Αυστηρότερο γερνάει το βρετανικό σύστημα ασύλου – Τι αλλάζει

Ανταπόκριση από το Λονδίνο – Η Βρετανία, εν μέσω κλιμακούμενων διαδηλώσεων κατά της μετανάστευσης και άνοδου του λαϊκισμού, προχωρά σε δραστικές αλλαγές στο σύστημα ασύλου, με στόχο να «ανακτήσει τον έλεγχο» και να περιορίσει τις «παρατυπίες». Η υπουργός Εσωτερικών Σαμπάνα Μαχμούντ, σε συνέντευξή της στο BBC χθες, χαρακτήρισε το τρέχον σύστημα «εκτός ελέγχου» και «διχαστικό», προαναγγέλλοντας για αύριο τις επίσημες ανακοινώσεις που χαρακτηρίζονται από το υπουργείο ως «η μεγαλύτερη μεταρρύθμιση της εποχής μας». Οι αλλαγές, εμπνευσμένες από το αυστηρό μοντέλο της Δανίας, περιλαμβάνουν μείωση της διάρκειας ασύλου από 5 στα 2,5 χρόνια, αναμονή 20 ετών για αίτηση μόνιμης άδειας και δυνατότητα επιστροφής αιτούντων σε χώρες προέλευσης που κρίνονται πλέον «ασφαλείς». Η πρωτοβουλία έρχεται σε μια περίοδο έντασης, με πάνω από 39.000 διασχίσεις του Καναλιού της Μάγχης φέτος – αύξηση 18% σε σχέση με το 2024 – και κόστος 5,4 δισ. λιρών για στέγαση σε ξενοδοχεία.

Το μεταναστευτικό έχει γίνει το «καυτό» ζήτημα της βρετανικής πολιτικής, με πορείες διαμαρτυρίας να στοχεύουν ξενοδοχεία που φιλοξενούν αιτούντες άσυλο και μαζικές συγκεντρώσεις κατά της μετανάστευσης στο Λονδίνο το καλοκαίρι. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του υπουργείου Εσωτερικών, φέτος καταγράφηκαν 111.084 αιτήσεις ασύλου – ρεκόρ από το 2002 – ενώ σε 75 ημέρες θητείας της Μαχμούντ εισήλθαν 10.000 μετανάστες, και μόλις την τελευταία εβδομάδα 1.069. Το λαϊκιστικό Reform UK του Νάιτζελ Φάρατζ προηγείται στις δημοσκοπήσεις από τον Μάιο με διαφορά, και ο Φάρατζ ξεπερνά σε δημοτικότητα (38%) τον πρωθυπουργό Κιρ Στάρμερ (27%), εκμεταλλευόμενο την οργή για «ανεξέλεγκτες εισροές». Η Μαχμούντ, αναγνωρίζοντας την πίεση, δήλωσε: «Δεν είναι δίκαιο οι Βρετανοί να ακολουθούν κανόνες, ενώ άλλοι ‘ξεφεύγουν’ – πρέπει να επαναφέρουμε την τάξη για να διατηρήσουμε την εμπιστοσύνη στο σύστημα». Η κυβέρνηση Labour, παρά την κεντροαριστερή της ταυτότητα, στρέφεται σε σκληρή γραμμή, μιμούμενη τη Δανία όπου οι αιτήσεις ασύλου έπεσαν σε 40ετή χαμηλά χάρη σε «αρνητική εθνική εικόνα» και περιορισμούς.

Τι προβλέπουν οι αυστηροποιήσεις: Από μόνιμο σε προσωρινό άσυλο

Οι μεταρρυθμίσεις, που θα παρουσιαστούν αύριο στη Βουλή των Κοινοτήτων, στοχεύουν να κάνουν τη Βρετανία λιγότερο ελκυστική για «μεταναστευτικούς αγοραστές» και να διευκολύνουν απωθήσεις. Κύρια σημεία:

• Προσωρινή διάρκεια ασύλου: Από τα τρέχοντα 5 χρόνια, το άσυλο θα ισχύει μόνο 2,5 χρόνια, με υποχρεωτική επανεξέταση και δυνατότητα ανανέωσης υπό αυστηρές προϋποθέσεις. Αυτό τερματίζει την «αυτόματη πορεία» προς μόνιμη παραμονή, αντικαθιστώντας την με περιοδικές αξιολογήσεις για να διασφαλιστεί ότι η απειλή στην πατρίδα δεν υφίσταται πλέον.
• Αναμονή 20 ετών για μόνιμη άδεια: Οι αιτούντες θα πρέπει να περιμένουν 20 χρόνια πριν υποβάλουν αίτηση για indefinite leave to remain, με προϋποθέσεις όπως καθαρό ποινικό μητρώο, γνώση αγγλικών, αυτοσυντήρηση χωρίς επιδόματα και εισφορές στο εθνικό σύστημα υγείας. Αυτό ισχύει ιδίως για όσους φτάνουν παράνομα (π.χ. με μικρά σκάφη), φέρνοντας το Ηνωμένο Βασίλειο πιο κοντά σε ευρωπαϊκά πρότυπα.
• Επιστροφές σε «ασφαλείς» χώρες: Αν η χώρα προέλευσης κριθεί πλέον ασφαλής (π.χ. μετά από βελτίωση συνθηκών), οι πρόσφυγες θα επιστρέφουν άμεσα, μιμούμενοι το δανικό μοντέλο «λιγότεροι μέσα, περισσότεροι έξω». Η Μαχμούντ θα προτείνει αλλαγές στην Εθνική Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ECHR), απαιτώντας από δικαστές να δίνουν προτεραιότητα στην «δημόσια ασφάλεια» έναντι δικαιωμάτων οικογενειακής ζωής ή φόβου βασανιστηρίων.
• Διακριτική παροχή στήριξης: Η υποχρεωτική στέγαση και οικονομική βοήθεια θα γίνει «προαιρετική», αρνούμενη σε όσους μπορούν να εργαστούν ή έχουν περιουσία. Η Μαχμούντ κατήγγειλε ότι «η γενναιοδωρία διαφημίζεται και προσελκύει», ενώ η κυβέρνηση θα περιορίσει βίζες από χώρες όπως Αγγόλα, Ναμίμπια και ΛΔ Κονγκό αν δεν συνεργαστούν σε απωθήσεις.
• Σφίξιμο επανένωσης οικογενειών: Οι πρόσφυγες δεν θα μπορούν να φέρουν συγγενείς άμεσα, αλλά μετά από αυστηρές προϋποθέσεις (π.χ. ηλικιακά όρια, τεστ γλώσσας, οικονομική εγγύηση), όπως στη Δανία.

Αυτές οι αλλαγές, σύμφωνα με αξιωματούχους, θα μειώσουν τις αιτήσεις (που αυξήθηκαν 17% το 2025) και το κόστος, ενώ θα ενισχύσουν την εμπιστοσύνη στις κοινότητες που «υποφέρουν από την πίεση». Η Μαχμούντ επισκέφθηκε αξιωματούχους στη Δανία τον περασμένο μήνα, όπου οι αιτήσεις έπεσαν χάρη σε παρόμοια μέτρα, διατηρώντας παράλληλα την ECHR.

Οι αντιδράσεις: Από εσωκομματική αντίσταση σε λαϊκιστικές πιέσεις

Οι προτάσεις έχουν ήδη διχάσει. Εσωτερικά στο Labour, η αριστερή πτέρυγα – με φιγούρες όπως ο Ένβερ Σόλομον του Refugee Council – τις απορρίπτει ως «μη ρεαλιστικές», επιμένοντας ότι «η Βρετανία προσελκύει λόγω συνδέσεων με εμπόλεμες χώρες, και οι επιστροφές δεν θα μειώσουν τις ροές». Η Μαχμούντ προειδοποιεί συναδέλφους της: «Αν δεν σας αρέσει αυτό, δεν θα σας αρέσει το επόμενο – η άνοδος του Reform UK». Πάνω από 100 ΜΚΟ υπέγραψαν επιστολή κατά της «σταύρωσης μεταναστών», προειδοποιώντας για αύξηση ρατσισμού και βίας.

Από την αντιπολίτευση, ο σκιώδης υπουργός Κρις Φιλπ (Συντηρητικοί) δηλώνει «υποστήριξη» ως «υπεύθυνη αντιπολίτευση», αλλά κρίνει τα μέτρα «μη αρκετά ριζοσπαστικά», ζητώντας έξοδο από την ECHR και επαναφορά του σχεδίου Ρουάντα. Ο Φάρατζ εκμεταλλεύεται την ευκαιρία, καλώντας για «άμεσες απωθήσεις» και κατηγορώντας την Labour για «μαλακότητα». Ο Σιρ Έντ Ντέιβι (Φιλελεύθεροι Δημοκράτες) απαιτεί δικαίωμα εργασίας για αιτούντες, βλέποντας τις αλλαγές ως «ανθρωποφάγο».

Ο Στάρμερ αντιμετωπίζει εσωκομματική κρίση, με «αντάρτες» να συζητούν αντικατάστασή του ως «υπεύθυνο» για την πτώση δημοτικότητας. Η κυβέρνηση ποντάρει σε 23% αύξηση απωθήσεων (48.560 από την ανάληψη εξουσίας) για να δικαιολογήσει τα μέτρα, αλλά μελέτες δείχνουν ότι αποτροπές έχουν περιορισμένη επίδραση στις επιλογές προσφύγων. Η Μαχμούντ, σε ομιλία αύριο, θα τονίσει: «Είναι ηθική αποστολή να σταματήσουμε τις διασπάσεις – η εποχή της μονίμου προστασίας τελείωσε».

Αυτές οι αλλαγές, αν περάσουν, θα αλλάξουν ριζικά το βρετανικό άσυλο, ισορροπώντας μεταξύ ανθρωπισμού και ελέγχου. Ωστόσο, σε μια χώρα με ρεκόρ αιτήσεων και κοινωνική ένταση, η επιτυχία εξαρτάται από την εφαρμογή – και την ικανότητα της Labour να πείσει ότι «ελέγχουμε τα σύνορα χωρίς να χάσουμε την ταυτότητά μας».

Πηγή: Pagenews.gr