεργειακή αναβάθμιση της τοπικής βιομηχανίας και την προσέλκυση νέων επενδύσεων.
Ο Σταθμός Συμπίεσης στη Νέα Μεσήμβρια (Booster Compressor), που θα επιτρέψει πλήρως αμφίδρομη ροή στο σημείο διασύνδεσης του TAP με το ΕΣΦΑ, αναμένεται να λειτουργήσει πλέον στο τέλος του 2026, με περίπου έναν χρόνο καθυστέρηση σε σχέση με το αρχικό χρονοδιάγραμμα (Δεκέμβριος 2025). Παρά τη μετακίνηση, η σημασία του για τη διασφάλιση πρόσθετων ποσοτήτων αζέρικου αερίου – αλλά και μελλοντικά πράσινων αερίων – είναι καθοριστική.
Έως το τέλος του έτους, υπό την αίρεση της ολοκλήρωσης των περιβαλλοντικών αδειοδοτήσεων, αναμένεται να ληφθεί η Τελική Επενδυτική Απόφαση για τον νέο αγωγό Καρπερή–Κομοτηνή. Πρόκειται για αγωγό μήκους 215 χλμ, πλήρως συμβατό με υδρογόνο, παράλληλο με το υφιστάμενο δίκτυο από την Καρπερή και προϋπολογισμού 321,5 εκατ. ευρώ. Το έργο έχει στρατηγική σημασία: μειώνει τις συμφορήσεις μεταξύ Βόρειου και Νότιου τμήματος του συστήματος, εξαλείφει τους περιορισμούς ροής προς τα νέα σημεία εισόδου και εξόδου στο βόρειο ΕΣΦΑ και διασφαλίζει αδιάλειπτη πρόσβαση στο Εικονικό Σημείο Συναλλαγών. Παράλληλα, ενισχύει τις εξαγωγές προς Βουλγαρία μέσω IGB, αξιοποιώντας πλήρως τον νέο σταθμό συμπίεσης στην Κομοτηνή. Η έναρξη λειτουργίας του αγωγού τοποθετείται τον Δεκέμβριο του 2027.
Η σύνδεση του σταθμού ηλεκτροπαραγωγής στην Αλεξανδρούπολη, που αναπτύσσεται από ΔΕΗ και ΔΕΠΑ, με το Εθνικό Σύστημα Φυσικού Αερίου, καθώς και η κατασκευή του απαιτούμενου μετρητικού σταθμού, αναμένεται να ολοκληρωθούν τον Σεπτέμβριο του 2027. Η FID έχει προγραμματιστεί για τον Μάιο του 2026, ενώ το έργο, προϋπολογισμού 12,8 εκατ. ευρώ, έχει ήδη λάβει περιβαλλοντική έγκριση.
Αντίστοιχα, τον Φεβρουάριο του 2026 αναμένεται η Τελική Επενδυτική Απόφαση για τη σύνδεση της υπό σχεδιασμό μονάδας φυσικού αερίου στη Λάρισα, με φορέα υλοποίησης την ελληνο–ισραηλινή κοινοπραξία Clavenia Limited, ΔΕΠΑ, Volton και SIrec Energy. Η ολοκλήρωση της σύνδεσης με το ΕΣΦΑ, εφόσον τηρηθούν τα χρονοδιαγράμματα και ληφθεί η FID για τη μονάδα, τοποθετείται στις αρχές του 2028.
Σημαντικό, αν και λιγότερο «θεαματικό», είναι και το έργο επέκτασης των λιμανιών Πέραμα Μεγαρίδος και Αλμύρα, για τη βελτίωση της μεταφοράς φορτηγών LNG από και προς τη Ρεβυθούσα μέσω πορθμείου. Η ολοκλήρωσή του αναμένεται τον Νοέμβριο του 2026 και αφορά το εναπομείναν αντικείμενο υποδομών που στηρίζουν ήδη λειτουργούντα σταθμό truck loading.
Ειδική μνεία στο πρόγραμμα γίνεται και στον αγωγό υδρογόνου Αμύνταιο–Κομνηνά. Ο ΔΕΣΦΑ καταγράφει αυξημένο επενδυτικό ενδιαφέρον για παραγωγή πράσινου υδρογόνου στη Δυτική Μακεδονία. Η Hellenic Hydrogen – κοινοπραξία ΔΕΗ και Motor Oil – σχεδιάζει από το 2027 την κατασκευή και λειτουργία μονάδας παραγωγής υδρογόνου ισχύος 50 MW, με δυνατότητα επέκτασης στα 200 MW, στον χώρο του πρώην ΑΗΣ Αμυνταίου–Φιλώτα. Το παραγόμενο υδρογόνο θα εγχέεται κατάντη του κεντρικού αγωγού του ΔΕΣΦΑ, στο σημείο Κομνηνά, ώστε να αναμειγνύεται σε ποσοστό έως 20% με το φυσικό αέριο στον κλάδο προς Καρδιά. Η FID για τον αγωγό θα εξαρτηθεί από την οριστική επενδυτική απόφαση της Hellenic Hydrogen, ενώ η κατασκευή του προβλέπεται να διαρκέσει περίπου 25 μήνες.
Η ηχηρή απένταξη: FSRU «Διώρυγα Gas» και διπλασιασμός του κλάδου Πάτημα–Λιβαδειά
Ανάμεσα στα τεχνικά στοιχεία και τα χρονοδιαγράμματα, ξεχωρίζει μία κίνηση με σαφές πολιτικό και ενεργειακό βάρος: η απένταξη από το 10ετές πρόγραμμα του έργου σύνδεσης του πλωτού τερματικού FSRU «Διώρυγα Gas» της Motor Oil με το Εθνικό Σύστημα Φυσικού Αερίου. Το έργο αφορούσε την κατασκευή Μετρητικού και Ρυθμιστικού Σταθμού, ο οποίος θα επέτρεπε την έγχυση ποσοτήτων LNG στο εθνικό δίκτυο, σε μια περίοδο όπου η Ελλάδα φιλοδοξεί να λειτουργήσει ως «πύλη» για αμερικανικό LNG προς την Κεντρική και ΝΑ Ευρώπη.
Σύμφωνα με τον ΔΕΣΦΑ, η υλοποίηση του έργου τελούσε υπό την προϋπόθεση της έγκαιρης εκπλήρωσης συγκεκριμένων συμβατικών υποχρεώσεων από τον φορέα υλοποίησης, τη Διώρυγα Gas Α.Ε. Εφόσον αυτές δεν εκπληρώθηκαν εμπρόθεσμα, «επήλθε η λύση της σχετικής σύμβασης» και, συνακόλουθα, το έργο σύνδεσης απεντάσσεται από το Δεκαετές Πρόγραμμα Ανάπτυξης. Μαζί του, βγαίνει από τον σχεδιασμό και ο διπλασιασμός του κλάδου υψηλής πίεσης Πάτημα–Λιβαδειά, έργο που θα «κουμπώνει» άμεσα με το τερματικό της Διώρυγα Gas και του οποίου η υλοποίηση προϋπέθετε επίσης την τελική επενδυτική απόφαση για το FSRU.
Η εξέλιξη αυτή στέλνει ένα σαφές μήνυμα: ο νέος δεκαετής σχεδιασμός του ΔΕΣΦΑ δίνει απόλυτη προτεραιότητα σε έργα με ώριμη ζήτηση, δεσμευμένα χρονοδιαγράμματα και σαφή περιφερειακή προστιθέμενη αξία – όπως ο Κάθετος Διάδρομος, οι νέες διασυνδέσεις και οι υποδομές για υδρογόνο – ενώ αφήνει εκτός τις ιδιωτικές υποδομές LNG που δεν κατάφεραν να περάσουν εγκαίρως από το στάδιο των προθέσεων σε συγκεκριμένες δεσμεύσεις.
Σε κάθε περίπτωση, το νέο Δεκαετές Πρόγραμμα Ανάπτυξης του ΔΕΣΦΑ χαράσσει τον ενεργειακό οδικό χάρτη της χώρας μέχρι το 2034: από την απολιγνιτοποίηση και την ασφάλεια εφοδιασμού, μέχρι την προετοιμασία για την εποχή του πράσινου υδρογόνου και των ανανεώσιμων αερίων. Το πώς θα υλοποιηθούν στην πράξη όλα αυτά τα έργα – και με ποιο ρυθμό – θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό τον ρόλο της Ελλάδας στον νέο ενεργειακό χάρτη της Ευρώπης.
Πηγή: Pagenews.gr