Πώς το Ντουμπάι έγινε «η νέα Γενεύη» για το ρωσικό εμπόριο πετρελαίου

Για δεκαετίες, η παραλίμνια πόλη της Γενεύης φιλοξενούσε πολλούς εμπόρους που πουλούσαν το πετρέλαιο της Ρωσίας σε καταναλωτές σε όλο τον κόσμο. Αλλά από τότε που η Ελβετία εντάχθηκε στο εμπάργκο που επιβλήθηκε στη Μόσχα μετά την εισβολή της στην Ουκρανία, μεγάλο μέρος αυτού του εμπορίου μεταφέρθηκε στο Ντουμπάι και σε άλλες πόλεις των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.

Εταιρείες που είναι εγγεγραμμένες στο μικρό κράτος του Κόλπου αγόρασαν τουλάχιστον 39 εκατομμύρια τόνους ρωσικού πετρελαίου αξίας άνω των 17 δισεκατομμυρίων δολαρίων μεταξύ Ιανουαρίου και Απριλίου – περίπου το ένα τρίτο των εξαγωγών της χώρας που δηλώθηκαν στα τελωνεία κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου – σύμφωνα με ρωσικά τελωνειακά έγγραφα που ανέλυσαν οι Financial Times.

Ένα μέρος αυτού του πετρελαίου κατέληξε στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, σύμφωνα με στοιχεία παρακολούθησης πλοίων, και εκφορτώθηκε σε τερματικούς σταθμούς αποθήκευσης σε μέρη όπως η Φουτζάιρα. Το υπόλοιπο – περίπου το 90%- δεν άγγιξε ποτέ το έδαφος των Εμιράτων, αντίθετα ρέει από τα ρωσικά λιμάνια απευθείας σε νέους αγοραστές στην Ασία, την Αφρική και τη Νότια Αμερική ως μέρος μιας από τις μεγαλύτερες ανακατευθύνσεις των παγκόσμιων ενεργειακών ροών στην ιστορία.

Η βιομηχανία εμπορίας ενέργειας στα ΗΑΕ είχε ήδη αναπτυχθεί πριν από την εισβολή του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία. Αλλά η σύγκρουση και οι κυρώσεις της Δύσης που την ακολούθησαν, έχουν υπερτροφοδοτήσει αυτή την ανάπτυξη.

Από τους 20 κορυφαίους εμπόρους ρωσικού αργού κατά τους πρώτους τέσσερις μήνες του έτους, οκτώ ήταν εγγεγραμμένοι στα ΗΑΕ, σύμφωνα με τα στοιχεία των τελωνείων. Στα προϊόντα διύλισης πετρελαίου, όπως το ντίζελ και το μαζούτ, η κυριαρχία των ΗΑΕ ήταν ακόμη μεγαλύτερη, με 10 από τους 20 μεγαλύτερους εμπόρους να είναι εγγεγραμμένοι στη χώρα.

Η άνθηση των συναλλαγών έχει εμπλουτίσει περαιτέρω τη χώρα, μεταφέροντας δισεκατομμύρια δολάρια πρόσθετων εσόδων από το πετρέλαιο μέσω των τραπεζών της και προσελκύοντας δεκάδες νέες εταιρείες στις ζώνες ελεύθερων συναλλαγών. Έχει επίσης δοκιμάσει τις σχέσεις με συμμάχους όπως οι ΗΠΑ, οι οποίες θέλουν να ρέει ρωσικό πετρέλαιο αλλά είναι επιφυλακτικές για τη δημιουργία νέων εμπορικών οδών που υπονομεύουν τις κυρώσεις.

Στελέχη των εμπορικών οίκων λένε ότι το Ντουμπάι, το κύριο εμπορικό κέντρο των ΗΑΕ, είναι ένας μεθυστικός συνδυασμός ενθουσιασμού, ανταγωνισμού και καχυποψίας, καθώς νέες ομάδες συναλλαγών μάχονται για ταλέντα και εμπορική ροή σε μια αγορά που ξαφνικά γεμίζει αγοραστές και πωλητές.

«Εάν είστε έμπορος πετρελαίου, εδώ θέλετε να είστε», λέει ο Ματ Στάνλεϊ, πρώην έμπορος και επί δύο δεκαετίες βετεράνος του κλάδου, ο οποίος τώρα διαχειρίζεται τις σχέσεις πελατών στην περιοχή για τον πάροχο δεδομένων Kpler. «Το Ντουμπάι είναι η νέα Γενεύη».

Πολιτική ουδετερότητα

Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τα οποία αποτελούν προέκταση από την Αραβική Χερσόνησο στον Κόλπο του Ομάν, ήταν ένας σημαντικός εμπορικός κόμβος για αιώνες, προσελκύοντας εμπόρους που μετέφεραν προϊόντα μεταξύ Ευρώπης και Ασίας. Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει σημαντικός τόπος συναλλαγών χρυσού, διαμαντιών και γεωργικών προϊόντων, όπως τσάι και καφές, με τη βοήθεια της σύγχρονης επιχειρηματικής υποδομής, των τραπεζικών υπηρεσιών και των «ελαφρών» κανονισμών.

Τα ΗΑΕ είναι ο όγδοος μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου στον κόσμο, αλλά ιστορικά δεν ήταν μια σημαντική τοποθεσία εμπορίας πετρελαίου. Οι όγκοι ήταν μέτριοι και η Adnoc, η κρατική εταιρεία πετρελαίου του Άμπου Ντάμπι, δημιούργησε το δικό της εμπορικό σκέλος μόλις πριν από τρία χρόνια.

Ωστόσο, η εγγύτητα της χώρας με τις αναπτυσσόμενες αγορές πετρελαίου στην Αφρική και την Ασία και η απουσία φόρων εισοδήματος φυσικών προσώπων είχαν αρχίσει να προσελκύουν περισσότερους διψασμένους για κέρδη εμπόρους ακόμη και πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία.

«Αυτή είναι μια από τις τελευταίες τοποθεσίες στον κόσμο που ζει κανείς και δεν πληρώνει φόρο», λέει ο οικονομικός διευθυντής ενός εμπορικού οίκου. Οι έμποροι στα άλλα γραφεία του ομίλου του σε όλο τον κόσμο ζητούν τώρα τακτικά μετακομίσεις στο Ντουμπάι, προσθέτει. «Αυτό θα γίνει ο παγκόσμιος κόμβος εμπορίου εμπορευμάτων».

Ένα ακόμη δέλεαρ είναι η αντιληπτή πολιτική ουδετερότητα των ΗΑΕ σε έναν κόσμο όπου οι ανταγωνισμοί μεταξύ παγκόσμιων δυνάμεων σημαίνουν ότι η Ρωσία είναι απίθανο να είναι η τελευταία χώρα που θα αντιμετωπίσει ευρωπαϊκές ή αμερικανικές κυρώσεις στις εξαγωγές της.

«Τα ΗΑΕ σας το δίνουν αυτή την πλατφόρμα για αγοραπωλησίες, συναλλαγές και ανεμπόδιστα ταξίδια», λέει ο διευθύνων σύμβουλος μιας εταιρείας εμπορίας ενέργειας που ιδρύθηκε στο Ντουμπάι τα τελευταία πέντε χρόνια.

Ωστόσο, παρά την επιτυχία των ΗΑΕ στην οικοδόμηση σύγχρονης επιχειρηματικής υποδομής και στην αξιοποίηση της γεωγραφικής τους θέσης, είναι ο πόλεμος στην Ουκρανία και η προθυμία των ΗΑΕ να καλωσορίσουν τις ρωσικές επιχειρήσεις που οδηγούν την τρέχουσα άνθηση. «Η κρίση στην Ουκρανία την έβαλε σε αναβολικά», λέει ο διευθύνων σύμβουλος.

Ρωσική εκτόξευση

Το Dubai Multi Commodities Centre – DMCC, στην αστραφτερή περιοχή Jumeirah Lake Towers της πόλης, είναι μια από τις μεγαλύτερες και πιο επιτυχημένες ελεύθερες ζώνες των ΗΑΕ. Ένα τρισδιάστατο μοντέλο στο λόμπι των κεντρικών γραφείων εμφανίζει τους 87 αστραφτερούς οικιστικούς και εμπορικούς πύργους της περιοχής σε όλη την έκταση δύο τετραγωνικών χιλιομέτρων, όπου βρίσκονται 22.000 εγγεγραμμένες εταιρείες.

Είναι επίσης, αναμφισβήτητα, το νέο κέντρο του ρωσικού εμπορικού πετρελαϊκού σύμπαντος. Από τους 104 αγοραστές ρωσικού πετρελαίου που αναφέρονται σε ρωσικά τελωνειακά έγγραφα μεταξύ Ιανουαρίου και Απριλίου, τουλάχιστον 25 ήταν εταιρείες εγγεγραμμένες στο DMCC.

Η Litasco, εμπορικός βραχίονας της ρωσικής Lukoil, διαπραγματεύτηκε σχεδόν 16 εκατομμύρια τόνους ρωσικού αργού και διυλισμένων καυσίμων μεταξύ Ιανουαρίου και Απριλίου αξίας άνω των 7 δισ. δολαρίων, καθιστώντας την τον μεγαλύτερο αγοραστή ρωσικού πετρελαίου κατά την περίοδο αυτή, σύμφωνα με τα τελωνειακά στοιχεία. Το μεγαλύτερο μέρος των συναλλαγών έγινε από τη Litasco Middle East DMCC, σύμφωνα με τα έγγραφα.

Η εταιρεία είχε προηγουμένως μόνο ένα γραφείο αντιπροσωπείας στα ΗΑΕ, αλλά ορισμένες από τις εμπορικές της δραστηριότητες μεταφέρθηκαν από τη Γενεύη στο Ντουμπάι πέρυσι. Ένας πρώην έμπορος της Litasco λέει ότι η εταιρεία είχε καταλάβει έναν ολόκληρο όροφο σε έναν πολυώροφο πύργο στην καρδιά της ελεύθερης ζώνης. Η Litasco με έδρα την Ελβετία αρνήθηκε να σχολιάσει.

Οι εγγεγραμμένες στο DMCC Demex Trading και Qamah Logistics είναι επίσης μεταξύ των μεγαλύτερων εμπόρων ρωσικού αργού. Και οι δύο ενσωματώθηκαν τα τελευταία τρία χρόνια. Καμία από τις δύο δεν ήταν δυνατό να επικοινωνήσει για σχολιασμό.

Το εμπόριο ρωσικού πετρελαίου από το Ντουμπάι δεν είναι παράνομο. Οι δυτικές κυρώσεις απαγορεύουν μόνο τις εισαγωγές στην ΕΕ, το Ηνωμένο Βασίλειο και άλλες χώρες που επιβάλλουν τους κανόνες της G7, όπως η Ελβετία. Σύμφωνα με τους περιορισμούς, οι δυτικές εταιρείες μπορούν επίσης να συνεχίσουν να πωλούν ρωσικό πετρέλαιο σε άλλα μέρη του κόσμου, εάν αυτό το πετρέλαιο πωλείται σε συγκεκριμένη τιμή.

Τα μέτρα έχουν σχεδιαστεί για να διατηρήσουν τη ροή του ρωσικού πετρελαίου σε νέους μη δυτικούς αγοραστές, μειώνοντας παράλληλα τα έσοδα που ρέουν στο Κρεμλίνο. Η Ουάσιγκτον ενθάρρυνε ακόμη και τους εμπόρους να συνεχίσουν να διακινούν ρωσικό πετρέλαιο για να αποφύγουν διαταραχές στον εφοδιασμό, υπό την προϋπόθεση ότι διαπραγματεύονται κάτω από το σχετικό ανώτατο όριο τιμής.

Ενώ οι εγγεγραμμένοι στο Ντουμπάι έμποροι δεν είναι υποχρεωμένοι να συμμορφωθούν με το ανώτατο όριο τιμών, ορισμένοι επέλεξαν να το πράξουν προκειμένου να διατηρήσουν την πρόσβαση σε δυτικές υπηρεσίες, όπως η ναυτιλία, οι τραπεζικές συναλλαγές και οι ασφάλειες.

Η Gunvor με έδρα τη Γενεύη, για παράδειγμα, είπε ότι ενσωμάτωσε μια δεύτερη οντότητα στο Ντουμπάι τον Οκτώβριο για να διαχωρίσει «τον χειρισμό και τη χρηματοδότηση τυχόν πιθανών συμφωνιών που σχετίζονται με τη Ρωσία» από τις υπόλοιπες εμπορικές της δραστηριότητες.

Η Gunvor είχε σταματήσει να εμπορεύεται ρωσικό αργό αλλά αγόρασε περίπου 330 εκατομμύρια δολάρια ρωσικών διυλισμένων καυσίμων μεταξύ Ιανουαρίου και Απριλίου, όλα σε συμμόρφωση με τις κυρώσεις της Δύσης και την πολιτική ανώτατων τιμών, είπε στους FT τον Ιούνιο. Αμφισβήτησε ορισμένα από τα τελωνειακά στοιχεία, τα οποία έδειχναν εξαγωγές της Gunvor αξίας άνω των 500 εκατομμυρίων δολαρίων κατά τη διάρκεια της ίδιας περιόδου.

Η Χελίμα Κροφτ, πρώην αναλύτρια της CIA και επικεφαλής παγκόσμιας έρευνας εμπορευμάτων στην RBC Capital Markets, λέει ότι η Ουάσιγκτον δεν ενδιαφέρεται από πού διακινείται το ρωσικό πετρέλαιο, υπό την προϋπόθεση ότι γίνεται με διαφάνεια. «Όσο αυτά τα ρωσικά βαρέλια είναι κάτω από το ανώτατο όριο, αυτοί οι εμπορικοί οίκοι δεν κάνουν τίποτα κακό», λέει. «Είναι το σχέδιο ανώτατου ορίου τιμών της Ουάσιγκτον σε δράση».

Άλλοι έμποροι, ωστόσο, φαίνεται να χρησιμοποιούν θυγατρικές με έδρα το Ντουμπάι για να αγοράζουν και να πωλούν πετρέλαιο πάνω από το ανώτατο όριο, απασχολώντας μη ευρωπαϊκούς παρόχους ναυτιλιακών και χρηματοοικονομικών υπηρεσιών.

Η Paramount Energy and Commodities, για παράδειγμα, μετέφερε τη ρωσική εμπορική της δραστηριότητα πέρυσι από τη Γενεύη σε μια θυγατρική εγγεγραμμένη στο DMCC, η οποία συνέχισε να εμπορεύεται ένα μείγμα αργού από την ανατολική Ρωσία που διαπραγματεύεται σταθερά πάνω από το ανώτατο όριο των 60 δολαρίων το βαρέλι της G7, σύμφωνα με στα δεδομένα τιμολόγησης. Οι ελβετικές αρχές ανέκριναν τον έμπορο τον Απρίλιο σχετικά με τη μετάβασή του στο Ντουμπάι, ανέφεραν οι FT τον Ιούλιο.

Η Paramount είπε τότε ότι είχε απαντήσει πλήρως στις ερωτήσεις, ενημερώνοντας τη ρυθμιστική αρχή ότι η ελβετική οντότητα είχε σταματήσει όλες τις συναλλαγές που αφορούσαν το ρωσικό πετρέλαιο πριν τεθεί σε ισχύ το ανώτατο όριο τιμών και ότι η θυγατρική της στα ΗΑΕ ήταν χωριστή νομική οντότητα με διαφορετικούς διευθυντές.

Έμποροι της Rosneft

Ωστόσο, οι μεγαλύτεροι συντελεστές στην άνθηση του ρωσικού πετρελαίου του Ντουμπάι δεν είναι καθιερωμένοι παίκτες, αλλά ένα δίκτυο άγνωστων εταιρειών με αδιαφανείς δομές ιδιοκτησίας που συλλογικά διακινούν δισεκατομμύρια δολάρια πετρελαίου το μήνα.

Μεταξύ των μεγαλύτερων εμπόρων τόσο αργού πετρελαίου όσο και διυλισμένων καυσίμων από τη Ρωσία είναι μια εταιρεία που ονομάζεται Tejarinaft FZCO, εγγεγραμμένη σε άλλη ελεύθερη ζώνη που ονομάζεται Dubai Silicon Oasis.

Το Tejarinaft — «εμπόριο πετρελαίου» στα αραβικά — συστάθηκε δύο μήνες μετά τη ρωσική εισβολή. Τα εταιρικά αρχεία αναφέρουν τον Χιτσάμ Φιζάζι, Μαροκινό υπήκοο, ως μοναδικό διευθυντή και μοναδικό μέτοχο. Είναι ο μόνος κατονομαζόμενος μέτοχος, αν και τα αρχεία δεν αποκαλύπτουν εάν κατέχει το σύνολο ή μέρος της εταιρείας.

Τα εταιρικά αρχεία που εξετάστηκαν από την FT αναφέρουν επίσης τον Φιζάζι ως τον μοναδικό διευθυντή και μόνο κατονομασμένο μέτοχο τουλάχιστον δύο άλλων εταιρειών εγγεγραμμένων στα ΗΑΕ που εμπορεύονται ρωσικό πετρέλαιο: Amur Trading FZCO, εγγεγραμμένη στο Dubai Silicon Oasis τον Αύγουστο και Amur Investments Ltd, εγγεγραμμένη στο Abu Ντάμπι τον Σεπτέμβριο.

Αντίπαλοι έμποροι λένε ότι δεν είχαν ακούσει ποτέ για το Φιζάζι πριν από πέρυσι. Πιστεύουν ότι οι τρεις εταιρείες αποτελούν μέρος ενός δικτύου που δημιουργήθηκε από, ή για λογαριασμό της, Rosneft για να βοηθήσει τον ελεγχόμενο από το Κρεμλίνο παραγωγό να μεταφέρει το πετρέλαιο του, αφού Ευρωπαίοι πρώην εταίροι όπως η Trafigura και η Vitol αποχώρησαν από το εμπόριο ρωσικού αργού πέρυσι.

Τα τελωνειακά έγγραφα δείχνουν ότι η Tejarinaft, η Amur Trading και η Amur Investments εξήγαγαν πετρέλαιο μόνο την Rosneft ή από βραχίονες της Rosneft, πωλώντας σχεδόν 8 δισεκατομμύρια δολάρια ρωσικού αργού και διυλισμένων καυσίμων από τον παραγωγό μεταξύ Σεπτεμβρίου και Απριλίου.

Πηγή: financial times.gr μέσω ot.gr