Κρίσιμη εβδομάδα για ρήτρα διαφυγής και Ταμείο Ανάκαμψης

Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις βρίσκονται σε κατάσταση αυξημένης επιφυλακής αυτή την εβδομάδα, καθώς οι Βρυξέλλες προετοιμάζονται να ανοίξουν δύο παράλληλα μέτωπα. Από τη μία πλευρά, θα απαντήσουν στο αίτημα 12 κρατών-μελών, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, για την ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής στις αμυντικές δαπάνες. Από την άλλη, θα καθορίσουν τη θέση της Κομισιόν σχετικά με τη λήξη του Ταμείου Ανάκαμψης το καλοκαίρι του 2026.

Αυτές οι αποφάσεις θα έχουν άμεσες συνέπειες στην κατανομή των κονδυλίων, στον δημοσιονομικό σχεδιασμό των κρατών και στη συζήτηση που έχει ήδη ξεκινήσει για το μέλλον των ευρωπαϊκών εργαλείων στήριξης.

Η ελληνική κυβέρνηση, σε συνεργασία με άλλες χώρες που αντιμετωπίζουν αυξημένες αμυντικές δαπάνες, έχει ζητήσει να εξαιρεθούν τα συγκεκριμένα κονδύλια από τα όρια αύξησης των δημόσιων δαπανών, όπως ορίζονται στο νέο ευρωπαϊκό δημοσιονομικό πλαίσιο. Ένα κρίσιμο τεχνικό ζήτημα είναι το «έτος βάσης», το οποίο θα χρησιμοποιηθεί για τον υπολογισμό της επιτρεπόμενης ετήσιας αύξησης, η οποία δεν μπορεί να υπερβαίνει το 1,5% του ΑΕΠ.

Αρχικά, η Κομισιόν είχε προγραμματίσει το 2021 ως έτος αναφοράς, όταν οι ελληνικές αμυντικές δαπάνες είχαν φτάσει το 2,7% του ΑΕΠ, ένα ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό λόγω των εξοπλιστικών αναγκών και των γεωπολιτικών πιέσεων. Αν αυτή η χρονιά παρέμενε ως έτος αναφοράς, το περιθώριο για επιπλέον δαπάνες τα επόμενα χρόνια θα ήταν σχεδόν ανύπαρκτο, περιορίζοντας την ευελιξία του προϋπολογισμού σε μια περίοδο γεωπολιτικών αβεβαιοτήτων.

Στο παρασκήνιο των διαπραγματεύσεων, η Ελλάδα έχει προσπαθήσει να αναδείξει τη σταθερή και προβλέψιμη στάση της στα δημοσιονομικά ζητήματα, επιτυγχάνοντας υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα και διατηρώντας θετικό ρυθμό ανάπτυξης. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι πιθανότητες η Κομισιόν να αποδεχθεί το 2024 ως έτος βάσης –όταν οι αμυντικές δαπάνες ανέρχονταν στο 2,2% του ΑΕΠ– έχουν αυξηθεί. Εάν αυτό επιβεβαιωθεί στην ανακοίνωση της Τετάρτης, τότε για το 2026 θα προκύψει επιπλέον δημοσιονομικός χώρος ύψους 500 εκατ. ευρώ, επιτρέποντας στη χώρα να αυξήσει περαιτέρω τις αμυντικές της δαπάνες χωρίς να παραβιάσει τα νέα όρια.

Το δεύτερο μέτωπο που ανοίγει την ίδια ημέρα σχετίζεται με το Ταμείο Ανάκαμψης. Η Κομισιόν στέλνει ένα σαφές μήνυμα ότι η λήξη του προγράμματος θα παραμείνει στις 31 Αυγούστου 2026, χωρίς καμία επίσημη παράταση. Αυτή η απόφαση έχει ήδη προκαλέσει αντιδράσεις σε κράτη-μέλη που αντιμετωπίζουν σημαντικές καθυστερήσεις στην υλοποίηση των έργων και στην απορρόφηση των πόρων. Η Κομισιόν αναμένεται να διευκρινίσει ότι δεν υπάρχει νομικό έρεισμα για την επέκταση της διάρκειας του μηχανισμού πέρα από την καθορισμένη ημερομηνία, παρά τις πιέσεις από την Ιταλία, την Ισπανία, την Πορτογαλία και την Πολωνία.

Για την Ελλάδα, η οποία κατατάσσεται στις κορυφαίες χώρες-μέλη όσον αφορά τις εκταμιεύσεις, η προσοχή τώρα εστιάζεται στην επιτάχυνση της υλοποίησης. Το αναθεωρημένο σχέδιο «Ελλάδα 2.0» έχει ήδη υποβληθεί από τις αρχές Μαΐου και αναμένεται να εγκριθεί μέσα στον Ιούνιο. Αμέσως μετά, θα υποβληθεί το αίτημα για την έκτη δόση, ύψους 3,9 δισ. ευρώ, που περιλαμβάνει τόσο επιχορηγήσεις όσο και δανειακή χρηματοδότηση.

Η κυβέρνηση στοχεύει στην αυστηρή τήρηση του χρονοδιαγράμματος, καθώς η έγκαιρη απορρόφηση των πόρων αποτελεί κριτήριο για την ενεργοποίηση μελλοντικών ενισχύσεων, είτε από τα υπόλοιπα του REPowerEU είτε από τον νέο προϋπολογισμό της Ε.Ε. μετά το 2027.

Πηγή: Pagenews.gr