Είκοσι και ένας μήνες έπειτα από την έναρξη της βίαιης επιχείρησής του κατά της Λωρίδας της Γάζας, το Ισραήλ μελετά εκ νέου την πιθανότητα προσωρινής παύσης των εχθροπραξιών με την παλαιστινιακή αντίσταση. Δύο βραχείες ανακωχές έχουν ήδη καταρρεύσει και έχουν οδηγήσει σε νέα αιματοχυσία.
Όπως αναφέρει το the cradle, μήπως ο γενοκτονικός πόλεμος πλησιάζει πραγματικά στο τέλος του; Το ερώτημα αυτό πλανάται πάνω από την προτεινόμενη εκεχειρία, δημιουργώντας αμφιβολίες για το αν το Ισραήλ επιδιώκει το τέλος του πολέμου ή απλώς μια παύση πριν από την επόμενη επίθεσή του.
Αυτή τη φορά, οι μεσολαβήσεις υπό την ηγεσία του Κατάρ και των ΗΠΑ, με τη μικρή συμμετοχή της Αιγύπτου, πιέζουν για 60ήμερη παύση των εχθροπραξιών. Η συμφωνία εξαρτάται από τη δέσμευση του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ να παρατείνει την εκεχειρία εάν προχωρήσουν οι συνομιλίες.
Τα σχέδια του Τελ Αβίβ για τη Γάζα μετά την εκεχειρία
Αυτές οι διαπραγματεύσεις αντικατοπτρίζουν μια βαθύτερη αλλαγή στην ασφαλιστική δογματική του κράτους κατοχής. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου έχει επανειλημμένα δηλώσει την πρόθεσή του να αναδιαμορφώσει το μέλλον της Γάζας πέρα από μια προσωρινή εκεχειρία.
Επιμένει στον αφοπλισμό της αντίστασης, στην αποσύνθεση της εξουσίας και του ελέγχου της Χαμάς και στην εξάλειψη κάθε μελλοντικής απειλής από τον πολιορκημένο θύλακα. Στο όραμα του Τελ Αβίβ για την «μέρα μετά», δεν υπάρχει καν ρόλος για τη συνεργάσιμη Παλαιστινιακή Αρχή (ΠΑ) στη Λωρίδα.
Το περισσότερο που μπορεί να κάνει το Ισραήλ είναι να ανεχθεί μια πολιτοφυλακή που θα υποστηρίζεται από το κράτος κατοχής και θα μοιάζει με την ομάδα Yasser Abu Shabab ή να αναπτύξει αραβικές δυνάμεις ασφαλείας για να υποστηρίξει τους τοπικούς εμπόρους ή τις φατρίες στη διακυβέρνηση της Γάζας – έως ότου η ΠΑ «μεταρρυθμιστεί» κατά το δοκούν της Ουάσιγκτον, με το Ισραήλ να διατηρεί τον γενικό έλεγχο της ασφάλειας και τον στρατιωτικό έλεγχο.
Αυτό το σχέδιο συνάδει με τη μακροχρόνια φιλοδοξία της ακροδεξιάς κυβέρνησης του Ισραήλ να επανεγκαταστήσει παράνομες αποικίες στο βόρειο τμήμα της Γάζας. Ο Νετανιάχου πιέζει τον στρατό του να κατασκευάσει μια «πόλη σκηνών» στη Ράφα για να μετεγκαταστήσει με τη βία 600.000 Παλαιστινίους, ένα κραυγαλέο σχέδιο δημογραφικής μηχανικής.
Η πρόταση για 60ήμερη εκεχειρία περιλαμβάνει τη σταδιακή αποχώρηση του Ισραήλ από τα δυτικά προς τα ανατολικά, τη διακοπή των αεροπορικών επιδρομών, την άδεια εισόδου τροφίμων και ανθρωπιστικής βοήθειας και την ανταλλαγή κρατουμένων. Σε αντίθεση με προηγούμενες εκεχειρίες, η εμπλοκή του Τραμπ προβάλλεται ως εγγύηση ότι οι δυνάμεις κατοχής δεν θα ξαναρχίσουν τις επιθέσεις μετά τη λήξη της προθεσμίας – όπως έκαναν αμέσως μετά την εκεχειρία του Μαρτίου.
Ωστόσο, παρά τα σημάδια πιθανής ανακούφισης για τον πεινασμένο και πολιορκημένο πληθυσμό της Γάζας, το Ισραήλ εξακολουθεί να πιστεύει ότι δεν έχει επιτύχει τον βασικό του στόχο: την εξάρθρωση της Χαμάς. Ένας ανώνυμος ισραηλινός αξιωματούχος δήλωσε πρόσφατα: «Η ευελιξία που έχουμε επιδείξει ανοίγει τον δρόμο για μια συμφωνία, αλλά ο Νετανιάχου σαφώς δεν έχει την πρόθεση να τερματίσει τον πόλεμο».
Οποιαδήποτε εκεχειρία είναι επομένως πιθανό να αποτελέσει μια παύση για την προετοιμασία του πεδίου μάχης για τον επόμενο γύρο. Ωστόσο, η επανάληψη του πολέμου θα μπορούσε να αποδειχθεί δύσκολη, δεδομένων των περιορισμών του στρατού κατοχής και των βαθιών ρωγμών στην κοινωνία.
Η ανασυγκρότηση ως μέσο πίεσης και το τέχνασμα του διαδρόμου Μοράγκ
Στο πλαίσιο της συνεχιζόμενης πίεσης, οι δυνάμεις που αντιτίθενται στην αντίσταση χρησιμοποιούν την ανασυγκρότηση της Γάζας ως μέσο πίεσης. Το Ισραήλ έχει προτείνει μια παραπλανητική προσφορά για να επιτρέψει την είσοδο κεφαλαίων από το Κατάρ και τη διεθνή κοινότητα στη Γάζα κατά τη διάρκεια της εκεχειρίας, σε μια προσπάθεια να πείσει τη Χαμάς ότι ο πόλεμος τελειώνει πραγματικά. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για μια υπολογισμένη παραπλάνηση εκ μέρους του Ισραήλ, με σκοπό να δημιουργήσει την ψευδαίσθηση ότι ο πόλεμος πλησιάζει στο τέλος του και να παρασύρει τη Χαμάς σε ένα ψεύτικο αίσθημα ασφάλειας.
Σύμφωνα με δημοσίευμα της ισραηλινής εφημερίδας Yedioth Ahronoth της 10ης Ιουλίου, το Ισραήλ έχει «προσωρινά συμφωνήσει» στη συμμετοχή του Κατάρ στην ανοικοδόμηση της Λωρίδας, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα μονοπωλήσει τη διαδικασία. Άλλα κράτη αναμένεται να συνεισφέρουν στην ανοικοδόμηση, προκειμένου να αποτραπεί η διοχέτευση κεφαλαίων στη Χαμάς, αν και η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν συνδέσει τη δέσμευσή τους για την ανοικοδόμηση της Γάζας με την κατάληξη του πολέμου.
Ένα σημαντικό σημείο διαφωνίας είναι ο νέος «Διάδρομος Μοράγκ» του Ισραήλ, που χαράχθηκε μεταξύ Καν Γιούνις και Ράφα για να αντικαταστήσει τον Διάδρομο της Φιλαδέλφειας που χωρίζει τη Γάζα από την Αίγυπτο. Όπως και ο άξονας Νετζαρίμ που κάποτε διέσχιζε τη Λωρίδα, η διαδρομή Μοράγκ παρουσιάζεται από το Ισραήλ ως ζωτικής σημασίας για την ασφάλειά του. Το Τελ Αβίβ σχεδιάζει να χρησιμοποιήσει τον διάδρομο για να απομονώσει την πόλη σκηνών της Ράφα από τη βόρεια Γάζα, δημιουργώντας ουσιαστικά μια περιφραγμένη ζώνη κράτησης για τους εκτοπισμένους Παλαιστινίους.
Οι παλαιστινιακές αντιστασιακές φατρίες έχουν απορρίψει κατηγορηματικά αυτό το σχέδιο. Όχι μόνο παραβιάζει την παλαιστινιακή κυριαρχία, αλλά θα μετατρέψει τη Γάζα σε ένα σύμπλεγμα αποσυνδεδεμένων, πολιορκημένων περιοχών, με το Ισραήλ να καταλαμβάνει σχεδόν το 40% του εδάφους.
Στις 14 Ιουλίου, η κυβέρνηση Νετανιάχου υπέβαλε στους μεσολαβητές έναν τρίτο χάρτη αποχώρησης. Διαρροές αποκαλύπτουν ότι οι ισραηλινές δυνάμεις σχεδιάζουν να παραμείνουν σε μια ζώνη 900 μέτρων κοντά στο Μπεϊτ Χανούν και σε μια λωρίδα 3,5 χιλιομέτρων ανατολικά της Ράφα. Σε μια ανάρτηση στο X, ο πολιτικός ανταποκριτής της Kan, Γκίλι Κοέν, επικαλούμενος πηγές που είναι καλά ενημερωμένες για τις διαπραγματεύσεις, ανέφερε ότι το Ισραήλ δείχνει πλέον «ευελιξία» όσον αφορά την ευρύτερη αποχώρηση από τη Ράφα και τον άξονα Μοράγκ.
Ωστόσο, η Ράφα παραμένει το βασικό εμπόδιο για οποιαδήποτε συμφωνία. Το Ισραήλ επιμένει να στριμώξει 600.000 Παλαιστινίους στη νότια πόλη, είτε για να τους ωθήσει προς την Αίγυπτο, όπου αυξάνεται η ανησυχία για τα σχέδια του Ισραήλ, είτε για να τους αναγκάσει να κατευθυνθούν προς τη θάλασσα. Το Τελ Αβίβ και η Ουάσιγκτον διερευνούν ενεργά τρίτες χώρες για να υποδεχθούν τον εκδιωγμένο πληθυσμό της Γάζας.
Μια τακτική παύση, όχι ένα σχέδιο ειρήνης
Ο πραγματικός στόχος του Νετανιάχου είναι να εξασφαλίσει στρατηγικά οφέλη για τη μεταπολεμική φάση. Κατά τη διάρκεια της επισκέψεώς του στην Ουάσινγκτον νωρίτερα αυτό το μήνα, ζήτησε γραπτή διαβεβαίωση από τις ΗΠΑ ότι θα επιτρέψουν στο Ισραήλ να συνεχίσει τον πόλεμο, ακόμη και υπό επίσημη κατάπαυση του πυρός.
Σκοπεύει να χρησιμοποιήσει αυτή τη διαβεβαίωση ως πολιτικό κάλυμμα στο εσωτερικό, ιδίως για να κατευνάσει τους εξτρεμιστές εταίρους του συνασπισμού, όπως ο Ιταμάρ Μπεν Γβίρ (Εβραϊκή Δύναμη) και ο Μπεζαλέλ Σμοτρίτς (Θρησκευτικός Σιωνισμός), οι οποίοι απαιτούν ολικό πόλεμο και την εξόντωση της Χαμάς.
Ο απεσταλμένος του Νετανιάχου και υπουργός στρατηγικών υποθέσεων Ρον Ντέρμερ το έθεσε ωμά σε συνέντευξη σε podcast στις 14 Ιουλίου με τον αμερικανό αρθρογράφο και πολιτικό σύμβουλο Νταν Σενόρ: «Αυτή τη στιγμή, αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε είναι να επιτύχουμε κατάπαυση του πυρός… η ελάχιστη προϋπόθεση είναι να εξαφανιστεί η δύναμη που ευθύνεται για την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου. Έχουν χάσει τον έλεγχο της Γάζας λόγω της απόφασής τους να δράσουν».
Σύμφωνα με το Walla News, ο Νετανιάχου έπεισε τον Τραμπ να καθυστερήσει τη συμφωνία κατά μία εβδομάδα, φέρνοντας το χρονοδιάγραμμα πιο κοντά στο τέλος της θερινής συνόδου της Κνεσέτ (τέλη Ιουλίου). Η εφημερίδα σημείωσε ότι ο Τραμπ είναι «κουρασμένος από τον πόλεμο», αλλά ο Νετανιάχου κατάφερε να κερδίσει χρόνο, αν και δεν είναι σαφές τι πρόσφερε σε αντάλλαγμα.
Η προτεινόμενη εκεχειρία δεν μπορεί να εξεταστεί ξεχωριστά από την ευρύτερη στρατηγική του Ισραήλ. Μακριά από το να σηματοδοτεί το τέλος του πολέμου, πρόκειται για μια υπολογισμένη παύση. Το Τελ Αβίβ επιδιώκει να αναδιαμορφώσει τον δημογραφικό και αναπτυξιακό χάρτη της Γάζας, ενώ η Χαμάς επικεντρώνεται στην ανασυγκρότηση και την ενίσχυση της παρουσίας της στο πεδίο της μάχης.
Οι πρόσφατες κινήσεις του Νετανιάχου αποδεικνύουν ότι δεν πρόκειται για επιδίωξη ειρήνης. Αυτό που θέλει το Ισραήλ είναι μια ανάπαυλα αρκετά μεγάλη ώστε να αποσυναρμολογήσει την πολιτική υποδομή της Χαμάς, να επιβάλει ζώνες ασφαλείας και να αναδιαμορφώσει τον πληθυσμό μέσω του σχεδίου των «κατασκηνώσεων».
Ο αναλυτής παλαιστινιακών υποθέσεων Μάικλ Μίλσταϊν χλεύασε το όραμα του Τελ Αβίβ για την «ημέρα μετά» σε άρθρο του στις 13 Ιουλίου στην εφημερίδα Yedioth Ahronoth, υποστηρίζοντας ότι η Γάζα έχει καταστεί ένα διαρκές πεδίο δοκιμών για αδύναμα ισραηλινά σχέδια που καταρρέουν αμέσως μετά την πρότασή τους. Περιέγραψε την τελευταία στρατιωτική εκστρατεία του Ισραήλ ως «άγρια προσπάθεια χωρίς δραματικά κέρδη», σημειώνοντας ότι η επιθετικότητα του Ισραήλ στη βόρεια Γάζα πριν από την τελευταία κατάπαυση του πυρός δεν απέφερε μόνιμα αποτελέσματα. Αυτές περιλαμβάνουν προηγούμενες προσπάθειες για τη δημιουργία απομονωμένων «φυσαλίδων» εναλλακτικής διακυβέρνησης στη Γάζα και το λεγόμενο «Σχέδιο των Στρατηγών», το οποίο απέτυχε να αποφέρει αποτελέσματα ακόμη και εν μέσω σφοδρών επιθέσεων στο βορρά. Επισήμανε το μακρύ ιστορικό αποτυχημένων πειραμάτων, από τις αγροτικές ενώσεις στη Δυτική Όχθη, μέχρι την υποστήριξη της κατοχής προς τις πολιτοφυλακές Κατάεμπ στο Λίβανο και την τελική κατάρρευση του Στρατού του Νότιου Λιβάνου. Αυτά τα μοντέλα, έγραψε, αντανακλούν μια βαθιά λανθασμένη κατανόηση της πραγματικότητας, που έχει τις ρίζες της στην πεποίθηση ότι η ωμή στρατιωτική δύναμη μπορεί να αναγκάσει τη Χαμάς να αφοπλιστεί, να παραδοθεί ή να εγκαταλείψει εντελώς τη Γάζα.
Σημείωσε δύο ανταγωνιστικά στρατόπεδα εντός του Ισραήλ: το ένα επιδιώκει τη σταδιακή απόσυρση, αναβάλλοντας το πεπρωμένο της Χαμάς, και το άλλο πιέζει για πλήρη επανακατάληψη με βάση τη ρατσιστική λογική ότι «οι Άραβες αποθαρρύνονται μόνο με την απώλεια εδαφών» και ότι «οι εποικισμοί αποτρέπουν την τρομοκρατία».
Αντί για μια στιγμή μετάβασης, αυτό φαίνεται να είναι μια συνέχιση της εκστρατείας του Ισραήλ με άλλα μέσα. Όσο το Τελ Αβίβ αποφεύγει να λογοδοτήσει πολιτικά για τον πόλεμο του στη Γάζα, κάθε κατάπαυση του πυρός θα είναι ένα μεταμφιεσμένο πεδίο μάχης. Μεταξύ μιας φευγαλέας εκεχειρίας και μιας βαθύτερης κατοχής, η Γάζα βρίσκεται σήμερα σε ένα αποφασιστικό σταυροδρόμι — ένα σταυροδρόμι όπου η ψευδαίσθηση της ειρήνης καλύπτει ένα αμείλικτο αποικιοκρατικό σχέδιο.