To «κατηγορώ» των New York Times στον Ερντογάν

Με ένα κύριο άρθρο—κάλεσμα για να δοθεί σημασία και βαρύτητα στις αντιδράσεις των τούρκων πολιτών κόντρα στη νέα απολυταρχική στροφή του Ερντογάν, οι New York Times στέκονται απέναντι στον τούρκο πρόεδρο και καταδικάζουν τις πρακτικές του. Στο κύριο άρθρο σχολιάζεται η στάση του αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ καθώς σημειώνεται «οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι εδώ και καιρό πρόθυμες να γίνουν φίλες με αντιπαθείς ξένες κυβερνήσεις, μερικές φορές έχουν τους λόγους τους. Σε έναν επικίνδυνο κόσμο, οι δημοκρατίες δεν έχουν την πολυτέλεια να αποξενώνουν κάθε μη δημοκρατία. Αλλά κάθε συμμαχία με ένα αυταρχικό καθεστώς απαιτεί τουλάχιστον μια προσεκτική στάθμιση των συμβιβασμών.

Πόσο πολύτιμη είναι η σχέση για τα αμερικανικά συμφέροντα; Και πόσο απεχθής είναι η συμπεριφορά του καθεστώτος; Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει προσωποποιήσει αυτό το δίλημμα για μεγάλο μέρος των 22 ετών της εξουσίας του». Κάνοντας μια επισκόπηση η νεοϋορκέζικη εφημερίδα σημειώνει ότι η Τουρκία, στο σταυροδρόμι της Ευρώπης, της Ασίας και της Μέσης Ανατολής, είναι ένας σημαντικός αμερικανικός εταίρος, με τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό στο ΝΑΤΟ. «Ωστόσο, η Τουρκία διολισθαίνει προς την απολυταρχία την τελευταία δεκαετία» τονίζουν οι NYTimes.

Και εξηγούν: ♦  «Ο Ερντογάν άλλαξε το Σύνταγμά της για να επεκτείνει την εξουσία του, έθεσε τα δικαστήρια υπό τον έλεγχό του, χειραγώγησε τις εκλογές, έκανε εκκαθαρίσεις σε βάρος πανεπιστημιακών, έκλεισε οργανισμούς μέσων ενημέρωσης και συνέλαβε δημοσιογράφους και διαδηλωτές. ♦ «Τον περασμένο μήνα, ο Ερντογάν ενέτεινε την επίθεση κατά της δημοκρατίας, ανεβάζοντας την σε ένα νέο επίπεδο. Με τη δυσαρέσκεια για την κυβέρνησή του να αυξάνεται, συνέλαβε τον πιθανό αντίπαλό του στις επόμενες προεδρικές εκλογές, τον Εκρέμ Ιμάμογλου, τον δημοφιλή δήμαρχο της Κωνσταντινούπολης, μαζί με σχεδόν 100 συνεργάτες του Ιμάμογλου με αμφίβολες κατηγορίες. Οι συλλήψεις έθεσαν την Τουρκία στο δρόμο που έχει διανύσει η Ρωσία τις τελευταίες δύο δεκαετίες, όπου ένας δημοκρατικά εκλεγμένος ηγέτης χρησιμοποιεί τις εξουσίες του αξιώματός του για να τη μετατρέψει σε απολυταρχία». ♦ Oι NYTimes θυμίζουν όσα έγραψε στην εφημερίδα ο ίδιος ο Ιμάμογλου: «Αυτό είναι κάτι περισσότερο από την αργή διάβρωση της δημοκρατίας. Είναι η εσκεμμένη διάλυση των θεσμικών θεμελίων της δημοκρατίας μας».

Η αμερικανική εφημερίδα διαπιστώνει ωστόσο ότι η αντιδράσεις από τον υπόλοιπο κόσμο ήταν περιορισμένες. Λίγο καιρό μετά τη σύλληψη του Ιμάμογλου, ο πρόεδρος Τραμπ δήλωσε για τον κ. Ερντογάν: «Τυχαίνει να τον συμπαθώ και αυτός με συμπαθεί». Πολλοί Ευρωπαίοι ηγέτες παρέμειναν σιωπηλοί. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δήλωσε μόνο ότι η σύλληψη ήταν «βαθιά ανησυχητική». «Δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις, δεδομένης της στρατηγικής σημασίας της Τουρκίας και της κατοχής της εξουσίας από τον Ερντογάν» παραδέχονται οι NYTimes. Αλλά εκτιμούν ότι οι δημοκρατίες του κόσμου δεν τη τηρούν με σωστό τρόπο την απαιτούμενη ισορροπία και ότι μπορούν να κάνουν περισσότερα για να στηρίξουν τον τουρκικό λαό και να πιέσουν τον Ερντογάν: —Ενα κρίσιμο σημείο είναι ότι οι τούρκοι ψηφοφόροι φαίνεται να έχουν κουραστεί από τον Ερντογάν. Αν γίνονταν σήμερα εκλογές, ο Ιμάμογλου πιθανότατα θα κέρδιζε, σύμφωνα τουλάχιστον με τις δημοσκοπήσεις και τους πολιτικούς αναλυτές.

Στη συνέχεια η εφημερίδα θυμίζει πράγματα γνωστά σε εμάς όπως ότι ο Ιμάμογλου, που  αυτοπροσδιορίζεται ως σοσιαλδημοκράτης, είναι μέλος του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), το οποίο ίδρυσε ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ το 1919 ως αντιστασιακή ομάδα και το οποίο αργότερα έγινε το πρώτο κυβερνητικό κόμμα της σύγχρονης τουρκικής δημοκρατίας. «Το κόμμα είναι προσηλωμένο σε μια κοσμική κυβέρνηση για την Τουρκία. Ο Ιμάμογλου έγινε δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης το 2019 με μια ανατρεπτική νίκη επί του υποψηφίου του Ερντογάν —δύο ανατρεπτικές νίκες, επί της ουσίας, επειδή το κόμμα του Ερντογάν ακύρωσε την πρώτη κάλπη και ο Ιμάμογλου κέρδισε στη συνέχεια μια δεύτερη εκλογική αναμέτρηση πιο αποφασιστικά. »Εκτοτε έχει πετύχει σημαντικά πράγματα, αναπτύσσοντας την περιοχή γύρω από τον Κεράτιο Κόλπο, μια σημαντική υδάτινη οδό στην Κωνσταντινούπολη, και παρέχοντας δωρεάν γάλα για τα παιδιά. Η στάση του στις εξωτερικές υποθέσεις ήταν μετριοπαθής: καταδίκασε τη Χαμάς για τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου του 2023 και έκτοτε επέκρινε το Ισραήλ για την επίθεσή του στη Γάζα.

Ο Ερντογάν, αντίθετα, έχει επαινέσει τη Χαμάς ως απελευθερωτική ομάδα και έχει ζητήσει την καταστροφή του Ισραήλ» σημειώνουν στο κύριο άρθρο τους οι New York Times. H εφημερίδα εκτιμά ότι ο Ιμάμογλου, παρά τις ιδεολογικές διαφορές του με τον Ερντογάν, «θα μπορούσε να γίνει μια εκδοχή αυτού που ο Ερντογάν φάνηκε κάποτε να είναι: ένας ρεαλιστής και δημοφιλής τούρκος ηγέτης που θα μπορούσε να προσφέρει σταθερότητα στο εσωτερικό της χώρας του, προσπαθώντας παράλληλα να περιορίσει τις συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή. Στα πρώτα χρόνια της εξουσίας του, o Ερντογάν δημιούργησε έναν ευρύ πολιτικό συνασπισμό, έθεσε το σώμα των αξιωματικών του στρατού υπό πολιτικό έλεγχο, ανέπτυξε την οικονομία, προώθησε έναν μετριοπαθή ισλαμισμό, προσπάθησε να επιλύσει μια μακρά σύγκρουση με την κουρδική μειονότητα και εξομάλυνε τις σχέσεις με την Ελλάδα. Η προσέγγισή του ώθησε τον Τζορτζ Μπους και τον Μπαράκ Ομπάμα να καλλιεργήσουν σχέσεις μαζί του». Ωστόσο το κύριο άρθρο της νεοϋορκέζικης εφημερίδας τονίζει πως με την πάροδο του χρόνου «ο Ερντογάν έγινε πιο ακραίος, πιο διεφθαρμένος και επικεντρωνόταν όλο και περισσότερο στην εδραίωση της εξουσίας του. Ανέλαβε την εξουσία το 2003 ως πρωθυπουργός και, αφού εξελέγη πρόεδρος το 2014, προχώρησε σε αλλαγή του Συντάγματος για να μεταφέρει την εξουσία σ’ αυτό το αξίωμα.

Εκτοτε, θέτει συχνά ως προτεραιότητα την εξουσία του έναντι όλων των άλλων». Στο σημείο αυτό οι New York Times επικαλούνται τον αναλυτή Στίβεν Κουκ του Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (CFR), ένα από τα σημαντικότερα think tank των ΗΠΑ. Σύμφωνα με τον Κουκ, «η καλώς εννοούμενη παράνοια και η αυτοπεποίθηση ενός επιτυχημένου πολιτικού έκανε μετάσταση σε εγωμανία και εκδικητικότητα». Ο ίδιος έχει πρόσφατα επισημάνει ότι ο Ερντογάν κατέστρεψε κάθε θεσμικό έλεγχο και ισορροπία στο τουρκικό πολιτικό σύστημα και ότι η σύλληψη του Ιμάμογλου αποτελεί ένδειξη ότι φιλοδοξεί να είναι επ’ αόριστον πρόεδρος της Τουρκίας. «Το επόμενο βήμα του προς αυτόν τον στόχο μπορεί να είναι μια προσπάθεια να αποφύγει τα όρια για τη θητεία που θα τον εμπόδιζαν να θέσει υποψηφιότητα για επανεκλογή το 2028, όταν είναι προγραμματισμένες οι επόμενες εκλογές. Θα μπορούσε να το κάνει αυτό ζητώντας πρόωρες εκλογές ή αλλάζοντας ξανά το Σύνταγμα» τονίζουν οι New York Times. Και προσθέτουν: «Είναι αξιοσημείωτο ότι ο Ερντογάν διέταξε τη σύλληψη του αντιπάλου του μόλις δύο μήνες μετά την επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο. Ο Τραμπ έχει δείξει περιφρόνηση για τη δημοκρατία, τόσο μέσω των προσπαθειών του να εδραιώσει την εξουσία του στο εσωτερικό όσο και μέσω των επανειλημμένων επαίνων του για απολυταρχικούς ηγέτες όπως ο Βλαντιμίρ Πούτιν.

Η οπτική του Τραμπ για τον κόσμο είναι μια εκδοχή του «η δύναμη καθορίζει το ποιος έχει δίκιο», η οποία ενθαρρύνει τους ομοϊδεάτες του ηγέτες να χρησιμοποιούν τη δική τους ισχύ για να συντρίψουν την εγχώρια αντιπολίτευση». Κι όμως οι NYTimes βλέπουν κι ένα φωτεινό σημείο γύρω από την επιρροή που ασκεί ο Τραμπ στον Ερντογάν: ♦ «Είναι ένα σημάδι ότι ο Ερντογάν μπορεί να επηρεαστεί από τη στάση των ξένων κυβερνήσεων. Οπως κάθε χώρα, η Τουρκία αναγκαστικά ενδιαφέρεται για τις σχέσεις της με τον υπόλοιπο κόσμο. Και άλλες δημοκρατίες, συμπεριλαμβανομένων των ευρωπαϊκών κρατών, του Καναδά, της Ιαπωνίας και της Ινδίας, έχουν λόγους να είναι δυσαρεστημένες με τις πρόσφατες κινήσεις του Ερντογάν. Ακόμα και ο Τραμπ έχει λόγους να ανησυχεί». Εν κατακλείδι, η εφημερίδα διαπιστώνει ότι η διολίσθηση της Τουρκίας προς τον ισλαμικό εξτρεμισμό υποδηλώνει ότι θα μπορούσε να γίνει άλλη μια χώρα που υποστηρίζει την τρομοκρατία και απειλεί το Ισραήλ. Το πιο προφανές ενδεχόμενο αστάθειας εντοπίζεται στη Συρία, τον νότιο γείτονα της Τουρκίας, η οποία προσπαθεί να ξεφύγει από τη δικτατορία του Μπασάρ αλ Ασαντ.

Στην Ευρώπη, οι πολιτικοί ηγέτες που ανησυχούν για τις φιλοδοξίες του Πούτιν και την άνοδο του αυταρχισμού στην Ουγγαρία θα πρέπει να ανησυχούν κατά τους New York Times ότι η Τουρκία θα γίνει ένα ακόμη σημάδι ότι η δημοκρατία υποχωρεί. «Η Ευρώπη διαθέτει μοχλούς πίεσης για να επηρεάσει τον Ερντογάν: η Γερμανία είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας, και πολλά ακόμη δυτικοευρωπαϊκά έθνη δεν απέχουν πολύ από αυτήν» επισημαίνεται στο κύριο άρθρο της αμερικανικής εφημερίδας. Θέτοντας τους Ευρωπαίους και προ των δικών τους ευθυνών απέναντι στον «σουλτάνο», επισημαίνεται ότι σπάζοντας τη σιωπή τους και μιλώντας καθαρά οι χώρες αυτές μπορούν να κάνουν τη ζωή του Ερντογάν λιγότερο άνετη: «Μπορούν να καταστήσουν σαφές ότι η Τουρκία διακινδυνεύει τη συνεργασία σε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων που την αφορούν, όπως το εμπόριο, η μετανάστευση και οι στρατιωτικές προμήθειες. Ο υπόλοιπος κόσμος μπορεί να μην είναι σε θέση να αποτρέψει τη διολίσθηση της Τουρκίας προς τον αυταρχισμό και τον εξτρεμισμό. Αλλά σίγουρα θα πρέπει να προσπαθήσει» τονίζουν οι New York Times.

Kλείνοντας, η αμερικανική εφημερίδα στέκεται στο γεγονός ότι μετά τη σύλληψη του Ιμάμογλου, εκατοντάδες χιλιάδες Τούρκοι γέμισαν τους δρόμους στις μεγαλύτερες διαδηλώσεις των τελευταίων ετών: —«Αυτό απαιτούσε θάρρος. Οι αρχές απάντησαν με τη σύλληψη εκατοντάδων διαδηλωτών, πολλοί από τους οποίους αντιμετωπίζουν εικονικές δίκες. Η γενναιότητά τους αξίζει κάτι περισσότερο από την παγκόσμια σιωπή»… 

Πηγή: pagenews.gr