Η μεγαλύτερη εξέγερση των τελευταίων δέκα ετών
Η Βουλγαρία ζει τις πιο έντονες αντικυβερνητικές κινητοποιήσεις της τελευταίας δεκαετίας. Εδώ και μία εβδομάδα, δεκάδες χιλιάδες πολίτες – με πρωταγωνιστές τα παιδιά της Generation Z – κατακλύζουν τους δρόμους της Σόφιας και άλλων μεγάλων πόλεων, φωνάζοντας συνθήματα κατά της διαφθοράς, της κυβέρνησης και ενός συστήματος που θεωρούν ότι τους κλέβει το μέλλον.
Το σύνθημα που κυριαρχεί στα πλακάτ είναι ένα: «Generation Z is coming». Το μήνυμα ξεκάθαρο – η νέα γενιά δεν σκοπεύει να μείνει σιωπηλή ούτε να αποδεχτεί ως «μοίρα» την πολιτική σαπίλα, τις σκοτεινές διασυνδέσεις και τα παρασκηνιακά συμφέροντα που εδώ και χρόνια βαραίνουν την πολιτική ζωή της γειτονικής χώρας.
Το αποκορύφωμα ήρθε τη Δευτέρα, όταν στο κέντρο της Σόφιας συγκεντρώθηκαν, σύμφωνα με τα βουλγαρικά μέσα, από 50.000 έως και 100.000 άνθρωποι. Πρόκειται για το μεγαλύτερο κύμα κοινωνικής κινητοποίησης από το 2013, όταν οι μαζικές αντιδράσεις κατά του διορισμού του μεγιστάνα των ΜΜΕ, Ντέλιαν Πέεφσκι, στην ηγεσία της κρατικής υπηρεσίας ασφαλείας είχαν αφήσει ανεξίτηλο αποτύπωμα στη βουλγαρική πολιτική σκηνή.
Από το «Μαφία έξω» στην απόσυρση του προϋπολογισμού
Τα συνθήματα ήταν επιθετικά και ευθύβολα: «Παραίτηση», «Μαφία έξω», «Gen Z is coming». Και δεν έμειναν αναπάντητα. Μέσα σε λίγες ώρες από τη μεγάλη συγκέντρωση, η κεντροδεξιά κυβέρνηση αναγκάστηκε να κάνει πίσω, αποσύροντας το προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού για το 2026 που είχε βάλει φωτιά στο ήδη εύφλεκτο κλίμα.
«Το Υπουργικό Συμβούλιο πρότεινε στη Βουλή την απόσυρση του σχεδίου Κρατικού Προϋπολογισμού για το 2026», αναφερόταν λιτά στην ανακοίνωση της κυβέρνησης. Πίσω από αυτή τη γραμμή, όμως, κρυβόταν η πιο σοβαρή πολιτική ήττα της μέχρι σήμερα: ένας προϋπολογισμός που εμφανίστηκε ως εργαλείο «σταθερότητας» μέσα στη μετάβαση στο ευρώ, κατέληξε να θεωρείται σύμβολο απληστίας και πελατειακής λογικής.
Οι επικριτές του σχεδίου κατήγγειλαν ότι προέβλεπε αυξήσεις φόρων και ασφαλιστικών εισφορών για τον ιδιωτικό τομέα, την ώρα που ενίσχυε φορείς και δομές του κράτους που λειτουργούν – όπως λένε – μέσα σε ένα σύστημα διαφθοράς και ρουσφετιών. Με απλά λόγια, οι πολίτες ένιωσαν ότι καλούνται να πληρώσουν ακόμη μία φορά τον λογαριασμό ενός σάπιου μηχανισμού.
Νέοι στους δρόμους, παλιοί πρωταγωνιστές στο στόχαστρο
Αν κάτι κάνει τις φετινές κινητοποιήσεις να ξεχωρίζουν, είναι ότι ηγούνται από τους νέους. Φοιτητές, νέοι εργαζόμενοι, άνθρωποι που μεγάλωσαν με την υπόσχεση ότι η ένταξη στην ΕΕ θα έφερνε διαφάνεια, ευκαιρίες και θεσμικό κράτος δικαίου. Σήμερα βλέπουν ότι πολλά από τα ίδια πρόσωπα και σχήματα εξακολουθούν να επηρεάζουν τη χώρα πίσω από βαριές κουρτίνες.
Το όνομα του Ντέλιαν Πέεφσκι επανήλθε στο προσκήνιο ως συμβολικό παράδειγμα «σκιώδους» επιρροής. Στο στόχαστρο βρέθηκε και ο Μπόικο Μπορίσοφ, το ηγετικό στέλεχος του GERB και πρώην πρωθυπουργός, που για πολλούς ενσαρκώνει το παλιό πολιτικό κατεστημένο.
«Η Βουλγαρία έχει ξυπνήσει», δήλωσε ο βουλευτής της αντιπολίτευσης Ιβάιλο Μίρτσεφ, από τον συνασπισμό «Συνεχίζουμε την Αλλαγή – Δημοκρατική Βουλγαρία». Σε ανάρτησή του στο X ήταν καταπέλτης: «Η κυβέρνηση κατέρρευσε από τη δική της απληστία και αλαζονεία. Δεν μπορεί να μείνει στην εξουσία… Οι νέοι είναι αυτοί που ηγούνται της διαμαρτυρίας — θέλουν το μέλλον τους και δεν δέχονται πλέον τίποτα ψεύτικο».
Ειρηνικές πορείες, βίαια επεισόδια και εικόνες σύγκρουσης
Η μεγάλη συγκέντρωση της Δευτέρας στην πρωτεύουσα εξελίχθηκε αρχικά ειρηνικά. Οι διαδηλωτές φώναζαν συνθήματα, κρατούσαν πανό, έδιναν το στίγμα μιας μαζικής, οργανωμένης διαμαρτυρίας. Όμως, όπως συχνά συμβαίνει σε τέτοιες στιγμές, στο τέλος εμφανίστηκαν και άλλοι πρωταγωνιστές.
Μικρές ομάδες κουκουλοφόρων, που σύμφωνα με τις περιγραφές δεν ανήκαν στους βασικούς διαδηλωτές, επιτέθηκαν με κροτίδες, μπουκάλια και πέτρες εναντίον των αστυνομικών δυνάμεων. Κάδοι απορριμμάτων τυλίχθηκαν στις φλόγες, περιπολικά υπέστησαν φθορές, η εικόνα στην καρδιά της Σόφιας άλλαξε απότομα.
Η αστυνομία απάντησε με χρήση δακρυγόνων και προχώρησε σε συλλήψεις. Η κυβέρνηση έσπευσε να αναδείξει τα επεισόδια, επιχειρώντας να περάσει το μήνυμα ότι η κατάσταση κινδυνεύει να ξεφύγει. Όμως η ουσία παραμένει: οι κινητοποιήσεις δεν περιορίστηκαν σε ομάδες ταραξιών, αλλά απλώθηκαν σε τουλάχιστον δώδεκα πόλεις – από το Πλόβντιβ έως τη Βάρνα και το Μπουργκάς.
Το ευρώ στον ορίζοντα και ο φόβος της επόμενης μέρας
Όλα αυτά συμβαίνουν ενώ η Βουλγαρία βρίσκεται μπροστά σε μια ιστορική καμπή: την υιοθέτηση του ευρώ την 1η Ιανουαρίου. Η επίσημη γραμμή μιλά για σταθερότητα, εμβάθυνση της ευρωπαϊκής πορείας, μεγαλύτερη οικονομική ασφάλεια. Όμως στην κοινωνία η εικόνα είναι πολύ πιο διχασμένη.
Περίπου οι μισοί Βούλγαροι παραμένουν επιφυλακτικοί ή και ανοιχτά αντίθετοι στο κοινό νόμισμα. Φοβούνται αύξηση τιμών, απώλεια εθνικού ελέγχου στη νομισματική πολιτική, επιδείνωση της αγοραστικής τους δύναμης. Στα καφενεία, στις γειτονιές, στα κοινωνικά δίκτυα ο δημόσιος διάλογος μοιάζει γνωστός: «Θα τα πληρώνουμε όλα διπλά», «Θα γίνουμε φτωχότεροι σε ευρώ».
Το κλίμα, σύμφωνα με ευρωπαϊκές πηγές, επιβαρύνεται και από συντονισμένες εκστρατείες παραπληροφόρησης που αποδίδονται στη Ρωσία, με στόχο να υπονομεύσουν την εμπιστοσύνη των πολιτών στο ευρώ και γενικότερα στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Σε μια χώρα με ήδη εύθραυστη πολιτική σκηνή, η ανάμειξη αυτή λειτουργεί σαν επιταχυντής ανησυχίας.
Πολιτική πίεση, προειδοποιήσεις και ανοιχτό ενδεχόμενο εκλογών
Η κυβέρνηση του Ρόσεν Ζελιαζκόφ, μετά την ταπεινωτική απόσυρση του αρχικού προσχεδίου προϋπολογισμού, αναμένεται να καταθέσει νέο, τροποποιημένο σχέδιο τις επόμενες ημέρες. Στόχος είναι να εκτονώσει την ένταση, να κερδίσει χρόνο, να πείσει ότι «ακούει» την κοινωνία. Το αν αυτό θα πετύχει, μένει να φανεί στις πλατείες.
Την ίδια στιγμή, ο πρόεδρος Ρούμεν Ράντεφ, παρότι με θεσμικά περιορισμένο ρόλο, εμφανίζεται όλο και πιο επιθετικός, καλώντας ανοιχτά σε παραιτήσεις και πρόωρες εκλογές. Η πολιτική πίεση για ανατροπή της κυβέρνησης μεγαλώνει, και οι διαδηλώσεις μοιάζουν να είναι μόνο η αρχή ενός πολύ πιο βαθύ κύματος αμφισβήτησης.
Πέρα όμως από το ποιος θα βρίσκεται αύριο στο πρωθυπουργικό γραφείο, οι εικόνες από τη Βουλγαρία δείχνουν κάτι πιο ουσιαστικό: μια νέα γενιά που δεν δέχεται πια τις «κανονικότητες» της διαφθοράς και των παρασκηνίων ως αναπόφευκτες. Μια Gen Z που γράφει στα πανό της ότι «έρχεται» – και, κρίνοντας από το τι έγινε στους δρόμους, δεν είναι απλή προειδοποίηση, αλλά υπόσχεση.
Πηγή: Pagenews.gr