Εξόρυξη βυθών: Ξεκινά στα «τυφλά» μια πράξη με σοβαρές πιθανές συνέπειες

Εξόρυξη βυθών: Ο νέος «πυρετός του χρυσού» είναι εδώ.

Η εξόρυξη των βυθών μπαίνει στο στόχατσρο κρατών και μεγάλων εταιρείων. Πρόκειται για μία πράξη της οποίας τις πιθανές συνέπειες λίγοι γνωρίζουν, οι επιπτώσεις της οποίας είναι βέβαιο ότι θα είναι εκτεταμένες.

Στα τέλη Ιουνίου, η νησιωτική δημοκρατία του Ναούρου ενημέρωσε τη Διεθνή Αρχή των Θαλάσσιων Βυθών (ISA) με έδρα το Κίνγκστον της Τζαμάικα, για την πρόθεσή της να ξεκινήσει την εξόρυξη του βυθού σε δύο χρόνια μέσω της θυγατρικής μιας καναδικής εταιρείας, την The Metals Company. Όσο και αν ακούγεται αθώο, αυτή η σημείωση ήταν ένα «όπλο» εκκίνησης για έναν νέο «πυρετό του χρυσού» στα τελευταία και αχαρτογράφητα τεράστια σύνορα του πλανήτη: την αβυσσαία ζώνη όπου βρίσκονται οι βυθοί των ωκεανών.

Η Διεθνής Αρχή των Θαλάσσιων Βυθών (ISA) είναι μια ανεξάρτητη, αυτόνομη οργάνωση που ιδρύθηκε ως αποτέλεσμα της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, που ανέθετε στην Αρχή να είναι η οργάνωση μέσω της οποίας τα Κράτη που συμμετέχουν στη Σύμβαση θα οργανώνουν και θα ελέγχουν δραστηριότητες στην περιοχή του βυθού (έδαφος και υπέδαφος) των θαλασσών και των ωκεανών, η οποία βρίσκεται πέρα από τα όρια της εθνικής δικαιοδοσίας, όπως όρισε η Γενική Συνέλευση.

Εξόρυξη βυθών: Τεράστιοι οι κίνδυνοι

Όπως αναφέρει ο Guardian, το γεγονός ήταν ήδη γνωστό σε κυβερνητικά γραφεία, κινήματα προστασίας και επιστημονικές ακαδημίες και τώρα αρχίζει να «αγγίζει» και ένα ευρύτερο κοινό, το οποίο ρωτά πως κάτι τέτοιο μπορεί να αποφασίστηκε με μια συμφωνία μεταξύ ενός μικροσκοπικού νησιού και μιας πολυεθνικής εταιρείας. Οι κίνδυνοι από αυτήν την πράξη είναι τεράστιοι. Η επίβλεψη είναι σχεδόν αδύνατη. Οι ρυθμιστικές αρχές παραδέχονται ότι η ανθρωπότητα γνωρίζει περισσότερα για τα βάθη του διαστήματος  παρά για τα βάθη του ωκεανού. Η τεχνολογία δεν είναι δοκιμασμένη και οι επιστήμονες δεν είναι καν σίγουροι για το τι ζει σε αυτά τα βαθιά οικοσυστήματα.

Οι κυβερνήσεις των κρατών δεν έχουν ακόμη συμφωνήσει σχετικά με τους κανόνες που θα διέπουν το πόσο βαθιά μπορούν να αξιοποιηθούν οι ωκεανοί. Την ίδια ώρα, οικολόγοι συμπεριλαμβανομένων των David Attenborough και Chris Packham, υποστηρίζουν ότι είναι απερίσκεπτο να προχωρήσουμε με τόση αβεβαιότητα και τέτοια πιθανή καταστροφή μπροστά.

Η Louisa Casson, της Greenpeace International, αναφέρει πως η προθεσμία των δύο ετών που θέτει το Ναούρου είναι «πραγματικά επικίνδυνη», λαμβάνοντας υπόψη τους πιθανούς κινδύνους της αλιευτικής διαταραχής, της μόλυνσης των υδάτων, της ηχητικής ρύπανσης και της καταστροφής των οικοτόπων για τα χταπόδια, τα θαλασσινά πανγκολίνια και άλλα είδη και δηλώνει ξεκάθαρα πως πρέπει να εγκριθούν νέες άδειες.

«Αυτό αποτελεί μια δοκιμασία για τις κυβερνήσεις που ισχυρίζονται ότι θέλουν να προστατεύσουν τους ωκεανούς», είπε. «Δεν μπορούν να επιτρέψουν σε αυτές τις απερίσκεπτες εταιρείες να σπεύσουν στον αγώνα προς τα κάτω, όπου τα ελάχιστα γνωστά οικοσυστήματα θα ανατραπούν για κέρδος και οι κίνδυνοι και οι υποχρεώσεις θα προωθηθούν στα μικρά νησιωτικά έθνη. Χρειαζόμαστε ένα επείγον μορατόριουμ εξόρυξης βαθέων υδάτων για την προστασία των ωκεανών».

Εξόρυξη βυθών: Πιέζουν οι μεταλλευτικές εταιρείες

Στον αντίποδα οι μεταλλευτικές εταιρείες επιμένουν στο επείγον των εξορύξεων. Υποστηρίζουν πψως ορυκτά όπως χαλκός, κοβάλτιο, νικέλιο και μαγγάνιο είναι απαραίτητα για μία πράσινη μετάβαση. Εάν ο κόσμος θέλει να απαλλαγεί από τις εκπομπές άνθρακα και να επιτύχει καθαρές μηδενικές εκπομπές μέχρι το 2050, λένε ότι πρέπει να αρχίσουμε να εξάγουμε πόρους για μπαταρίες αυτοκινήτων και ανεμογεννήτριες σύντομα.

Οι εν λόγω εταιρείες έχουν ήδη άδειες εξερεύνησης για μια έκταση διεθνούς θαλάσσιου βυθού τόσο μεγάλη όσο η Γαλλία και η Γερμανία μαζί, μια περιοχή που είναι πιθανό να επεκταθεί γρήγορα. Το μόνο που χρειάζονται τώρα είναι ένα σύνολο διεθνώς συμφωνημένων κανόνων λειτουργίας. Ο κανονισμός καταρτίζεται από τον ISA, αλλά η πρόοδος είναι πιο αργή από ό, τι οι εταιρείες εξόρυξης και οι επενδυτές τους θα ήθελαν. Για αυτό είναι ιδιαίτερης σημασίας το γεγονός πως το Ναούρου δίνει ουσιαστικά προθεσμία δύο χρόνων για την κατάρτιση του εν λόγω κανονισμού.

Εξόρυξη βυθών: Οι βυθοί «σπίτι σπάνιων ειδών αλλά και τεράστιου πλούτου

Τα βάθη των ωκεανών αποτελούν τα λιγότερο γνωστό περιβάλλοντα στη Γη, ένα βασίλειο που εξακολουθεί να εμπνέει δέος και να εξάπτει την περιέργεια. Σύμφωνα με μια εκτίμηση, το 90% των ειδών που συλλέγουν οι ερευνητές είναι καινούργιο, συμπεριλαμβανομένου και του χταποδιού «φάντασμα» που γεννά τα αυγά του σε σφουγγαράκια στερεωμένα σε οζίδια μαγγανίου ή σε μονοκύτταρα, ξενοφυόφορα μεγέθους μπάλας τένις.

Πιστεύεται επίσης ότι υπάρχει μεγαλύτερος πλούτος ορυκτών όπως χαλκός, νικέλιο, κοβάλτιο και στοιχεία σπάνιας γης όπως το ύττριο, καθώς και σημαντικές φλέβες χρυσού, αργύρου και πλατίνας.  Τα περισσότερα βρίσκονται κοντά σε υδροθερμικούς αεραγωγούς ή σε σκυροδέματα γνωστά ως πολυμεταλλικά οζίδια που μπορεί να είναι τόσο μεγάλα όσο μια γροθιά ή τόσο μικρά όσο ένα κομμάτι δέρματος.

Η πρόκληση είναι να τους ανεβάσουμε στην επιφάνεια. Όταν έγιναν οι πρώτες προσπάθειες συγκομιδής οζιδίων στα μέσα της δεκαετίας του 1970, ο διευθύνων σύμβουλος που ήταν υπεύθυνος για την επιχείρηση περιέγραψε με ενθουσιασμό το έργο «σαν να στέκεστε στην κορυφή του Empire State Building, προσπαθώντας να μαζέψετε μικρές πέτρες στο πεζοδρόμιο χρησιμοποιώντας ένα μακρύ καλαμάκι, τη νύχτα».  Η σημερινή τεχνολογία έχει προχωρήσει, αλλά οι επιστήμονες και οι οικολόγοι αμφιβάλλουν ότι είναι έτοιμη και ότι οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι είναι πλήρως κατανοητοί. Θα ήθελαν περισσότερο χρόνο. Το Ναούρου και η TMC τους έχουν δώσει λιγότερα. Το ρολόι αντίστροφης μέτρησης έχει πλέον 21 μήνες και μετράει.