Τα Εμβληματικά Έλατα της Πελοποννήσου: Ένα Ανθεκτικό Είδος σε Κρίση
Τα ελληνικά έλατα (Abies cephalonica) κυριαρχούν στα ορεινά δάση της νότιας Πελοποννήσου, από τον Ταΰγετο και τον Πάρνωνα μέχρι τον Χελμό και τα Καλάβρυτα. Για αιώνες θεωρούνταν από τα πιο ανθεκτικά δέντρα της Μεσογείου, ικανά να επιβιώνουν σε ξηρασία, έντομα και περιοδικές πυρκαγιές.
Ωστόσο, το 2025, η εικόνα έχει αλλάξει δραματικά. Ολόκληρες πλαγιές κιτρινίζουν, με εκατοντάδες εκτάρια νεκρών ή ετοιμοθάνατων δέντρων, ακόμη και σε περιοχές που δεν άγγιξαν φλόγες.
Η Ανακάλυψη του Δρ. Δημήτριου Αβτζή: Συναγερμός στο Δάσος
Ο Δρ. Δημήτριος Αβτζής, ανώτερος ερευνητής στο Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, επισκέφθηκε περιοχές μετά από ανοιξιάτικη πυρκαγιά. Αντί για τις συνηθισμένες ζημιές, βρέθηκε μπροστά σε μαζική νέκρωση: «Εκατοντάδες εκτάρια χαμένων δέντρων, όχι από φωτιά, αλλά από άλλες πιέσεις».
Άμεσα ενημέρωσε το Υπουργείο Περιβάλλοντος, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου. Η κλίμακα ήταν πρωτοφανής σε σχέση με προηγούμενα χρόνια.
Οι Πολλαπλές Πιέσεις της Κλιματικής Κρίσης
Η καταστροφή οφείλεται σε συνδυασμό παραγόντων, ενισχυμένων από την κλιματική αλλαγή:
- Παρατεταμένη ξηρασία: Το ελληνικό κλίμα γίνεται όλο και πιο ξηρό, με μειωμένα υπόγεια ύδατα.
- Μείωση χιονόπτωσης: Μελέτη του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών δείχνει απώλεια 1,5 ημερών χιονοκάλυψης ετησίως (1991-2020), στερώντας από τα δάση φυσική υγρασία.
- Εξασθένιση δέντρων: Τα καταπονημένα έλατα γίνονται ευάλωτα σε επιθέσεις.
Αυτοί οι παράγοντες αλληλεπιδρούν, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο.
Τα Φλοιοφάγα Σκαθάρια: Ο «Σιωπηλός» Δολοφόνος
Όταν τα έλατα εξασθενούν, τα φλοιοφάγα σκαθάρια (υποοικογένεια Scolytinae) εκμεταλλεύονται την ευκαιρία. Τρυπούν κάτω από τον φλοιό, διακόπτοντας τη ροή νερού και θρεπτικών.
«Η ξηρασία αποδυναμώνει τα δέντρα, και τότε τα σκαθάρια επιτίθενται μαζικά», εξηγεί ο Δρ. Αβτζής. Οι πληθυσμοί τους εκρήγνυνται, κάνοντας τον έλεγχο δύσκολο.
Το φαινόμενο εξαπλώνεται σε Ισπανία, Ιταλία και άλλες χώρες της νότιας Ευρώπης.
Ευρύτερες Συνέπειες για τα Ελληνικά Δάση το 2025
Το πρόβλημα δεν περιορίζεται στην Πελοπόννησο – παρόμοιες νεκρώσεις σε Ήπειρο, Στερεά Ελλάδα και αλλού. Οι πυρκαγιές έχασαν 200.000 εκτάρια (2001-2024), αλλά τώρα η κλιματική κρίση προσθέτει νέες απειλές.
Υπάρχει κίνδυνος μετάβασης σε θάμνους ή λιβάδια, απώλεια βιοποικιλότητας και επιδείνωση της κλιματικής αλλαγής (λιγότερη αποθήκευση CO₂).
Μια Υπαρξιακή Απειλή που Απαιτεί Άμεση Αντιμετώπιση
Τα ελατοδάση της Ελλάδας στέλνουν SOS. Η κλιματική κρίση μετατρέπει ανθεκτικά οικοσυστήματα σε ευάλωτα, με ξηρασία και έντομα να πρωταγωνιστούν.
Χωρίς συντονισμένη ευρωπαϊκή και εθνική δράση, οι απώλειες θα ενταθούν. Η προστασία τους είναι κλειδί για βιοποικιλότητα, νερό και κλίμα.
Πηγή: Pagenews.gr