Ντόναλντ Τραμπ: Μπορεί να μάθει κάτι από τον Μάικ Τάισον για το χρέος;

«Όλοι έχουν ένα σχέδιο, μέχρι να τους χτυπήσει στο πρόσωπο», είπε κάποτε ο πρώην πρωταθλητής βαρέων βαρών Μάικ Τάισον. Ανταλλάσσοντας το ρινγκ του μποξ με την αρένα της κυβέρνησης, όλοι έχουν ένα σχέδιο για να μειώσουν το χρέος της Αμερικής, μέχρι να τους χτυπήσει η αγορά ομολόγων.

Όπως γράφει ο Τομ Όρλικ, στο Bloomberg, το σχέδιο του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για τη διαχείριση του χρέους μπορεί να συνοψιστεί σε κάτι τέτοιο. Από την πλευρά των δαπανών, να γίνουν δραστικές περικοπές στο κυβερνητικό εργατικό δυναμικό και να περιοριστούν προγράμματα όπως το Medicaid και οι επιδοτήσεις καθαρής ενέργειας που δεν ευθυγραμμίζονται με τις πολιτικές του προτεραιότητες. Από την πλευρά των εσόδων, να παραταθούν οι φορολογικές ελαφρύνσεις από την πρώτη του θητεία, με τα χρήματα που θα εισπραχθούν από τους υψηλότερους δασμούς να καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος του κενού. Ακολουθώντας τη λογική της διαβόητης καμπύλης Laffer , οι φορολογικές ελαφρύνσεις θα τονώσουν την οικονομία, έτσι ώστε τα έσοδα της κυβέρνησης να αυξάνονται ακόμη και όταν μειώνονται τα επιτόκια.

Δεν είναι ένα σχέδιο που θα ασπαστούν όλοι. Πολλοί θεωρούν την υγειονομική περίθαλψη ως ένα βασικό δικαίωμα που πρέπει να επεκταθεί, όχι να αφαιρεθεί. Άλλοι θα ήθελαν να διασφαλίσουν ότι τα παιδιά τους θα κατοικούν σε έναν πλανήτη που δεν θα είναι ένας βράχος που έχει καεί από την κλιματική αλλαγή. «Παρ’ όλα αυτά, ο Τραμπ αξίζει τα εύσημα για την αντιμετώπιση της πρόκλησης μιας φουσκωμένης γραφειοκρατίας με ενέργεια και φαντασία, προσπαθώντας να σχεδιάσει μια μετάβαση από τους φόρους στους δασμούς – μια λύση δύο προς ένα που ο πρόεδρος ελπίζει ότι θα αναζωογονήσει την παραγωγική μηχανή της Αμερικής χωρίς να ληστέψει το Υπουργείο Οικονομικών», αναφέρει το Bloomberg.

Η ενέργεια του MAGA

Κάποια στιγμή, όμως, η ασταμάτητη δύναμη της ενέργειας MAGA συναντά το ακλόνητο αντικείμενο των μαθηματικών του ελλείμματος και κάτι πρέπει να αλλάξει. Ο Τραμπ κληρονόμησε ένα έλλειμμα που το 2024 ανήλθε στο 6,4% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της χώρας, σε σύγκριση με έναν μέσο όρο 3,8% κατά το προηγούμενο μισό αιώνα – μια περίοδο που περιλαμβάνει την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση που κατέστρεψε τον προϋπολογισμό και την πανδημία Covid-19. Λαμβάνοντας υπόψη τις εξοικονομήσεις που προέκυψαν από το λεγόμενο Υπουργείο Αποδοτικότητας της Κυβέρνησης του  Ίλον Μασκ και τα έσοδα από τους δασμούς, το Bloomberg Economics προβλέπει ότι το φετινό χάσμα δεν θα μειωθεί πολύ κάτω από το 6% του ΑΕΠ.

Με άλλα λόγια, ο Τραμπ μετακινεί τον δείκτη του ελλείμματος, αλλά όχι αρκετά.

Η κρίση χρέους

Ακολουθούν τέσσερις λόγοι για τους οποίους, με την τρέχουσα πορεία, οι ΗΠΑ οδεύουν με γοργούς ρυθμούς προς μια κρίση χρέους.

1. Καταρχάς, ο νόμος «One Big Beautiful Bill Act»  κάνει περισσότερα για να μειώσει τους φόρους παρά για να μειώσει τις δαπάνες. Αυτό δεν αποτελεί έκπληξη: Οι μειώσεις φόρων είναι δημοφιλείς, ενώ οι μειώσεις δαπανών όχι. Ο νόμος εκτιμάται ότι θα προσθέσει περίπου 2,4 τρισεκατομμύρια δολάρια στο εθνικό χρέος την επόμενη δεκαετία.
2. Δεύτερον, παρά το γεγονός ότι προσέλαβε έναν υπάλληλο γνωστό ως « Big Balls » που κουνούσε ένα κόκκινο αλυσοπρίονο στη σκηνή, ο Μασκ εντόπισε μόνο μέτριες εξοικονομήσεις στις κυβερνητικές δαπάνες: 180 δισεκατομμύρια δολάρια, σε σύγκριση με τον αρχικό στόχο των 2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων.
3. Τρίτον, οι δασμοί, εάν παραμείνουν στα τρέχοντα επίπεδα -και τι μεγάλο «αν» είναι αυτό- θα δημιουργήσουν ένα απόθεμα μετρητών, περίπου 2,5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων την επόμενη δεκαετία. Ενώ αυτό καλύπτει άψογα το κενό στα οικονομικά των ΗΠΑ που δημιουργήθηκε από το Big Beautiful Bill, δεν κάνει πολλά για να κλείσει το έλλειμμα.
4. Τέλος, αλλά εξίσου σημαντικό, η αγορά ομολόγων αρχίζει να δέχεται πιέσεις. Μια θεωρία για την εκλογική επιτυχία του Τραμπ, δημοφιλής στους Δημοκρατικούς σχολιαστές, είναι ότι η διαβρωμένη εμπιστοσύνη στα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης και η άνοδος των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έχουν αφήσει τους ψηφοφόρους με χαμηλή πληροφόρηση με μια διαστρεβλωμένη εικόνα της πραγματικότητας. Οι φούσκες πληροφόρησης μπορεί να αποτελούν πρόβλημα για ορισμένους ψηφοφόρους αμφίρροπων πολιτειών, αλλά όχι για την αγορά ομολόγων του αμερικανικού δημοσίου. Οι κάτοχοι κρατικού χρέους των ΗΠΑ έχουν μια σαφή εικόνα της δυναμικής του χρέους της Αμερικής και δεν τους αρέσει αυτό που βλέπουν.

Τον Μάιο, η Moody’s πρόλαβε την S&P και την Fitch στην υποβάθμιση της πιστοληπτικής αξιολόγησης των ΗΠΑ . Με το ακρωνύμιο που οι λάτρεις θα θεωρήσουν ως χαμένη ευκαιρία, μείωσε την αξιολόγηση από την κορυφαία κατάταξη Aaa κατά μία βαθμίδα στο Aa1, όχι στο BBB που θυμίζει το Big Beautiful Bill. Η κίνηση δεν πυροδότησε κατάρρευση, αλλά υπήρχαν σημάδια αποχής  αγοραστών, με τα 30ετή αμερικανικά ομόλογα να διαπραγματεύονται για λίγο με απόδοση άνω του 5% .

Οι υψηλότερες αποδόσεις αντικατοπτρίζουν επίσης την αδίστακτη λογική της προσφοράς και της ζήτησης. Για να χρηματοδοτήσει ιστορικά αυξημένα ελλείμματα, το Υπουργείο Οικονομικών πρέπει να πουλήσει περισσότερο χρέος, πράγμα που σημαίνει περισσότερη προσφορά. Η όρεξη για αμερικανικό χρέος από την Κίνα, τη Σαουδική Αραβία και άλλους, εν τω μεταξύ, δεν είναι αυτή που ήταν κάποτε , πράγμα που σημαίνει λιγότερη ζήτηση. Ο συνδυασμός των δύο σημαίνει ότι το Υπουργείο Οικονομικών θα πρέπει να προσφέρει στους επενδυτές μια πλουσιότερη ανταμοιβή για την κατοχή των ομολόγων του. Τα υψηλότερα επιτόκια θα προσθέσουν από μόνα τους στο έλλειμμα. Το 2021, οι πληρωμές τόκων για το εθνικό χρέος ανέρχονταν στο 1,5% του ΑΕΠ. Μέχρι το 2034, σύμφωνα με υπολογισμούς του Bloomberg Economics, θα μπορούσαν να πλησιάσουν το 6%.

Τι πρέπει να γίνει

Τι πρέπει να γίνει; Πρώτον, αύξηση των φόρων. Τη δεκαετία του 1970, ο ανώτατος φορολογικός συντελεστής ήταν πάνω από 70% και η ετήσια αύξηση του ΑΕΠ ήταν κατά μέσο όρο 3,2%. Την τελευταία δεκαετία, ο ανώτατος φορολογικός συντελεστής έχει μειωθεί στο 37% και η ετήσια ανάπτυξη ήταν κατά μέσο όρο 2,5%. Με άλλα λόγια, όπως υποστηρίζει ο Τομ Όρλικ, ο  φόβος για υψηλότερους φόρους που θα πνίξουν την ανάπτυξη είναι υπερβολικός. Μια αύξηση του συντελεστή για τις επιχειρήσεις και τους υψηλόμισθους θα συνέβαλε σε κάποιο βαθμό στη μείωση του χάσματος στα δημόσια οικονομικά.

Δεύτερον, μείωση των δαπανών. Η Κοινωνική Ασφάλιση και το Medicare είναι ιερές αγελάδες, αλλά δεν χρειάζεται να σφαγιαστούν για να μειωθεί το κόστος. Ο έλεγχος των μέσων κοινωνικής ασφάλισης θα διατηρούσε τα οφέλη για όσους τα χρειάζονται περισσότερο. Μια σταδιακή αύξηση της ηλικίας επιλεξιμότητας θα αντιμετώπιζε το απλό γεγονός ότι το προσδόκιμο ζωής ήταν 62 έτη το 1935, όταν εισήχθη η Κοινωνική Ασφάλιση, και σήμερα είναι 79. Μια εξωτερική πολιτική «Πρώτα η Αμερική» παρέχει ευκαιρίες για τη μείωση του άλλου βαρέων βαρών στον προϋπολογισμό – των σχεδόν 1 τρισεκατομμυρίου δολαρίων σε ετήσιες αμυντικές δαπάνες . Από αυτή την άποψη, η τρέχουσα εκδοχή του BBB απογοητεύει, καθώς απαιτεί σημαντική αύξηση των δαπανών.

Όπως γνωρίζουν οι πυγμάχοι, δεν υπάρχει μυστικό για την αύξηση του βάρους. Τρώτε λιγότερο και πηδάτε περισσότερο σχοινάκι, και τα κιλά θα μειωθούν. Το ίδιο ισχύει και με τους προϋπολογισμούς. Φορολογήστε περισσότερο και ξοδέψτε λιγότερα, και θα μειώσετε το έλλειμμα. Ακόμα καλύτερα, όταν η αγορά ομολόγων αρχίσει να δίνει προσοχή, θα ενεργοποιηθεί το φαινόμενο Ozempic του χαμηλότερου κόστους δανεισμού του αμερικανικού δημοσίου. Αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος για να αποφύγετε μια γροθιά στο πρόσωπο της κρίσης χρέους.

Πηγή: ot.gr–Ναταλία Δανδόλου