Ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν βρίσκει ένα έθνος πολύ διαφορετικό

Έχοντας περάσει σχεδόν δύο εβδομάδες σε ένα μυστικό καταφύγιο κάπου στο Ιράν κατά τη διάρκεια του πολέμου της χώρας του με το Ισραήλ, ο ανώτατος ηγέτης Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, ίσως θελήσει να εκμεταλλευτεί την ευκαιρία της κατάπαυσης του πυρός και να βγει έξω.

Θεωρείται πως είναι σε απομόνωση χωρίς επικοινωνία, υπό τον φόβο πως θα τον δολοφονήσει το Ισραήλ, ενώ ακόμα και κορυφαίοι κυβερνητικοί αξιωματούχοι δεν έχουν καμία επαφή μαζί του.

Πιθανώς είναι ακόμα σε επιφυλακή, παρά την εύθραυστη εκεχειρία για την οποία μεσολάβησαν ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και ο εμίρης του Κατάρ. Αν και ο Τραμπ φέρεται να είπε στο Ισραήλ να μην τον σκοτώσει, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου δεν το απέκλεισε.

Έτσι, όταν – και αν – βγει από την κρυψώνα του, θα δει ένα τοπίο θανάτου και καταστροφής. Αναμφίβολα, θα εξακολουθεί να εμφανίζεται στην κρατική τηλεόραση ισχυριζόμενος τη νίκη στη σύγκρουση. Και θα σχεδιάσει να αποκαταστήσει την εικόνα του. Αλλά θα αντιμετωπίσει μια νέα πραγματικότητα – ακόμη και μια νέα εποχή, αναφέρει το BBC σε ανάλυσή του.

Ο πόλεμος άφησε τη χώρα σημαντικά αποδυναμωμένη, όπως και τον ίδιο.

Μουρμούρα και διαφωνίες

Κατά τη διάρκεια του πολέμου, το Ισραήλ πήρε πολύ γρήγορα τον έλεγχο μεγάλου μέρους του εναέριου χώρου του Ιράν και επιτέθηκε στις στρατιωτικές υποδομές του, ενώ κορυφαίοι διοικητές της Φρουράς της Επανάστασης και του στρατού σκοτώθηκαν.

Η έκταση των ζημιών στον στρατό είναι ακόμη ασαφής και αμφισβητείται, αλλά οι επανειλημμένοι βομβαρδισμοί κατά των βάσεων και εγκαταστάσεων του στρατού και των Φρουρών της Επανάστασης υποδηλώνουν σημαντική υποβάθμιση της στρατιωτικής ισχύος του Ιράν. Και η στρατιωτικοποίηση έχει κοστίσει πολλά στο Ιράν.

Οι γνωστές πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, οι οποίες απέφεραν στη χώρα σχεδόν δύο δεκαετίες κυρώσεων από τις ΗΠΑ και τη διεθνή κοινότητα, με εκτιμώμενο κόστος εκατοντάδων δισ. δολαρίων, έχουν υποστεί ζημιές από τις αεροπορικές επιδρομές, αν και η πλήρης έκταση των ζημιών είναι δύσκολο να εκτιμηθεί.

Για ποιο λόγο έγιναν όλα αυτά, αναρωτιούνται πολλοί.

Πολλοί Ιρανοί θα θεωρήσουν αποκλειστικά υπεύθυνο τον Αγιατολάχ Χαμενεΐ, ο οποίος αναδείχτηκε ως ηγέτης το 1989, για το γεγονός ότι έθεσε το Ιράν σε πορεία σύγκρουσης με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ, η οποία τελικά έφερε σημαντική καταστροφή στη χώρα και τον λαό του.

Επίσης, θα τον κατηγορήσουν για την επιδίωξη του ιδεολογικού στόχου της καταστροφής του Ισραήλ – κάτι που πολλοί Ιρανοί δεν υποστηρίζουν.

Και θα τον κατηγορήσουν και για την πεποίθησή του ότι αναπτύσσοντας πυρηνικό όπλο, το έθνος θα ήταν ανίκητο.

Οι κυρώσεις έχουν παραλύσει την ιρανική οικονομία, μετατρέποντας έναν κορυφαίο εξαγωγέα πετρελαίου σε μια φτωχή και αγωνιζόμενη σκιά του παλιού της εαυτού.

«Είναι δύσκολο να εκτιμήσουμε πόσο ακόμα το ιρανικό καθεστώς μπορεί να επιβιώσει υπό τόσο σημαντική πίεση, αλλά αυτό μοιάζει με την αρχή του τέλους», αναφέρει στο BBC η καθηγήτρια Κίνα Κατίμπ, επισκέπτρια ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ.

«Ο Αλί Χαμενεΐ είναι πιθανό να γίνει ο τελευταίος “ανώτατος ηγέτης” της Ισλαμικής Δημοκρατίας με την πλήρη έννοια της λέξης», εκτιμά η ίδια.

Παράλληλα, υπάρχει μουρμούρα και διαφωνίες και στα υψηλά στρώματα της κυβέρνησης. Στο αποκορύφωμα του πολέμου, ένα ημιεπίσημο ιρανικό πρακτορείο ειδήσεων ανέφερε ότι ορισμένα κορυφαία πρώην στελέχη του καθεστώτος παρότρυναν τους πιο ήσυχους θρησκευτικούς λόγιους της χώρας που εδρεύουν στην ιερή πόλη Κομ, οι οποίοι είναι ξεχωριστοί από τον Αγιατολάχ, να παρέμβουν και να επιφέρουν αλλαγή στην ηγεσία.

«Θα υπάρξει μια αναμέτρηση», σύμφωνα με τον καθηγητή Αλί Ανσαρί, διευθυντή του Ινστιτούτου Ιρανικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του St. Andrews.

«Είναι απολύτως σαφές ότι υπάρχουν τεράστιες διαφωνίες εντός της ηγεσίας, αλλά και τεράστια δυσαρέσκεια μεταξύ των απλών ανθρώπων», τονίζει.

«Ο θυμός και η απογοήτευση θα ριζώσουν»

Κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων εβδομάδων, πολλοί Ιρανοί πάλεψαν με αντικρουόμενα συναισθήματα σχετικά με την ανάγκη να υπερασπιστούν τη χώρα τους, ενώ νιώθουν βαθύ μίσος για το καθεστώς.

Συσπειρώθηκαν για τη χώρα, όχι βγαίνοντας έξω για να υπερασπιστούν το καθεστώς, αλλά για να φροντίσουν ο ένας τον άλλον και υπήρξαν αναφορές για τεράστια αλληλεγγύη και εγγύτητα.

Άνθρωποι σε πόλεις και χωριά εκτός αστικών περιοχών άνοιξαν τις πόρτες τους σε όσους είχαν διαφύγει από τους βομβαρδισμούς στις πόλεις τους, καταστηματάρχες έδιναν βασικά αγαθά, γείτονες χτυπούσαν ο ένας την πόρτα του άλλου για να ρωτήσουν αν χρειάζονται κάτι.

Πολλοί γνωρίζουν πως το Ισραήλ πιθανώς επεδίωκε αλλαγή καθεστώτος στο Ιράν και αυτό είναι κάτι που επιθυμούν και πολλοί Ιρανοί. Ωστόσο, μπορεί να μην θέλουν μια αλλαγή καθεστώτος που σχεδιάζεται και επιβάλλεται από ξένες δυνάμεις.

Στα σχεδόν 40 χρόνια της διακυβέρνησής του, ο Αγιατολάχ Χαμενεΐ, ένας από τους μακροβιότερους ηγέτες στον κόσμο, έχει αποδεκατίσει κάθε αντιπολίτευση στη χώρα. Οι πολιτικοί ηγέτες της αντιπολίτευσης είτε βρίσκονται στη φυλακή είτε έχουν εγκαταλείψει το Ιράν. Και στο εξωτερικό, τα στελέχη της αντιπολίτευσης δεν μπόρεσαν να διαμορφώσουν στάση για να ρίξουν το καθεστώς.

Ήταν αναποτελεσματικοί στη δημιουργία οποιασδήποτε οργάνωσης ικανής να αναλάβει την εξουσία στο εσωτερικό της χώρας, αν παρουσιαστεί η ευκαιρία.

Και κατά τη διάρκεια των δύο εβδομάδων του πολέμου, όταν η κατάρρευση του καθεστώτος ήταν μια πιθανότητα, αν ο πόλεμος συνεχιζόταν αμείλικτα, πολλοί πίστευαν ότι το πιθανό σενάριο για την επόμενη ημέρα δεν ήταν η ανάληψη της εξουσίας από την αντιπολίτευση, αλλά η κατάβαση της χώρας στο χάος και την ανομία.

«Είναι απίθανο το ιρανικό καθεστώς να ανατραπεί μέσω της εγχώριας αντιπολίτευσης. Το καθεστώς παραμένει ισχυρό στο εσωτερικό και θα αυξήσει την εγχώρια καταπίεση για να συντρίψει τη διαφωνία», λέει η Κατίμπ.

Πλέον, οι Ιρανοί φοβούνται περαιτέρω καταστολή από το καθεστώς. Τουλάχιστον έξι άτομα έχουν εκτελεστεί τις τελευταίες δύο εβδομάδες από την έναρξη του πολέμου με το Ισραήλ με την κατηγορία της κατασκοπείας για λογαριασμό του Ισραήλ. Οι αρχές λένε ότι έχουν συλλάβει επίσης περίπου 700 άτομα.

Πηγή: Pagenews.gr