Κόκκινο χτυπά το καμπανάκι της Eurostat για την Ελλάδα, με τα τελευταία στοιχεία να αποτυπώνουν μια κοινωνική πραγματικότητα που δύσκολα μπορεί να αγνοηθεί. Την ώρα που αρκετές ευρωπαϊκές χώρες καταφέρνουν να μειώσουν σημαντικά τα ποσοστά φτώχειας, η χώρα μας εξακολουθεί να βρίσκεται στην κορυφή της «πυραμίδας της φτώχειας» στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα δεδομένα, το 67% των πολιτών στην Ελλάδα δηλώνουν ότι αντιμετωπίζουν σοβαρές οικονομικές δυσκολίες. Σχεδόν 7 στους 10 ανθρώπους ζουν σε συνθήκες που καταγράφονται από τη Eurostat ως φτώχεια ή έντονη οικονομική στενότητα, μια εικόνα που δεν συνάδει με τον τίτλο «ευρωπαϊκή οικονομία σε ανάπτυξη» που συχνά προβάλλεται σε πολιτικό επίπεδο.
Η Ελλάδα μπορεί να έχει καταγράψει μια μείωση της τάξης του 10,9% την τελευταία δεκαετία, ωστόσο η «βελτίωση» αυτή μοιάζει σταγόνα στον ωκεανό μπροστά στο ίδιο το μέγεθος του προβλήματος. Όταν η αφετηρία είναι τόσο υψηλή, το 67% δεν αφήνει πολλά περιθώρια για πανηγυρισμούς – αντίθετα, αναδεικνύει το βάθος της κοινωνικής κρίσης και την επιτακτική ανάγκη για ουσιαστικές, στοχευμένες πολιτικές στήριξης.
Η Κύπρος «τρέχει» μπροστά, η Ελλάδα μένει πίσω
Εξίσου εντυπωσιακή –και αποκαλυπτική– είναι η σύγκριση με την Κύπρο. Η μεγαλόνησος βρίσκεται στην κορυφή των κρατών–μελών της ΕΕ ως προς τη μείωση της φτώχειας την τελευταία δεκαετία, με μείωση 38%. Σε μία περίοδο γεμάτη κρίσεις –οικονομική, υγειονομική, ενεργειακή– η Κύπρος κατάφερε να «σπρώξει» σημαντικό μέρος του πληθυσμού της εκτός του φάσματος της έντονης φτώχειας.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Ελλάδα εμφανίζεται να κινείται με βαρύ βηματισμό. Παρά την αποκλιμάκωση κατά 10,9%, παραμένει η χώρα με το υψηλότερο ποσοστό φτώχειας, αφήνοντας πίσω της ακόμη και χώρες που μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν «φτωχοί συγγενείς» της Ένωσης.
Βόρεια Ευρώπη: Η φτώχεια κερδίζει έδαφος
Την ίδια στιγμή, η εικόνα στην υπόλοιπη Ευρώπη δεν είναι ενιαία. Η Γαλλία είναι μια από τις λίγες χώρες της Δυτικής Ευρώπης όπου η φτώχεια έχει αυξηθεί την τελευταία δεκαετία. Τα στοιχεία της Eurostat δείχνουν σχεδόν 2% άνοδο από το 2014 στα νοικοκυριά που δηλώνουν ότι αντιμετωπίζουν «δυσκολίες» ή «μεγάλες δυσκολίες» στο να τα βγάλουν πέρα.
Στη βόρεια Ευρώπη, η τάση είναι αντίστοιχα ανησυχητική: Δανία (+2,4%), Φινλανδία (+2%), Σουηδία (+2,8%) και, εκτός ΕΕ, Νορβηγία (+4,7%) καταγράφουν επιδείνωση στο βιοτικό επίπεδο μέρους του πληθυσμού τους. Σε χώρες που επί δεκαετίες αποτελούσαν συνώνυμο του κοινωνικού κράτους, η αύξηση της φτώχειας λειτουργεί ως ένδειξη ότι οι πιέσεις της ακρίβειας, των ανισοτήτων και των αλλαγών στην αγορά εργασίας δεν αφήνουν κανέναν ανεπηρέαστο.
Ποιοι τα καταφέρνουν καλύτερα
Παράλληλα, ένα άλλο κομμάτι της Ευρώπης δείχνει να κινείται σε αντίθετη κατεύθυνση. Χώρες της Ανατολικής και Νότιας Ευρώπης έχουν καταφέρει σημαντικές μειώσεις στα ποσοστά φτώχειας την τελευταία δεκαετία, διαψεύδοντας όσους τις θεωρούσαν μόνιμα «ουραγούς».
Πρωταθλήτρια η Κύπρος, με μείωση 38%, ενώ ακολουθούν:
Η Κροατία, με 34,6%
Η Ουγγαρία, με 26,8%
Η Βουλγαρία, με 26,5%
Η Ρουμανία, με 21,8%
Οι αριθμοί αυτοί δεν σημαίνουν ότι τα προβλήματα εξαφανίστηκαν – αλλά δείχνουν πως σε ορισμένες χώρες εφαρμόστηκαν πολιτικές που βελτίωσαν αισθητά την καθημερινότητα μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού.
Μια Ευρώπη δύο (ή και τριών) ταχυτήτων
Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, το συνολικό ποσοστό φτώχειας διαμορφώνεται σήμερα στο 17,4%. Αυτό σημαίνει ότι σχεδόν 2 στους 10 πολίτες αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες στο να καλύψουν βασικές ανάγκες. Πρόκειται για μια ελαφρά βελτίωση σε σχέση με το 2023, όταν το ποσοστό ήταν 19,1%, και μια πτώση δέκα ποσοστιαίων μονάδων σε σχέση με το 2015 (27,1%).
Ωστόσο, πίσω από τον μέσο όρο κρύβονται τεράστιες ανισότητες. Ορισμένα κράτη–μέλη, όπως η Ελλάδα, η Βουλγαρία (37%) και η Σλοβακία (29%), καταγράφουν ποσοστά δραματικά υψηλότερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Στον αντίποδα, χώρες με ισχυρό κοινωνικό κράτος ή με γρήγορη οικονομική σύγκλιση εμφανίζουν πολύ χαμηλότερα ποσοστά.
Η Ευρώπη της κοινής αγοράς και του ενιαίου νομίσματος αποδεικνύεται, για άλλη μια φορά, ότι δεν είναι καθόλου ενιαία όταν πρόκειται για το βιοτικό επίπεδο των πολιτών της.
Οι νέοι στην πρώτη γραμμή της επισφάλειας
Ακόμη περισσότερο προβληματισμό προκαλούν τα στοιχεία όταν εξεταστούν ανά ηλικιακή ομάδα. Οι νεότεροι πολίτες, κάτω των 18 ετών, είναι αυτοί που χτυπιούνται πιο έντονα: το ποσοστό φτώχειας σε αυτή τη κατηγορία φτάνει το 20,6%, το υψηλότερο μεταξύ όλων των ηλικιακών ομάδων.
Αντίθετα, οι άνθρωποι ηλικίας 65 ετών και άνω εμφανίζονται με το χαμηλότερο ποσοστό φτώχειας, στο 14,9%. Η εικόνα αυτή αντανακλά, σε μεγάλο βαθμό, τον ρόλο των συντάξεων και των κοινωνικών μεταβιβάσεων, αλλά και το γεγονός ότι οι νεότεροι βρίσκονται συχνά αντιμέτωποι με επισφαλείς δουλειές, χαμηλές αμοιβές και δυσκολία πρόσβασης σε σταθερή εργασία και στέγη.
Η Eurostat σημειώνει ότι όλες οι ηλικιακές ομάδες παρουσίασαν μείωση στα ποσοστά φτώχειας από το 2023 στο 2024. Η μεγαλύτερη μείωση καταγράφηκε στην ηλικιακή ομάδα 18-64 ετών (–1,8 ποσοστιαίες μονάδες), ενώ στους ανήλικους και στους άνω των 65 ετών η μείωση ήταν –1,6 ποσοστιαίες μονάδες. Παρά τη μικρή βελτίωση, τα επίπεδα παραμένουν υψηλά.
Τι σημαίνουν όλα αυτά για την Ελλάδα
Για την Ελλάδα, η διατήρηση ενός τόσο υψηλού ποσοστού φτώχειας –67%– δεν είναι απλώς ένας αριθμός σε μια ευρωπαϊκή έκθεση. Είναι η καθημερινότητα εκατομμυρίων ανθρώπων που δυσκολεύονται να πληρώσουν λογαριασμούς, να καλύψουν βασικά έξοδα, να αντεπεξέλθουν στο κόστος ζωής.
Είναι επίσης ένας δείκτης που αποτυπώνει τα όρια της ανάπτυξης όταν αυτή δεν συνοδεύεται από πραγματική μείωση των ανισοτήτων, ουσιαστική στήριξη των πιο ευάλωτων και ενίσχυση του κοινωνικού κράτους. Την ώρα που άλλες χώρες της περιοχής καταφέρνουν να «γυρίσουν σελίδα», η Ελλάδα κινδυνεύει να παγιώσει τον ρόλο της ως αρνητική πρωταγωνίστρια στην Ευρώπη της φτώχειας.
Το μήνυμα της Eurostat είναι σαφές: μπορεί οι μέσοι όροι της ΕΕ να βελτιώνονται, αλλά χωρίς βαθύτερες αλλαγές, ο ευρωπαϊκός χάρτης θα εξακολουθεί να είναι γεμάτος «μαύρες τρύπες» κοινωνικού αποκλεισμού – με την Ελλάδα, δυστυχώς, να παραμένει μία από τις μεγαλύτερες.
Πηγή: Pagenews.gr