Γιατί η Γερμανία πιέζει για την υπεξαίρεση των παγωμένων ρωσικών καταθέσεων στο Βέλγιο

Σε μία από τις πιο εκρηκτικές ευρωπαϊκές διενέξεις των τελευταίων ετών, η Γερμανία –με αιχμή τον καγκελάριο Φρίντριχ Μερτς– πιέζει για την καταναγκαστική χρήση των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων υπέρ της Ουκρανίας. Το Βέλγιο όμως, όπου βρίσκονται τα περισσότερα από αυτά τα κεφάλαια μέσω της Euroclear, αρνείται κατηγορηματικά να επωμιστεί τον τεράστιο πολιτικό, νομικό και οικονομικό κίνδυνο.

Η αιχμή του δόρατος: Euroclear και τα 185 δισ.

Στο Βέλγιο κρατούνται τα 185 δισ. ευρώ των ρωσικών κρατικών αποθεμάτων, δηλαδή το 10–15% του ΑΕΠ της Ρωσίας, κατά την Euroclear. Άλλα 25 δισ. βρίσκονται σε τράπεζες σε κράτη–μέλη της ΕΕ.

Η γαλλόφωνη Διευθύνουσα Σύμβουλος της Euroclear, Βαλερί Ουρμπέν, προειδοποίησε:

«Οποιαδήποτε αμφισβήτηση της εμπιστοσύνης στο νομικό πλαίσιο της ΕΕ μπορεί να προκαλέσει παγκόσμια αποσταθεροποίηση. Αυτά είναι τα χρήματα του ρωσικού λαού».

Η ίδια ξεκαθάρισε ότι:

• Δεν υπάρχει διεθνές νομικό πλαίσιο που επιτρέπει την κατάσχεση κρατικών περιουσιακών στοιχείων.
• Μόνο ιδιωτικές εταιρίες μπορούν νομικά να δεχθούν πάγωμα ή κατάσχεση.
• Μια τέτοια ενέργεια μπορεί να οδηγήσει σε χρεοκοπία της Euroclear.

Η θέση του Βελγίου: «Δεν θα επωμιστούμε μόνοι μας το ρίσκο»

Ο πρωθυπουργός Μπαρτ ντε Βεβέρ σήκωσε «κόκκινη κάρτα» στη Γερμανία:

«Δεν μπορεί να μας ζητηθεί να κάνουμε το αδύνατο… Δεν θα δεσμεύσω το Βέλγιο να επωμιστεί μόνο του τους κινδύνους».

Οι φόβοι του Βελγίου δεν είναι αβάσιμοι:

• Κίνδυνος ρωσικών αντιποίνων σε βελγικές επιχειρήσεις.
• Πιθανές μαζικές αγωγές από τη Ρωσία για ανάκτηση των κεφαλαίων.
• Απώλεια της διεθνούς αξιοπιστίας της ΕΕ ως θεματοφύλακα κεφαλαίων ξένων κεντρικών τραπεζών.

Φοβάται επίσης ότι μια τέτοια κίνηση μπορεί να τινάξει στον αέρα τις αμερικανο–ρωσικές μυστικές συνομιλίες για κατάπαυση πυρός στην Ουκρανία.

Γερμανία: Πίεση Μερτς παρά το νομικό τείχος

Ο Μερτς εμφανίζεται αμετακίνητος:

«Δεν μπορούμε να αφήσουμε μη ευρωπαϊκά κράτη να αποφασίσουν για τους οικονομικούς πόρους ενός κράτους–επιτιθέμενου».

Ουσιαστικά, ο Γερμανός καγκελάριος στρέφεται και κατά του προέδρου Τραμπ, ο οποίος αντιτίθεται στην κατάσχεση κρατικών πόρων και πιέζει υπέρ συμφωνίας ΗΠΑ–Ρωσίας για τον τερματισμό του πολέμου.

Η Γερμανία βλέπει τα παγωμένα κεφάλαια ως:

• μοχλό πίεσης στη Μόσχα,
• πηγή χρηματοδότησης του ουκρανικού κράτους για τα επόμενα 2 χρόνια,
• επιβεβαίωση της ηγεμονίας της ΕΕ στην ανατολική Ευρώπη.

Η στάση της Κομισιόν: Προσπάθεια συμβιβασμού

Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δείχνει πρόθυμη να προσφέρει στο Βέλγιο:

• διμερείς εγγυήσεις,
• κάλυψη από τον προϋπολογισμό της ΕΕ,
• πολιτική «ασπίδα» απέναντι σε ρωσικά αντίποινα.

Όμως, το Βέλγιο παραμένει ανυποχώρητο:

«Δεν κατανοούμε την πεισματικότητα απέναντι στις εύλογες ανησυχίες μας», δήλωσε ο Βέλγος ΥΠΕΞ.

Νομικά αχαρτογράφητα νερά

Η Euroclear προειδοποιεί ότι η κατάσχεση κρατικών περιουσιακών στοιχείων θα:

• διαρρήξει το διεθνές νομικό προηγούμενο,
• οδηγήσει σε νομικά κύματα που μπορεί να διαρκέσουν δεκαετίες,
• προκαλέσει αποχώρηση ξένων κεντρικών τραπεζών από την Ευρώπη.

Ευρύτερες γεωπολιτικές συνέπειες

Η μονομερής κίνηση υπέρ της Ουκρανίας μπορεί να οδηγήσει σε:

• Νέα ψυχροπολεμική περίοδο μεταξύ ΕΕ και Ρωσίας.
• Άμεσο πλήγμα σε ευρωπαϊκούς ενεργειακούς κολοσσούς που δραστηριοποιούνται στη Ρωσία.
• Εκτροχιασμό των προσπαθειών ΗΠΑ–Ρωσίας για συμφωνία εκεχειρίας.

Η Euroclear χαρακτηρίζει την επιλογή της κατάσχεσης:«Μη ρεαλιστική, νομικά επισφαλής και γεωπολιτικά επικίνδυνη.»

Η απόφαση για την τύχη των ρωσικών παγωμένων καταθέσεων αποτελεί μία από τις πιο κρίσιμες δοκιμασίες συνοχής της ΕΕ. Η Γερμανία, η Πολωνία και οι χώρες της Βαλτικής πιέζουν για άμεση αξιοποίησή τους, ενώ Βέλγιο και Euroclear προειδοποιούν ότι μία τέτοια κίνηση μπορεί να προκαλέσει οικονομικό σοκ, διπλωματική καταιγίδα και πιθανή αφερεγγυότητα ενός από τους πυλώνες του ευρωπαϊκού χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Το διακύβευμα πλέον υπερβαίνει την Ουκρανία: αφορά την αξιοπιστία της Ευρώπης, το διεθνές δίκαιο, και το πώς η ΕΕ θα πορευτεί απέναντι στην υπερδύναμη της Μόσχας σε μια πιθανή μεταπολεμική αρχιτεκτονική ασφάλειας.