Προσδοκίες Μητσοτάκη από ραντεβού με Ερντογάν

Όταν τον Δεκέμβριο του 2023, μετά την υπογραφή της Διακήρυξης των Αθηνών, ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν καλούσε τον Κυριάκο Μητσοτάκη για επίσημη επίσκεψη στην Άγκυρα, το κλίμα στην Αθήνα ήταν περίπου εορταστικό. Η κυβέρνηση είχε επενδύσει πολύ στα «ήρεμα νερά» στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και πόνταρε στο μέρισμα της ειρήνης. Μάλιστα, οι πιο αισιόδοξοι έλπιζαν ότι η Αθήνα και η Άγκυρα θα ήθελαν -και θα μπορούσαν- να κάνουν το μεγάλο άλμα και να συζητήσουν τα δύσκολα, τον καθορισμό της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ. Γι’ αυτό και η κυβέρνηση θεωρούσε ότι υπάρχει ένας ανοιχτός πολιτικός διάδρομος στο εσωτερικό για διαπραγμάτευση με την Τουρκία μέχρι τις επόμενες εκλογές. Ωστόσο, δεν φαίνεται να επαληθεύονται οι αισιόδοξοι, καθώς δέκα ημέρες πριν από την επίσκεψη Μητσοτάκη στην Άγκυρα το εορταστικό κλίμα έχει υποχωρήσει αισθητά και ο πήχης των προσδοκιών έχει χαμηλώσει.

Μετά από μήνες πολιτικού διαλόγου μεταξύ της υφυπουργού Εξωτερικών Αλεξάνδρας Παπαδοπούλου και του Τούρκου υφυπουργού Μπουράκ Ακτσαπάρ, αρκετές επαφές μεταξύ του υφυπουργού Εξωτερικών Κώστα Φραγκογιάννη και του υφυπουργού Ακτσαπάρ για τη λεγόμενη Θετική Ατζέντα και τον πιο μακρύ γύρο για τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης ( Λαλάκος, Ειδικός Απεσταλμένος του Υπουργείου Άμυνας, και Υφυπουργός Ακτσαπάλ), ενώ ακολούθησαν δύο ελληνοτουρκικές επιτυχίες. (Αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών Ακτσαπάλ) και μετά τον μακροβιότερο γύρο συνομιλιών για τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης ακολούθησαν δύο ελληνοτουρκικές επιτυχίες συμφιλίωσης.

Η μία ήταν η διατήρηση “ήρεμων νερών” για σχεδόν ενάμιση χρόνο, με σχεδόν μηδενικές εισβολές στον ελληνικό εναέριο χώρο και δραματική μείωση του κόστους της κηροζίνης για την αναχαίτισή τους.

Η δεύτερη ήταν η ειδική βίζα για τους Τούρκους τουρίστες για δέκα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, η οποία διευκόλυνε τα ταξίδια στην Ελλάδα, προς μεγάλη ικανοποίηση όσων είχαν την οικονομική δυνατότητα να ταξιδέψουν. Αρχικά, η βίζα κάλυπτε πέντε νησιά (Λέσβο, Χίο, Σάμο, Κω και Ρόδο), αλλά μέσα σε ένα μήνα ο αριθμός των Τούρκων επισκεπτών τριπλασιάστηκε. Από τη Μεγάλη Εβδομάδα, η βίζα επεκτάθηκε σε άλλα πέντε νησιά. Πιο πρόσφατα, οι Τούρκοι τουρίστες αναμένεται να φτάσουν στα νησιά Λέρος, Λήμνος, Σύμη, Κάλυμνος και Καστελλόριζο για σύντομο χρονικό διάστημα με βίζα 60 ευρώ. Ειδικά το νησί της Λέσβου απολαμβάνει ήδη μια πολύτιμη οικονομική “ένεση” από τους Τούρκους τουρίστες.

Η Κυβέρνηση ανακοίνωσε τη δημιουργία του θαλάσσιου πάρκου, τονίζοντας ότι πρόκειται για θέμα εθνικής κυριαρχίας και επομένως, δεν είναι ανοικτό προς διαπραγμάτευση. Αμέσως μετά την ανακοίνωση, η Τουρκία, μέσω του Υπουργείου Εξωτερικών, προειδοποίησε ότι δεν θα ανεχθεί έτοιμες ρυθμίσεις. Το τουρκικό επιχείρημα είναι ότι η Ελλάδα στοχεύει να χρησιμοποιήσει την προστασία του περιβάλλοντος ως “μέσο” για να διεκδικήσει μόνιμα δικαιώματα στην αμφισβητούμενη από την Άγκυρα περιοχή του Αιγαίου. Εικάζεται ότι ο Γιώργος Γεραπετρίτης και ο Χακάν Φιντάν ενδέχεται να συζήτησαν το επίμαχο αυτό θέμα στη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών στο Λονδίνο το περασμένο Σάββατο. Σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Εξωτερικών, η αντίδραση της Τουρκίας στο θαλάσσιο πάρκο δεν φαίνεται πάντως να έχει επιδεινώσει το κλίμα.

Τι προσπαθεί λοιπόν να κάνει ο κ. Μητσοτάκης στην Άγκυρα; Μήπως θέλει κάτι περισσότερο από το να διατηρήσει “ήρεμα νερά”; Η πιο πιθανή απάντηση είναι όχι. Δεν έχει γίνει ακόμη κανένα μεγάλο άλμα για να ανοίξει ο δρόμος για τη Χάγη, ούτε η τουρκική πλευρά έχει δείξει την πρόθεσή της να το κάνει. Επιπλέον, με τις ευρωεκλογές να απέχουν μόλις λίγες εβδομάδες, ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα προσπαθήσει να αποφύγει την εμφάνιση υποταγής (είτε αληθεύει είτε όχι), ώστε να μην παρουσιάσει απώλειες στις ευρωεκλογές. Το θετικό πάντως είναι ότι στην παρούσα φάση ο πρόεδρος Ερντογάν δεν έχει καμία διάθεση να υψώσει τη φωνή του εναντίον της Ελλάδας. Έχει άλλες προτεραιότητες στην ασταθή γειτονιά της Τουρκίας και είναι αποφασισμένος να παίξει το ρόλο του ως προστάτης της Ούμα, όλων των μουσουλμάνων και της Γάζας. Στον βωμό αυτού του ρόλου ο Ερντογάν κάλεσε τον ηγέτη της Χαμάς στην Τουρκία και άστραψε και βρόντηξε ενάντια στον Νετανιάχου του Ισραήλ, διακυβεύοντας την πρόσκλησή του στον Λευκό Οίκο, την οποία επιθυμούσε διακαώς.