Το γεωπολιτικό ζήτημα και οι παρεμβάσεις της Τουρκίας κάθε φορά που επιχειρείτε η ολοκλήρωση των ερευνητικών εργασιών για τον προσδιορισμό της όδευσης του καλωδίου που θα διασυνδέσει ηλεκτρικά την Κρήτη με την Κύπρο και όχι οι διαφορετικές απόψεις σε οικονομικά ζητήματα μεταξύ των δυο εταίρων, δηλαδή της Ελλάδας και Κύπρου, είναι ο «ελέφαντας στο δωμάτιο».
Στην διαπίστωση αυτή καταλήγουν κυπριακές πηγές που εκτιμούν ότι πρώτα πρέπει να δοθούν λύσεις σε διπλωματικό επίπεδο και εν συνεχεία να γίνει οποιαδήποτε συζήτηση για το ίδιο το έργο.
Μάλιστα θέτουν ευθέως ερωτήματα για τη στάση της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ένα έργο που χρηματοδοτείται από τον κοινοτικό προϋπολογισμό και έχει χαρακτηριστεί ως PSI, ενώ θεωρούν ότι η Ευρώπη θα έπρεπε πριν προχωρήσει σε οποιαδήποτε κίνηση να έχει διασφαλίσει την ομαλή εξέλιξη των γεωπολιτικών ζητημάτων.
Οι ίδιες πηγές εκτιμούν ότι αυτή τη στιγμή ίσως θα έπρεπε να γίνει μια «παύση» στο έργο ώστε να αντιμετωπιστεί το μείζον πρόβλημα που είναι το γεωπολιτικό, αφού όπως λέγεται χαρακτηριστικά η Ελλάδα και Κύπρος διαβουλεύονται για επουσιώδη ζητήματα τη στιγμή που υπάρχει «ο ελέφαντας στο δωμάτιο».
Θα τηρηθούν οι δεσμεύσεις
Πάντως σε οικονομικό επίπεδο η κυπριακή πλευρά ξεκαθαρίζει σε όλους τους τόνους ότι θα τηρήσει τις δεσμεύσεις της όπως αυτές προκύπτουν από το Μνημόνιο Συνεργασίας με την Ελλάδα που υπεγράφη τον περασμένο Σεπτέμβριο. Αυτό σημαίνει ότι η εκταμίευση των 25 εκατ. ευρώ που αποτελούν την συμμετοχή των κυπρίων καταναλωτών στο έργο για το πρώτο από τα πέντε χρόνια της κατασκευής του, θα εκταμιευθούν στις αρχές του 2026 δηλαδή με την ολοκλήρωση του πρώτου έτους κατασκευής που είναι το 2025.
Υπενθυμίζεται ότι η κυπριακή πλευρά που λόγω του υψηλού κόστους του ρεύματος στη χώρα σε καμία περίπτωση δεν θέλει να επιβαρύνει τους καταναλωτές έχει δεσμευθεί ότι θα καταβάλλει για κάθε ένα από τα πέντε έτη κατασκευής 25 εκατ. ευρώ και συνολικά 125 εκατ. ευρώ. Τα χρήματα αυτά θα προέλθουν από τα έσοδα του συστήματος εμπορίας ρύπων της Κύπρου.
Στο θέμα αναφέρθηκε χθες ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης σημειώνοντας ότι «Θα ισχύσουν οι ειλημμένες αποφάσεις της κυβέρνησης για την ηλεκτρική διασύνδεση δίχως επιβάρυνση για τους καταναλωτές». Μιλώντας στο περιθώριο της Ετήσιας Γενικής Συνέλευσης του Παγκύπριου Συνδέσμου Ξενοδόχων, και ερωτηθείς για προειδοποιήσεις που ακούστηκαν σχετικά με τη διακοπή του έργου της ηλεκτρικής διασύνδεσης ο κ. Χριστοδουλίδης είπε ότι οι αποφάσεις που έλαβε η κυπριακή κυβέρνηση, οι οποίες αφορούν συγκεκριμένο ποσό, 25 εκατομμύρια κάθε έτος για μια πενταετία θα ισχύσουν.
Σε ότι αφορά τους Έλληνες καταναλωτές σημειώνεται ότι η ΡΑΑΕΥ έλαβε ήδη απόφαση για την αύξηση των τελών χρήσεις του δικτύου μεταφοράς προκειμένου να καλυφθεί το κόστος του έργου. Η αύξηση αυτή που συνολικά είναι 7,1 εκατ ευρώ και εκτιμάται ότι θα είναι απειροελάχιστη για τους Έλληνες καταναλωτές θα ενσωματωθεί στους λογαριασμούς του ρεύματος στο τέλος Αυγούστου ή στις αρχές Σεπτεμβρίου.
Μελέτη κόστους – οφέλους από τον ΑΔΜΗΕ
Εν τω μεταξύ ο ΑΔΜΗΕ σε μια προσπάθεια ισχυροποίησης του έργου προχωρεί στην προετοιμασία του επόμενου τμήματος του και συγκεκριμένα στη μελέτη κόστους – οφέλους για το τμήμα Κύπρος – Ισραήλ που αποτελεί τον δεύτερο κλάδο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Great Sea Interconnector.
Ο ΑΔΜΗΕ ως project promoter του έργου, παρουσίασε στις αρμόδιες Ρυθμιστικές Αρχές Κύπρου (ΡΑΕΚ) και Ισραήλ (PUA), παρουσία εκπροσώπων των υπουργείων Ενέργειας των δύο χωρών καθώς και εκπροσώπου της γενικής διεύθυνσης Ενέργειας της Κομισιόν, τις βασικές αρχές της μελέτης κόστους οφέλους.
Η μελέτη, η οποία εκπονήθηκε από την εταιρεία Exergia σε συνεργασία με το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ), που είχε αναλάβει και την αντίστοιχη μελέτη του άλλου τμήματος του GSI, Κρήτη – Κύπρος, επιβεβαιώνει τα σημαντικά οφέλη του έργου τόσο για την Κύπρο όσο και για το Ισραήλ.
Μέχρι το τέλος Ιουλίου, ο ΑΔΜΗΕ θα υποβάλει πλήρη φάκελο στις συναρμόδιες Ρυθμιστικές Αρχές των δύο χωρών με το επίσημο αίτημα επένδυσης (investment request), προκειμένου αυτές να εκδώσουν κοινή απόφαση για το CBCA (Cross-Border Cost Allocation), που αφορά στον επιμερισμό του κόστους μεταξύ των κρατών και τη διασφάλιση του εσόδου του έργου.
Οι διαδικασίες αυτές αποτελούν το πρώτο κρίσιμο βήμα για την ωρίμανση του έργου, σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό ΤΕΝ-Ε, προκειμένου να διαμορφωθεί το αναγκαίο ρυθμιστικό πλαίσιο που θα διασφαλίσει το έσοδό του και εν συνεχεία θα ξεκινήσει η κατασκευή του.