Τα διακυβεύματα μετά την ψήφιση του προϋπολογισμού

Η συζήτηση για τον προϋπολογισμό του ερχόμενου έτους είναι σε μεγάλο βαθμό προβλέψιμη και σε κάποιο βαθμό θεωρητική. Όχι επειδή δεν υπάρχουν ενδιαφέρουσες δηλώσεις, έντονες επικρίσεις και προειδοποιήσεις για ανεπάρκειες, αλλά επειδή όλοι γνωρίζουν ότι η ουσία δεν έγκειται, όπως συμβαίνει με όλους τους προϋπολογισμούς, στην έγκριση του προϋπολογισμού, αλλά στην εκτέλεσή του.

Στην πράξη, μπορούμε να δούμε αν οι αριθμοί “βγαίνουν”, αν οι προβλέψεις επικυρώνονται, αν υπήρχε περιθώριο για επιπλέον κέρδη, αν το έλλειμμα θα αυξηθεί και αν η δημοσιονομική ζώνη, η οποία σφίγγει και πάλι από το νέο έτος, δεν έχει τεντωθεί επικίνδυνα από την εντολή των Βρυξελλών.

Βέβαια, η συζήτηση για τον προϋπολογισμό αποκαλύπτει πάντα τις μελλοντικές οικονομικές στρατηγικές, επιλογές και προτεραιότητες. Αυτή είναι άλλωστε και η ουσία.

Όμως, και εκεί δεν ξέρω πόσο συναρπαστική θα είναι η αντιπαράθεση, από τη στιγμή που ιδίως μετά την αποδιάρθρωση του ΣΥΡIZA – Προοδευτική Συμμαχία, η κυβέρνηση δείχνει κοινοβουλευτικά παντοδύναμη και η μόνη που διαθέτει εφαρμόσιμο πρόγραμμα και πειστικό αφήγημα.

Φυσικά, η κυβέρνηση σε αυτό το στάδιο αξιοποιεί τη “θετική εικόνα” που αντικατοπτρίζεται στην εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού, αλλά η επιτυχία της ανάκαμψης της επενδυτικής βαθμίδας αναμένεται να ακουστεί πολλές φορές από διεθνείς οίκους αξιολόγησης και οργανισμούς ως ανταμοιβή για τις επόμενες πολιτικές – αλλά με αυτό το πρότυπο, η ευημερία των ανθρώπων δεν είναι υψηλή.

Η εισηγητική έκθεση περικλείει ένα αδήριτο αφήγημα αισιοδοξίας. Η χώρα μας έχει υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης από ολόκληρη την Ευρώπη. Η ανεργία μειώνεται. Ο κατώτατος μισθός έχει αυξηθεί, όπως και το επίπεδο των μισθών συνολικά.  Η εκτέλεση του προϋπολογισμού για το 2023 πηγαίνει καλά και τα εισοδήματα του κράτους αυξάνονται (βέβαια, στην αύξηση συνέβαλε και ο υψηλός πληθωρισμός). 

Πράγματι, η ελληνική οικονομία παρουσιάζει υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης συγκριτικά με τις μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες. Ο κύριος λόγος είναι επειδή αυτές έχουν σταματήσει ή βρίσκονται στα πρόθυρα ύφεσης. Παράλληλα όμως, κατά το τρίτο τρίμηνο του 2023, σημειώθηκε επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης, με βάση τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, και επιβράδυνση που αφορούσε τόσο την ανάπτυξη όσο και τις επενδύσεις και την κατανάλωση, στη δημόσια και την ιδιωτική σφαίρα.

Υπάρχει όμως το πρόβλημα με τον πληθωρισμό. Η κυβέρνηση, φυσικά, επιμένει να επικεντρωθεί στη διατήρηση του γενικού δείκτη. Όμως  το πρόβλημα δεν είναι οι γενικοί δείκτες, αλλά ο πληθωρισμός σε σημαντικά είδη όπως τα τρόφιμα, τα οποία μπορούν να προκαλέσουν οικονομική αιμορραγία μεταξύ των λαϊκών στρωμάτων που βλέπουν το εισόδημά τους να εξατμίζεται.

Ας μη λησμονούμε πως ο κατώτατος μισθός και το γενικό επίπεδο των απολαβών έχουν αυξηθεί, αλλά το κύμα πληθωρισμού, ειδικά το 2022, μπόρεσε να “καταπιεί” τις περισσότερες από αυτές τις αυξήσεις.

Δεν πρέπει, επίσης, να ξεχνάμε το θέμα της φορολογίας. Η κυβέρνηση εμφανίζεται αισιόδοξη για τα φορολογικά έσοδα. Φυσικά, το μεγαλύτερο μέρος της φορολογίας είναι οι έμμεσοι φόροι, είτε ΦΠΑ είτε ειδικοί φόροι κατανάλωσης.

Η συζήτηση του κρατικού προϋπολογισμού στο Κοινοβούλιο μπορεί να θεωρηθεί προκαθορισμένη, κατά το μέρος ότι οι πολιτικές δυνάμεις εμφανίζονται στοιχισμένες πίσω από την κομματική γραμμή. Μια άλλη, ουσιαστική συζήτηση πρόκειται να διεξαχθεί την επαύριον της ψήφισης του προϋπολογισμού σε σούπερ μάρκετ, οικογενειακά τραπέζια, διαπραγματεύσεις με τον ιδιοκτήτη για το ύψος του ενοικίου, συζητήσεις σε λογιστικά γραφεία.