Μια παγκόσμια καταστροφή στον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου αποτράπηκε – προς το παρόν

Η τελευταία κρίση στον πόλεμο μεταξύ Ισραήλ και Ιράν έφερε το Στενό του Ορμούζ πιο κοντά από ποτέ στο κλείσιμο. Αναλυτές προειδοποιούν ότι ο επόμενος γύρος κλιμάκωσης θα μπορούσε να καταστρέψει τις παγκόσμιες αγορές, με την Ευρώπη να υφίσταται το μεγαλύτερο κόστος.

«Μπορεί ο πόλεμος μεταξύ Ισραήλ και Ιράν να ξαναρχίσει; Υποθέτω ότι κάποια μέρα μπορεί. Ίσως να ξεκινήσει σύντομα», προειδοποίησε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, όπως αναφέρει το the cradle.

Η δήλωση αυτή – που έγινε μια μέρα μετά την επιβολή εκεχειρίας από τις ΗΠΑ, η οποία έθεσε τέλος στις άμεσες εχθροπραξίες μεταξύ του Ιράν και του κράτους κατοχής – αποτυπώνει την επισφαλή ηρεμία που επικρατεί στη Δυτική Ασία.

Αν και οι πύραυλοι έχουν σταματήσει να πετούν, το Ιράν δεν έχει ακόμη ανεβεί πολύ στην σκάλα της κλιμάκωσης. Πολλά από τα αποτρεπτικά του χαρτιά παραμένουν αχρησιμοποίητα – με κύριο μεταξύ αυτών της μη στρατιωτικής απειλής του κλεισίματος του Στενού του Ορμούζ. Όπως επεσήμαναν αναλυτές, αυτό το στρατηγικό σημείο ελέγχου δεν έπαψε ποτέ να αποτελεί επιλογή. Και αν ξαναρχίσει ο πόλεμος, θα μπορούσε να είναι το πρώτο μέσο πίεσης που θα χρησιμοποιηθεί.

Ένα στενό μακριά από την καταστροφή

Ο άμεσος πόλεμος μεταξύ Ισραήλ και Ιράν που ξέσπασε στις 13 Ιουνίου – με αφορμή τις ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές σε ιρανικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις, πυρηνικούς επιστήμονες και διοικητές των ενόπλων δυνάμεων – προκάλεσε άμεσους φόβους για καταστροφική διακοπή του εφοδιασμού με πετρέλαιο και φυσικό αέριο.

Αναλυτές προειδοποιούν ότι οποιοσδήποτε αποκλεισμός του Στενού του Ορμούζ θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση των τιμών της ενέργειας και να προκαλέσει παγκόσμια ύφεση. Και ενώ έχει τεθεί σε ισχύ μια προσωρινή εκεχειρία, η περιοχή παραμένει σε κατάσταση συναγερμού και τα χειρότερα σενάρια εξακολουθούν να είναι πολύ πιθανά.

Λίγες ώρες μετά τις επιθέσεις των ΗΠΑ στις εγκαταστάσεις εμπλουτισμού ουρανίου του Ιράν, το ιρανικό κοινοβούλιο ψήφισε με συντριπτική πλειοψηφία το κλείσιμο του Στενού του Ορμούζ, μιας ζωτικής αρτηρίας για τη διακίνηση πετρελαίου και υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) σε παγκόσμιο επίπεδο. Το Ιράν εξαπέλυσε επίσης αντίποινα πυραυλικά χτυπήματα εναντίον αμερικανικών στρατιωτικών βάσεων στο Κατάρ, με εκρήξεις να αναφέρονται πάνω από τη Ντόχα.

Περίπου το ένα τέταρτο του παγκόσμιου εμπορίου πετρελαίου, ή μεταξύ 15-19 εκατομμυρίων βαρελιών πετρελαίου την ημέρα, μεταφέρεται μέσω του Στενού του Ορμούζ, που συνδέει τον Περσικό Κόλπο με τον Ινδικό Ωκεανό. Επιπλέον, 85 εκατομμύρια τόνοι LNG από το Κατάρ και τα ΗΑΕ μεταφέρθηκαν μέσω του Ορμούζ πέρυσι, καλύπτοντας το 20% των παγκόσμιων αναγκών.

Οι αγορές πετρελαίου αντιδρούν, αλλά όχι όπως αναμενόταν

Παραδόξως, οι πρώτες επιπτώσεις του πολέμου στις αγορές πετρελαίου και φυσικού αερίου ήταν μέτριες. Το Brent ανέβηκε σταδιακά στα 79 δολάρια το βαρέλι – μόλις 9 δολάρια πάνω από την τιμή πριν από τη σύγκρουση. Το αμερικανικό αργό πετρέλαιο, ωστόσο, σημείωσε απότομη πτώση κατά 7,2% στα 68,51 δολάρια το βαρέλι, καταγράφοντας μία από τις μεγαλύτερες ημερήσιες πτώσεις στην πρόσφατη ιστορία. Ακόμη και αν η απότομη πτώση οφείλεται στη συμβολική αντίδραση του Ιράν στις επιθέσεις των ΗΠΑ, οι κίνδυνοι παραμένουν.

Ο Δρ Σίριλ Γουίντερσχοβεν, βετεράνος αναλυτής ενέργειας και άμυνας στη Δυτική Ασία, δήλωσε στο The Cradle ότι οι κύριοι κίνδυνοι έγκειται στην αστάθεια των τιμών και στην πιθανή έλλειψη ντίζελ και βενζίνης. Ωστόσο, επιμένει ότι δεν υπήρξε άμεση έλλειψη εφοδιασμού, αναφέροντας τα στρατηγικά αποθέματα του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) και τα πρόσφατα αποθέματα της Κίνας.

Ωστόσο, ο Κρις Γουίφερ, συνιδρυτής της Macro Advisory και πρώην επικεφαλής στρατηγικός αναλυτής της Sberbank-CIB, προειδοποιεί με αυστηρότητα: «Εάν η διακοπή κρατήσει για μια εβδομάδα ή περισσότερο, τότε θα μπορούσαμε εύκολα να δούμε 150 δολάρια ανά βαρέλι. Είναι πολύ δύσκολο να προβλέψουμε την ακριβή τιμή, αλλά θα αφαιρεθεί ένας σημαντικός όγκος προσφοράς και με αβέβαιο, ή ακόμη και άγνωστο, χρονοδιάγραμμα – αυτό θα μπορούσε να ωθήσει την τιμή του πετρελαίου οπουδήποτε σε σύντομο χρονικό διάστημα».

Μιλώντας επίσης στο The Cradle, ο Δρ Μαμντούχ Σαλάμε, διεθνής οικονομολόγος πετρελαίου και πρώην καθηγητής οικονομικών της ενέργειας στο ESCP Europe Business School του Λονδίνου, σημειώνει ότι, ενώ η Σαουδική Αραβία, τα ΗΑΕ και το Ιράν διαθέτουν ορισμένους αγωγούς που παρακάμπτουν το Ορμούζ – μειώνοντας ενδεχομένως τις διακοπές των αποστολών από 20 εκατομμύρια σε 17 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα – ο αντίκτυπος θα εξακολουθεί να είναι αρκετά σοβαρός ώστε να προκαλέσει σημαντική ζημιά στην παγκόσμια οικονομία

: «Εάν το Ιράν αποκλείσει όντως το Στενό του Ορμούζ, αυτό θα βυθίσει την παγκόσμια οικονομία στη χειρότερη πετρελαϊκή κρίση από το αραβικό εμπάργκο πετρελαίου το 1973».

Ο Γουίντερσχοβεν προσθέτει ότι σε περίπτωση εκτεταμένου πολέμου – όπου θα καταστραφούν βασικά σημεία όπως το Αμπκαΐκ και η Φουτζάιρα – οι αποκαταστάσεις θα μπορούσαν να διαρκέσουν περισσότερο από πέντε μήνες. Ισχυρίζεται ότι ένα τέτοιο σενάριο θα οδηγούσε τις τιμές του πετρελαίου πολύ πάνω από τα 150 δολάρια το βαρέλι, αν και τα τρέχοντα σήματα της αγοράς, σύμφωνα με βασικούς παράγοντες, δεν υποδηλώνουν άμεσο κίνδυνο.

Ακόμη και με την «έκπληξη» της κατάπαυσης του πυρός, ο Γουίντερσχοβεν συμφωνεί με τον Τραμπ ότι μπορεί να είναι απλώς μια παύση μεταξύ των επιθέσεων. «Η συνολική επιλογή του κλεισίματος του Ορμούζ είναι πάντα στο μυαλό των αναλυτών, αλλά κυρίως των πολιτικών και των κερδοσκόπων».

Η απειλή αποκλεισμού δεν έχει τελειώσει

Το χειρότερο σενάριο δεν έχει ακόμη συμβεί. Ωστόσο, ο Σαλάμε μας υπενθυμίζει την επί μακρόν δέσμευση του Ιράν: εάν οι εξαγωγές αργού πετρελαίου του μπλοκαριστούν μέσω του Ορμούζ, θα εμποδίσει και άλλες χώρες να εξάγουν.

Ένα τέτοιο σενάριο, εξηγεί, θα ακολουθούσε πιθανώς ισραηλινές επιθέσεις κατά των αποθεμάτων αργού πετρελαίου του Ιράν στο νησί Χαργκ ή άλλων σημαντικών ενεργειακών πόρων, ή αν οι ΗΠΑ ενέτειναν τις επιθέσεις κατά των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν – ιδίως της σημαντικής εγκατάστασης στο Φορντόου.

Δεδομένου ότι και οι δύο προϋποθέσεις έχουν εκπληρωθεί, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι το ιρανικό κοινοβούλιο ψήφισε υπέρ του κλεισίματος του στενού. Αν και η ψηφοφορία δεν είναι δεσμευτική – η τελική απόφαση ανήκει στο Ανώτατο Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας του Ιράν – η κίνηση αυτή θα μπορούσε να εκληφθεί ως μια προσπάθεια επίδειξης δύναμης και αποστολής προειδοποίησης, καθώς θα αποτελούσε ένα από τα λίγα στρατηγικά μέσα αποτροπής που διαθέτει το Ιράν.

Ο Σαλάμε είναι πεπεισμένος ότι σε περίπτωση συνέχισης ή νέων συγκρούσεων με τις ΗΠΑ, «το Ιράν θα διακόψει σίγουρα τη ναυτιλία στο στενό».

Ο Γουίφερ επαναλαμβάνει την προειδοποίηση. «Η στρατηγική του Ιράν είναι πιθανό να είναι η ταχεία κλιμάκωση, ώστε οι χώρες του Περσικού Κόλπου και της Ασίας, αν και είναι σαφώς θυμωμένες με το Ιράν, να αρχίσουν επίσης να πιέζουν τις ΗΠΑ να αποκλιμακώσουν την κατάσταση λόγω της ζημίας που θα υποστούν οι αντίστοιχες οικονομίες τους».

Και το Ιράν μπορεί να μην χρειαστεί καν να βυθίσει δεξαμενόπλοια για να αποδείξει το σημείο του. Το να στοχεύσει μόνο πλοία θα οδηγούσε πιθανώς σε αύξηση των ασφαλίστρων, μείωση του όγκου των εμπορικών συναλλαγών και σημαντική αύξηση των τιμών για τους τελικούς καταναλωτές, υποδηλώνει ο Γουίφερ. Ο κίνδυνος από μόνος του αρκεί για να βλάψει τις εύθραυστες παγκόσμιες οικονομίες.

Ο Βίντερσχοβεν, ωστόσο, παραμένει σκεπτικός ως προς το ενδεχόμενο το Ιράν να κάνει το βήμα.

«Η Τεχεράνη το απειλεί εδώ και δεκαετίες, αλλά ποτέ δεν το έχει κάνει ή δεν μπόρεσε να το κάνει. Θα ωθούσε επίσης τους αραβικούς γείτονες σε μια πλήρη αντιιρανική στάση, χωρίς να αφήνει αρκετό περιθώριο ελιγμών στην Τεχεράνη για να πάρει πραγματικά μέτρα». Κατά την άποψή του, η Τεχεράνη δεν θα ήθελε πραγματικά να θυμώσει και τους μοναδικούς εμπορικούς συμμάχους της, όπως η Κίνα και η Ινδία.

Ωστόσο, ο Σαλάμε δεν είναι πεπεισμένος ότι αυτοί οι σύμμαχοι θα σταματήσουν την Τεχεράνη.

Ούτε το Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου (GCC) ούτε η Κίνα θα μπορούσαν να αποτρέψουν το Ιράν, υποστηρίζει: «Ούτε θα νοιαζόταν το Ιράν αν απομονωνόταν, αφού δεν έχει άλλες επιλογές – και γνωρίζοντας επίσης ότι οι πραγματικοί σύμμαχοί του, ιδίως η Κίνα και η Ρωσία, δεν θα το εγκαταλείψουν ποτέ».

Ο άσος στο μανίκι

Ο Γουίντερσχοβεν προειδοποιεί ότι οι σύμμαχοι του Ιράν στον Άξονα της Αντίστασης ενδέχεται να αποτελέσουν ακόμη μεγαλύτερη απειλή από την ίδια την Τεχεράνη.

Αν και οι ΗΠΑ και η κυβέρνηση της Υεμένης υπό την ηγεσία της Ανσαράλα συμφώνησαν σε κατάπαυση του πυρός στις αρχές Μαΐου, η Σαναά ανακοίνωσε ότι συντονίζεται με την Τεχεράνη και φέρεται να εκτόξευσε αρκετούς πυραύλους κατά της Γιάφα στις 13 Ιουνίου.

Εάν αναζωπυρωθούν οι εχθροπραξίες μεταξύ Ιράν και ΗΠΑ, ο Γουίφερ πιστεύει ότι η ναυτιλία στη Θάλασσα Ερυθρά θα δεχθεί εκ νέου επιθέσεις από την Υεμένη. Ο Σαλάμε πηγαίνει ακόμη πιο μακριά, σημειώνοντας ότι αν ξαναρχίσουν οι συγκρούσεις, το Ιράν και η Υεμένη θα μπορούσαν να αποκλείσουν τόσο το Στενό του Ορμούζ όσο και το Μπαμπ αλ-Μαντέμπ. «Η παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη θα μπορούσε εύκολα να συρρικνωθεί κατά 2-3%».

Εκτιμά ότι ένα κλείσιμο του Στενού του Ορμούζ για δύο μήνες θα μπορούσε να κοστίσει στην παγκόσμια οικονομία περίπου 5 τρισεκατομμύρια δολάρια σε ετήσια βάση.

Το κλείσιμο του Ορμούζ θα προκαλούσε επίσης ασφυξία στις αγορές φυσικού αερίου. Περίπου το ένα πέμπτο του παγκόσμιου υγροποιημένου φυσικού αερίου – κυρίως από το Κατάρ – μεταφέρεται μέσω του στενού θαλάσσιου περάσματος. Αν και ο ΔρΓουίντερσχοβεν υποστηρίζει ότι αυτό δεν θα προκαλούσε παγκόσμια ύφεση, παραδέχεται ότι οι ευρωπαϊκές αγορές ενέργειας θα αντιμετώπιζαν σοβαρές ελλείψεις και ραγδαία αύξηση του πληθωρισμού.

Ο Σαλάμε προειδοποιεί ότι η ΕΕ θα υποστεί τις μεγαλύτερες απώλειες. Θα εξαρτηθεί περισσότερο από το αμερικανικό υγροποιημένο φυσικό αέριο, το οποίο κοστίζει δύο έως τέσσερις φορές περισσότερο από το ρωσικό αέριο που μεταφέρεται μέσω αγωγών. Αυτό θα αποδυναμώσει περαιτέρω μια ήδη εξαντλημένη οικονομία.

Προς το παρόν, τα μαύρα σενάρια αποτράπηκαν και ο αντίκτυπος στις αγορές ενέργειας ήταν εκπληκτικά περιορισμένος. Ωστόσο, χωρίς προοπτική για διαρκή ειρήνη και με την κλιμάκωση της έντασης στην περιοχή να έχει ξεσπάσει μέσα σε λίγες μόνο ημέρες, οι μελλοντικές αναταράξεις ενδέχεται να έρθουν γρηγορότερα και να χτυπήσουν πιο σκληρά.

Πηγή: Pagenews.gr