Eurobank: Στα €3,34δισ. το συνολικό ποσό ληξιπρόθεσμων οφειλών της Γενικής Κυβέρνησης τον Μάιο

Από το συνολικό ύψος των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων το μεγαλύτερο μέρος αποδίδεται στα Νοσοκομεία (€1,60 δισ.) που εμφανίζουν αύξηση 16.4% σε ετήσια βάση

Σύμφωνα με το πρόσφατο δελτίο μηνιαίων στοιχείων Γενικής Κυβέρνησης, το συνολικό ποσό ληξιπρόθεσμων οφειλών διαμορφώθηκε στα €3,34δισ. τον Μάιο 2025 αυξημένο κατά €0,69δισ. (ή 26,0%) σε σχέση με το τέλος του 2024 και κατά €0,37δισ. (ή 12,4%) σε ετήσια βάση.

Η διαφορά μεταξύ της ετήσιας μεταβολής (Μάιος-24) και της μεταβολής σε σχέση με το τέλος 2024 μπορεί να αποδοθεί στην εντονότερη αύξηση των πληρωμών υποχρεώσεων της Γενικής Κυβέρνησης τους τελευταίους μήνες του 2024 εισάγοντας με αυτό τον τρόπο, την έννοια της εποχικότητας στην εξόφληση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων, αναφέρει η Eurobank στην εβδομαδιαία έκθεσή της «7 ημέρες οικονομία».

Από το συνολικό ύψος των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων της γενικής κυβέρνησης (€3,34 δισ. τον Μάιο 2025) το μεγαλύτερο μέρος αποδίδεται στα Νοσοκομεία (€1,60 δισ.) που εμφανίζουν αύξηση 16.4% σε ετήσια βάση.

Είναι αναγκαίο εδώ να σημειωθεί ότι δεν έχουν συνυπολογιστεί στις εν λόγω υποχρεώσεις των νοσοκομείων η υποχρέωση των προμηθευτών της ΓΚ για clawback και rebate. Αυτό σημαίνει πως ένα μέρος των οφειλών παραπέμπει σε clawback και άρα το πραγματικό μέγεθος των ληξιπρόθεσμων οφειλών είναι σημαντικά μικρότερο από τα €1,60δισ. του Μαΐου 2025.

Από το 2021 και μετά, κάθε χρόνο έως και το 2023, έχουν τεθεί σε δράση προγράμματα ρύθμισης του clawback σε δόσεις. Παράλληλα, παρατηρώντας τα προγράμματα συμψηφισμού clawback των φαρμακευτικών με έργα έρευνας και ανάπτυξης φαρμακευτικών προϊόντων ή/και επενδυτικών σχεδίων ανάπτυξης προϊόντων/υπηρεσιών/γραμμών παραγωγής που ανακοίνωσε η ελληνική κυβέρνηση την περίοδο 2019-2025, η Eurobank βρίσκει συμψηφισμό της τάξης των €0,55δισ. Πρόκειται για επενδύσεις χρηματοδοτούμενες, ουσιαστικά, και από δημόσιες δαπάνες.

Η ενεργοποίηση των προγραμμάτων συμψηφισμού clawback με επιλέξιμες δαπάνες και επενδύσεις μειώνει τις υποχρεώσεις των προμηθευτών προς το Δημόσιο, χωρίς να επιβαρύνει άμεσα τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις των φορέων, ωστόσο συνιστά διαφορετικό τρόπο ικανοποίησης της απαίτησης του Δημοσίου, καθώς μέρος του clawback δεν εισπράττεται με τη μορφή χρηματικής ροής.

Τέλος, είναι αναγκαίο να επισημανθεί εδώ ότι σημαντικό ρόλο στην διαχείριση και αποπληρωμή των καθαρών ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων των νοσοκομείων διαδραματίζει πλέον και η Ενιαία Κεντρική Αρχή Προμηθειών Υγείας (ΕΚΑΠΥ), γεγονός που, παρότι δεν αποτυπώνεται πλήρως στα επίσημα στατιστικά στοιχεία, αναγνωρίζεται σε σχετική έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Αυξήσεις ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων της ΓΚ

Όλες οι υπόλοιπες κατηγορίες ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων της ΓΚ καταγράφουν σημαντικές αυξήσεις με την εξαίρεση των ληξιπρόθεσμων επιστροφών φόρων. Πιο αναλυτικά:

• Οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) ανέρχονταν στα €0,36δισ. αυξημένες κατά 26,0% σε ετήσια βάση (και 57,1% από το τέλος του 2024). Η αύξηση μπορεί να αποδοθεί τόσο στα δομικά προβλήματα των ΟΤΑ όσο και στην εποχικότητα των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων που προαναφέρθηκε παραπάνω (αύξηση στο πρώτο 9-μηνο του έτους και μείωση τους τελευταίους μήνες του έτους εξαιτίας αύξησης του ρυθμού των πληρωμών εκ μέρους του ΕΔ).

• Οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις του Κρατικού Προϋπολογισμού (ΚΠ) ανέρχονταν στα €0,25δισ. αυξημένες κατά 22,0% σε ετήσια βάση (και 60,3% από το τέλος του 2024). Το μεγαλύτερο μέρος της εν λόγω κατηγορίας οφειλών αποδίδεται σε καθυστερήσεις πληρωμών του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ), το οποίο συγκεντρώνει ληξιπρόθεσμες ύψους €0,23 δισ., αυξημένες κατά 54% ετησίως. Πέραν της γνωστής εποχικότητας των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων, σημαντικός παράγοντας είναι και η καθυστέρηση στην ωρίμανση των επενδυτικών σχεδίων, καθώς και δομικά προβλήματα στην υλοποίηση δημόσιων επενδύσεων – όπως η έλλειψη τεχνικής επάρκειας, οι χρονοβόρες εγκρίσεις και η χαμηλή διοικητική ικανότητα σε επίπεδο φορέων υλοποίησης.

• Οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις των Λοιπών Νομικών Προσώπων της ΓΚ (δηλαδή τα νομικά πρόσωπα πλην ΟΤΑ, ΟΚΑ, νοσοκομείων) ανέρχονταν στα €0,25δισ. αυξημένες κατά 14,7% σε ετήσια βάση (και 38,9% από το τέλος του 2024). Η συγκεκριμένη εξέλιξη αντανακλά τόσο την εποχικότητα των πληρωμών όσο και καθυστερήσεις στη χρηματοδότηση ή/και στη διαχειριστική τους ανταπόκριση.

• Οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης (ΟΚΑ) ανέρχονταν στα €0,60δισ. αυξημένες κατά 10,8% σε ετήσια βάση (και 3,2% από το τέλος του 2024). Παρά τη σημαντική πρόοδο που έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια στην εκκαθάριση των κύριων συντάξεων, δημοσιεύματα στον τύπο επισημαίνουν ότι καθυστερήσεις συνεχίζουν να παρατηρούνται στην απονομή επικουρικών συντάξεων. Οι καθυστερήσεις αυτές, σε συνδυασμό με τις σχετικές αναδρομικές υποχρεώσεις, εξακολουθούν να συμβάλλουν στη διατήρηση αυξημένων ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων των ΟΚΑ.

• Τέλος, όπως ήδη αναφέρθηκε παραπάνω, οι ληξιπρόθεσμες επιστροφές φόρων ανέρχονταν στα €0,27δισ. μειωμένες κατά -19,9% σε ετήσια βάση (και -18,7% από το τέλος του 2024). Η μείωση των ληξιπρόθεσμων επιστροφών φόρων θα μπορούσε να αποδοθεί τόσο στην επιτάχυνση των διαδικασιών επιστροφής από την ΑΑΔΕ κυρίως μέσω της ψηφιοποίησης των διαδικασιών, όσο και στην βελτιωμένη συμμόρφωση των φορολογουμένων.

Η πρόσφατη αύξηση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων της Γενικής Κυβέρνησης αναδεικνύει την ανάγκη για στοχευμένες παρεμβάσεις σε κρίσιμους τομείς όπως η Υγεία, η Κοινωνική Ασφάλιση και το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων. Παράγοντες όπως η εποχικότητα των πληρωμών, το ιδιαίτερο καθεστώς των clawback και rebate, καθώς και οι καθυστερήσεις στην απονομή επικουρικών συντάξεων, συντηρούν διαχρονικά υψηλά υπόλοιπα. Η αποκλιμάκωση αυτών των υποχρεώσεων προϋποθέτει,πέραν της δημοσιονομικής ευχέρειας, την ενίσχυση της διοικητικής ικανότητας και την ενσωμάτωση καλών πρακτικών, όπως η δημοσίευση καθαρών στοιχείων (π.χ. για τα νοσοκομεία) και η επιτάχυνση διαδικασιών εκκαθάρισης. Στο πλαίσιο αυτό, η συνέχιση της πτωτικής τάσης στις επιστροφές φόρων αποτελεί θετική εξέλιξη και ενδείκνυται να αποτελέσει πρότυπο για τα υπόλοιπα πεδία. Άλλωστε και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επισημαίνει ότι η αποκλιμάκωση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων εξελίσσεται με ανομοιογένεια, με βελτιώσεις στα νοσοκομεία λόγω της ΕΚΑΠΥ, αλλά αυξήσεις στους ΟΤΑ και τους ΟΚΑ, ενώ οι καθυστερήσεις αποδίδονται κυρίως σε διαρθρωτικά προβλήματα της διοίκησης και όχι σε ταμειακές πιέσεις.

Η βιβλιογραφία επιβεβαιώνει ότι η επίμονη συσσώρευση ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων αποτελεί ουσιώδη παράγοντα δημοσιονομικού κινδύνου, με επιπτώσεις τόσο στη ρευστότητα των προμηθευτών όσο και στη μακροοικονομική σταθερότητα. Μελέτες δείχνουν ότι οι καθυστερήσεις πληρωμών μειώνουν την επενδυτική δραστηριότητα και επηρεάζουν αρνητικά την πιστοληπτική συμπεριφορά των επιχειρήσεων (IMF (2014), ECB (2015), και Benigni (2025)). Στο ελληνικό πλαίσιο, οι επαναλαμβανόμενες καθυστερήσεις –ιδίως σε τομείς όπως το ΠΔΕ και τα νοσοκομεία– ενδέχεται να έχουν παρόμοιες επιδράσεις. Η ενσωμάτωση καλών πρακτικών για την πρόληψη και εκκαθάριση των οφειλών μεταξύ των οποίων η συνέχιση του έργου της ΕΚΑΠΥ αλλά και η δημοσίευση των καθαρών ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων των νοσοκομείων (χωρίς τις επιβαρύνσεις από clawback και rebate), καθώς και η ενίσχυση της διοικητικής και τεχνικής ικανότητας των φορέων υλοποίησης, προβάλλουν ως κρίσιμες προϋποθέσεις για τη σταθερή αποκλιμάκωση των υποχρεώσεων αυτών.

Πηγή: Pagenews.gr