Ευρωπαϊκή Ημέρα Πάρκων 2025: Σήμα κινδύνου για τη φύση που ξεχνάμε

Η Ευρωπαϊκή Ημέρα Πάρκων, που τιμάται κάθε χρόνο στις 24 Μαΐου, αποτελεί μια αφορμή για να αναστοχαστούμε πάνω στη σχέση μας με το φυσικό περιβάλλον και να αναγνωρίσουμε τον καθοριστικό ρόλο των προστατευόμενων περιοχών για την υγεία του πλανήτη. Η ημέρα αυτή δεν επελέγη τυχαία: στις 24 Μαΐου 1909, η Σουηδία ίδρυσε τα πρώτα εννέα εθνικά πάρκα της Ευρώπης, θέτοντας τα θεμέλια για ένα ολόκληρο δίκτυο προστατευμένων περιοχών που εκτείνεται σήμερα σε ολόκληρη την ήπειρο. Από τότε, οι εθνικοί δρυμοί, τα φυσικά πάρκα και οι περιοχές Natura 2000 αποτελούν ζωτικής σημασίας καταφύγια για τη βιοποικιλότητα και τις οικοσυστημικές υπηρεσίες.

Η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία των Πάρκων (EUROPARC Federation), που έχει αναλάβει τη διοργάνωση του εορτασμού, κάθε χρόνο επιλέγει ένα επίκαιρο μήνυμα. Το σύνθημα «Μαζί για τη φύση» τονίζει την αναγκαιότητα συλλογικής δράσης για την προστασία των οικοσυστημάτων που απειλούνται. Δεν πρόκειται μόνο για φυσικά τοπία, αλλά για ζωντανούς οργανισμούς, πηγές καθαρού αέρα και νερού, φυσικά αναχώματα στην κλιματική κρίση, θησαυρούς πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς.

Πάρκα υπό πίεση: Οι περιβαλλοντικοί φόβοι στην Ευρώπη

Ωστόσο, τα ευρωπαϊκά πάρκα δεν είναι άτρωτα. Αντίθετα, αντιμετωπίζουν αυξανόμενες πιέσεις: υποβάθμιση λόγω μαζικού τουρισμού, επιπτώσεις από την κλιματική αλλαγή, καταπατήσεις από επενδυτικά έργα, και ανεπαρκή χρηματοδότηση για τη διαχείρισή τους. Ορισμένες από τις πιο εμβληματικές προστατευόμενες περιοχές της Ευρώπης κινδυνεύουν να χάσουν τον χαρακτήρα τους.

Το φαινόμενο της “υπερτουριστικοποίησης” σε περιοχές Natura 2000 έχει προκαλέσει σοβαρές ανησυχίες. Στοχευμένες υποδομές, δρόμοι και ξενοδοχειακές μονάδες εισβάλλουν σε περιοχές που θα έπρεπε να προστατεύονται, μετατρέποντας το φυσικό περιβάλλον σε προϊόν. Παράλληλα, η έλλειψη πόρων για την παρακολούθηση και διαχείριση των περιοχών αυτών οδηγεί σε αδυναμία ουσιαστικής προστασίας.

Οι συνέπειες της κλιματικής κρίσης δεν κάνουν διακρίσεις: παρατεταμένες ξηρασίες, πυρκαγιές, πλημμύρες και μετακινήσεις ειδών διαταράσσουν τα οικοσυστήματα, ενώ τα πάρκα καλούνται να λειτουργήσουν ως πειραματικά εργαστήρια προσαρμογής και ανθεκτικότητας. Η ανάγκη για ένα ενιαίο ευρωπαϊκό πλαίσιο χρηματοδότησης και δράσης είναι επιτακτική.

Η ελληνική πραγματικότητα: Πάρκα σε σταυροδρόμι

Η Ελλάδα διαθέτει πάνω από 446 περιοχές Natura 2000, οι οποίες καλύπτουν περίπου το 30% της επικράτειας, καθιστώντας την μία από τις πιο πλούσιες σε βιοποικιλότητα χώρες της Ευρώπης. Από τον Όλυμπο έως τη Σαμαριά και από τις Πρέσπες έως το Δέλτα του Έβρου, τα ελληνικά πάρκα είναι πολύτιμα οικοσυστήματα, αλλά και αναντικατάστατοι πολιτιστικοί και τουριστικοί πόροι.

Παρά τις προθέσεις και τις νομοθετικές προβλέψεις, η προστασία τους παραμένει συχνά αποσπασματική, αφού πολλές περιοχές λειτουργούν χωρίς διαχειριστικά σχέδια, χωρίς προσωπικό και χωρίς πόρους.

Οι πιέσεις, επίσης, είναι ποικίλες: αυθαίρετες παρεμβάσεις, εγκατάσταση βιομηχανικών ΑΠΕ χωρίς περιβαλλοντικά φίλτρα, έντονη δόμηση, έλλειψη εποπτείας. Ειδικά τα νησιά, που φιλοξενούν ευαίσθητα οικοσυστήματα, ασφυκτιούν μεταξύ ανεξέλεγκτης τουριστικής ανάπτυξης και έλλειψης χωροταξικού σχεδιασμού.

Η αξία της υπενθύμισης

Η Ευρωπαϊκή Ημέρα Πάρκων δεν είναι απλώς μια ημέρα περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης, αλλά μια ευκαιρία για να αναστοχαστούμε τις πολιτικές και τις πρακτικές μας. Τα πάρκα δεν είναι πολυτέλεια ούτε παρελθόν: είναι επένδυση στο μέλλον. Σε έναν κόσμο που μεταβάλλεται ραγδαία, χρειαζόμαστε περισσότερο από ποτέ τη σταθερότητα, την ανθεκτικότητα και τη σοφία της φύσης. Και τα πάρκα είναι τα τελευταία οχυρά αυτής της σοφίας.

Σε κάθε περίπατο σε εθνικό δρυμό, σε κάθε πεζοπορία σε προστατευμένη περιοχή, σε κάθε συνάντηση με το άγριο τοπίο, η φύση μας θυμίζει τι διακυβεύεται. Αν τα πάρκα σωθούν, δεν σώζεται απλώς ένας τόπος – σώζεται ένα κομμάτι της ψυχής μας, της μνήμης και της ταυτότητάς μας. Σώζεται το άγγιγμα του αέρα στα δέντρα, το τραγούδι του νερού. Κι αν τα χάσουμε αυτά, τότε δεν χάνουμε μόνο φύση – χάνουμε την ύπαρξή μας.

Πηγή: pagenews.gr