Έκτακτη φορολόγηση των τραπεζών επανέρχεται δυνατά στην Κύπρο

Νέα πρόταση για «έκτακτο τέλος αλληλεγγύης»

Ένα χρόνο μετά την οριακή απόρριψη (25–25) της προηγούμενης πρότασης για έκτακτη φορολόγηση των τραπεζών, το ΑΚΕΛ επανέρχεται με νέα, πιο «δουλεμένη» νομοθετική πρωτοβουλία. Προτείνει την επιβολή έκτακτου τέλους αλληλεγγύης για τα φορολογικά έτη 2025 και 2026, με ξεκάθαρο αφήγημα:
οι τράπεζες είδαν θεαματική αύξηση κερδών όχι επειδή αναπτύχθηκαν οργανικά, αλλά επειδή τα επιτόκια εκτοξεύτηκαν, επιβαρύνοντας νοικοκυριά και επιχειρήσεις.

Στην αιτιολογική έκθεση τονίζεται ότι:

• Η αύξηση των επιτοκίων της ΕΚΤ επιδείνωσε τη θέση δανειοληπτών και ΜμΕ, περιορίζοντας τη δυνατότητα αποπληρωμής.

• Την ίδια στιγμή, τα καθαρά έσοδα από τόκους των τραπεζών αυξήθηκαν έντονα λόγω διεύρυνσης των spreads – όχι λόγω κάποιας νέας στρατηγικής ή αύξησης χορηγήσεων.

Το προτεινόμενο σχήμα προβλέπει ότι:

• Υπολογίζεται η αύξηση των καθαρών εσόδων από τόκους σε σχέση με το 2022.

• Από αυτήν την αύξηση, το 40% θεωρείται «ανεκτό» επιπλέον κέρδος.

• Στο ποσό που υπερβαίνει αυτό το 40% επιβάλλεται έκτακτο τέλος 20%.

Άρα πρακτικά δεν φορολογούνται συνολικά τα κέρδη, αλλά ένα κομμάτι της «υπερκερδοφορίας», όπως την ορίζει η πρόταση.

Γιατί αυτή τη φορά μπορεί να περάσει

Η νέα πρόταση δείχνει να έχει αυξημένες πιθανότητες έγκρισης. Πρώτον, υπάρχει ήδη προηγούμενο: η παλιά πρόταση το 2024 δεν καταψηφίστηκε συντριπτικά, αλλά έπεσε σε ισοπαλία, με τέσσερις βουλευτές να απέχουν. Οι συσχετισμοί μπορούν εύκολα να αλλάξουν, ειδικά σε κλίμα κοινωνικής δυσαρέσκειας για το κόστος ζωής.

Δεύτερον, το ΑΚΕΛ στηρίζει την επιχειρηματολογία του σε πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σύμφωνα με την οποία αντίστοιχες έκτακτες επιβαρύνσεις σε Βαλτικές χώρες (Λετονία, Εσθονία, Λιθουανία):

• δεν υπονόμευσαν τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα,

• ενώ παρείχαν σημαντικά έσοδα στα δημόσια ταμεία.

Αυτή η ευρωπαϊκή «βούλα» δίνει στους υποστηρικτές της πρότασης ένα πολύ ισχυρό χαρτί: μπορούν να υποστηρίξουν ότι δεν πρόκειται για «λαϊκίστικη επίθεση» στον τραπεζικό κλάδο, αλλά για μέτρο ήδη δοκιμασμένο εντός ΕΕ.

Οι αντιδράσεις των τραπεζών: «Ήδη πληρώνουμε ειδικούς φόρους»

Από την πλευρά τους, οι κυπριακές τράπεζες προειδοποιούν ότι μια νέα επιβάρυνση θα πλήξει:

• τη σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος,

• την εικόνα της Κύπρου ως επενδυτικού προορισμού,

• και τη δυνατότητα του κλάδου να χρηματοδοτήσει την πραγματική οικονομία.

Υπογραμμίζουν ότι ήδη καταβάλλουν ειδικό φόρο 0,15% επί των καταθέσεων, άρα δεν είναι ένας κλάδος που «δεν συνεισφέρει». Φοβούνται πως μια επιπλέον έκτακτη φορολόγηση θα στείλει το μήνυμα ότι η Κύπρος τιμωρεί τον τραπεζικό κλάδο την ώρα που χρειάζεται σταθερότητα και επενδύσεις.

Επιπλέον, τραπεζίτες στο νησί εκτιμούν ότι στο τέλος η κυβέρνηση μπορεί να αποφύγει την ωμή έκτακτη φορολογία και να προτιμήσει ένα πιο «εμμέσο» μοντέλο, παρόμοιο με της Ελλάδας.

Το «ελληνικό μοντέλο»: πίεση χωρίς φόρο στις τράπεζες

Η Αθήνα επέλεξε να μην επιβάλει έκτακτο φόρο στα κέρδη, αλλά να ασκήσει πίεση με πιο στοχευμένα μέτρα:

• Πάγωμα επιτοκίων σε στεγαστικά δάνεια σε κρίσιμες περιόδους ανόδου επιτοκίων της ΕΚΤ.

• Μείωση προμηθειών σε συναλλαγές λιανικής.

• Σημαντικές χορηγίες και προγράμματα κοινωνικού χαρακτήρα, όπως το Πρόγραμμα Γιαννάκου για τα ελληνικά σχολεία, το οποίο εκτιμάται ότι κοστίζει συνολικά στις τράπεζες περίπου 450 εκατ. ευρώ σε βάθος τετραετίας (2024–2027).

• Πρόσθετο βάρος περίπου 300 εκατ. ευρώ από τις μειώσεις προμηθειών και το πάγωμα επιτοκίων.

Με αυτό το σχήμα, η κυβέρνηση πέτυχε:

• να δείξει ότι «συμμετέχουν και οι τράπεζες» στο κόστος στήριξης κοινωνίας και δανειοληπτών,

• χωρίς να επιβάλει έκτακτο φόρο στα κέρδη – κάτι που φοβούνται οι αγορές και οι επενδυτές.

Δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί τραπεζίτες στην Κύπρο εκτιμούν πως στο τέλος θα δούμε ανάλογη λύση: πιέσεις για κοινωνικές δράσεις, ίσως κάποια στοχευμένα προγράμματα στήριξης δανειοληπτών, αλλά χωρίς «ταμπέλα» έκτακτης φορολόγησης.

Η Ιταλία: το παράδειγμα της επιθετικής παρέμβασης

Στον αντίποδα βρίσκεται η Ιταλία, η οποία προχωρά σε μια πολύ πιο επιθετική και συγκρουσιακή πολιτική απέναντι στις τράπεζες – τόσο σε επίπεδο ελέγχου όσο και φορολογίας.

Δύο βασικοί άξονες:

1. Golden Power και μπλοκάρισμα εξαγορών
   Η κυβέρνηση ενεργοποίησε τον μηχανισμό Golden Power για να μπλοκάρει την προσπάθεια της UniCredit να αποκτήσει τη Banco BPM. Και μάλιστα όχι για λόγους εθνικής ασφάλειας, αλλά για καθαρά οικονομικούς λόγους, κάτι που προκάλεσε την αντίδραση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και άνοιξε διαδικασία παράβασης κατά της Ιταλίας.
   Οι Βρυξέλλες φοβούνται ότι τέτοιες πρακτικές παραβιάζουν την ελεύθερη κίνηση κεφαλαίων και διαλύουν την ενιαία τραπεζική αγορά.

2. Υπερφορολόγηση κερδών
   Στον νέο προϋπολογισμό ενσωματώνονται επιπλέον φορολογικές επιβαρύνσεις στον χρηματοπιστωτικό κλάδο – από ειδικούς φόρους στα αποθεματικά έως αυξημένους συντελεστές για τράπεζες και ασφαλιστικές – με στόχο έσοδα έως 11 δισ. ευρώ σε τρία χρόνια.

Μεγάλοι όμιλοι, όπως η Intesa Sanpaolo, προειδοποιούν ότι:

• η υπερφορολόγηση,

• σε συνδυασμό με την αβεβαιότητα γύρω από τον Golden Power,

υπονομεύουν τη δυνατότητα για συγχωνεύσεις, επενδύσεις και κεφαλαιακή ενίσχυση του κλάδου. Η Ιταλία είναι το χαρακτηριστικό παράδειγμα τού πόσο μακριά μπορεί να φτάσει μια κυβέρνηση όταν θέλει να «τραβήξει» δημοσιονομικά έσοδα από τον τραπεζικό κλάδο, αδιαφορώντας – σε κάποιο βαθμό – για την αντίδραση των αγορών.

Επιπτώσεις για Ελλάδα – Κύπρο και τους μετόχους

Στην περίπτωση της Κύπρου, οι εξελίξεις δεν είναι στενά «τοπικές»:

• Η Τράπεζα Κύπρου είναι εισηγμένη στο Χρηματιστήριο Αθηνών.

• Ελληνικές τράπεζες, όπως η Eurobank και η Alpha Bank, έχουν ουσιαστική παρουσία στο νησί μέσω θυγατρικών και επενδύσεων.

Έκτακτη φορολόγηση ή άλλου τύπου επιβάρυνση στον κλάδο:

• μπορεί να περιορίσει τα περιθώρια κερδοφορίας,

• να επηρεάσει τα μερίσματα,

• και να αυξήσει την αβεβαιότητα για τους μετόχους – ειδικά όσους ποντάρουν στα υψηλά τραπεζικά payouts της τελευταίας περιόδου στην Ευρώπη.

Στο ευρωπαϊκό επίπεδο, η γενικότερη τάση είναι σαφής:
οι κυβερνήσεις βλέπουν την «άνετη» κερδοφορία των τραπεζών χάρη στα υψηλά επιτόκια και αναζητούν τρόπους να επιστρέψει ένα μέρος αυτών των κερδών στην κοινωνία ή στα δημόσια ταμεία – είτε μέσω άμεσων φόρων, είτε μέσω ρυθμιστικών παρεμβάσεων και κοινωνικών προγραμμάτων που χρηματοδοτούν οι ίδιες οι τράπεζες.

Τι μένει να φανεί στην Κύπρο

Το μεγάλο ερώτημα είναι αν η Λευκωσία θα ακολουθήσει:

• την «σκληρή γραμμή» της Ιταλίας, με άμεση έκτακτη φορολογία,

• το «ελληνικό μοντέλο» των έμμεσων επιβαρύνσεων και κοινωνικών ανταποδόσεων,

• ή κάποιο υβριδικό σενάριο ανάμεσα στα δύο.

Το μόνο βέβαιο είναι ότι η συζήτηση για το ποιος πληρώνει το κόστος της νομισματικής πολιτικής – οι δανειολήπτες, οι φορολογούμενοι ή οι μέτοχοι των τραπεζών – θα γίνει όλο και πιο έντονη τόσο στην Κύπρο όσο και σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Πηγή: Pagenews.gr